Ο πρώτος γύρος των τουρκικών προεδρικών εκλογών θα λάβει χώρα αύριο Κυριακή 10 Αυγούστου. Θα είναι η πρώτη φορά που ο τουρκικός λαός θα εκλέξει απευθείας τον ανώτατο άρχοντα της χώρας, επιλέγοντας ανάμεσα σε τρεις υποψηφίους, τον νυν πρωθυπουργό και υποψήφιο του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τον κοινό υποψήφιο των δύο μειζόνων κομμάτων της αντιπολιτεύσεως CHP και MHP Εκμελετίν Ιχσάνογλου και τον υποψήφιο του φιλοκουρδικού κόμματος HDP Σελαχατίν Ντεμίρτας. Δεδομένων των αποτελεσμάτων των δημοτικών εκλογών του Μαρτίου και σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, η εκλογή του πρωθυπουργού της Τουρκίας ως προέδρου από τον πρώτο γύρο των εκλογών παρουσιάζεται ως ιδιαιτέρως πιθανή. Αυτή θα εξαρτηθεί κυρίως από την πειθαρχία των ψηφοφόρων των CHP και MHP στην επιλογή των ηγεσιών των κομμάτων τους.
Η συνοχή, ωστόσο, των ψηφοφόρων αυτών είναι κάθε άλλο παρά δεδομένη. Πολλοί από τους κοσμικούς ψηφοφόρους του CHP βρίσκουν τον κ. Ιχσάνογλου υπερβολικώς ισλαμιστή και συντηρητικό για τα γούστα τους. Μέρος αυτών αναμένεται να μη διακόψει τις θερινές του διακοπές και να προτιμήσει την αποχή. Ενα μικρότερο μέρος αυτών ίσως προτιμήσει να ψηφίσει τον κ. Ντεμίρτας, ο οποίος παρά την κουρδική του καταγωγή και την ταύτισή του με το κουρδικό πολιτικό κίνημα, διεξήγαγε μια προεκλογική εκστρατεία η οποία δεν περιορίσθηκε μόνο στα ζητήματα της κουρδικής μειονότητος, αλλά και σε ευρύτερα ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εκδημοκρατισμού. Παράλληλα, μέρος των ψηφοφόρων του MHP δείχνει να απωθείται από τα «ελιτίστικα» χαρακτηριστικά της προσωπικότητος του κ. Ιχσάνογλου, ο οποίος είναι καθηγητής πανεπιστημίου και έχει ζήσει μεγάλο μέρος της ζωής του στο εξωτερικό υπηρετώντας με επιτυχία σε διαφόρους διεθνείς οργανισμούς. Αντιθέτως, η λαϊκίστική ρητορεία του κ. Ερντογάν δείχνει να ανταποκρίνεται πολύ καλύτερα στις προσδοκίες τους. Δεν είναι τυχαία η εντατική χρήση ισλαμιστικών και εθνικιστικών συμβόλων ιδίως κατά το τελευταίο μέρος της προεκλογικής εκστρατείας του Τούρκου πρωθυπουργού, η οποία ανάγκασε το Ανώτατο Συμβούλιο Εκλογών να απαγορεύσει την προβολή του τελευταίου διαφημιστικού σποτ της καμπάνιας Ερντογάν λόγω της απροκάλυπτης χρήσεως ισλαμικών συμβόλων. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η προσβλητική αναφορά στους Αρμενίους κατά τη διάρκεια ζωντανής τηλεοπτικής συνεντεύξεως, η οποία μπορεί να εξοργίζει τη διεθνή κοινή γνώμη, τις μειονότητες και τους Τούρκους φιλελεύθερους ψηφοφόρους, ικανοποιεί όμως τους πολύ περισσότερους και εκλογικώς πολυτίμους ακροδεξιούς συντηρητικούς ψηφοφόρους.
Μια περιφανής νίκη Ερντογάν από τον πρώτο γύρο θα προσέφερε ισχυρή υποστήριξη στα σχέδια του Τούρκου πρωθυπουργού για τη μεταβολή του συνταγματικού χάρτη της χώρας, αλλά και τον έλεγχο της αλλαγής ηγεσίας στην κυβέρνηση και στο κυβερνών κόμμα. Καθώς η αναθεώρηση του Συντάγματος κατά τις επιθυμίες Ερντογάν δεν φαίνεται εφικτή βάσει της συνθέσεως της παρούσης Βουλής, δεν αποκλείεται είτε η κήρυξη προώρων εκλογών με νέο αρχηγό κόμματος και υποψήφιο πρωθυπουργό είτε η προσπάθεια ντε φάκτο μετακυλίσεως των ορίων των εξουσιών μεταξύ προέδρου και πρωθυπουργού υπέρ του πρώτου. Ηδη ο πρωθυπουργός της Τουρκίας έχει δηλώσει την πρόθεσή του να συγκαλεί, αν εκλεγεί πρόεδρος, το υπουργικό συμβούλιο υπό την προεδρία του. Η αποτυχία εκλογής Ερντογάν από τον πρώτο γύρο θα σημαίνει ότι η συναίνεση του τουρκικού λαού στα σχέδια και τις προσωπικές φιλοδοξίες του Τούρκου πρωθυπουργού δεν είναι άνευ όρων και απεριόριστη. Τα κρίσιμα πολιτικά ερωτήματα θα απαντηθούν τότε την 24η Αυγούστου, κατά τον δεύτερο γύρο των εκλογών.
* Ο κ. Γρηγοριάδης είναι επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Μπίλκεντ και επιστημονικός συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ.