Πριν από έξι ημέρες άγνωστος ανέβασε ένα μεγάλο αρχείο γυμνών φωτογραφιών περίπου 100 επώνυμων γυναικών στο online forum 4chan. Πολύ γρήγορα οι φωτογραφίες ανέβηκαν και στο Reddit και, όπως συμβαίνει συνήθως με αυτά τα πράγματα, μέσα σε λίγες ώρες εκατομμύρια άνθρωποι τις είχαν δει. Δεν ήταν η πρώτη φορά που κάτι τέτοιο συμβαίνει, βεβαίως. Από τη γέννηση του Ιντερνετ κι έπειτα, παρόμοιες διαρροές προσωπικών δεδομένων διασήμων ή μη είναι πολύ κοινό φαινόμενο. Ετούτη τη φορά, όμως, δύο σημαντικά πράγματα ήταν διαφορετικά. Πρώτον, η διαρροή ήταν πρωτοφανούς μεγέθους, αξιοσημείωτα μαζική. Δεύτερον, η αντίδραση των media και του κοινού ήταν κατά κανόνα διαφορετική απ’ ό,τι σε παρελθόντα συμβάντα.
Και οι δύο διαφορές έχουν σημασία. Η πρώτη γιατί θέτει στο προσκήνιο σοβαρά θέματα σχετικά με την ασφάλεια που προσφέρουν τα προϊόντα αποθήκευσης και προστασίας των μεγαλύτερων εταιρειών του κόσμου (στην προκειμένη περίπτωση της Apple) και η δεύτερη γιατί υποδεικνύει μια εξέλιξη και ωρίμανση στον τρόπο με τον οποίο το κοινό και τα media αντιμετωπίζουν τέτοιου τύπου παραβιάσεις της ιδιωτικής ζωής. Ας τις δούμε μία μία.
Εδώ και αρκετά χρόνια, ένα μεγάλο μέρος της ηλεκτρονικής δραστηριότητας του πλανήτη έχει μετατοπιστεί από τοΝ σκληρό δίσκο του κάθε μεμονωμένου χρήστη σε αχανείς servers μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας. Αυτό έχει προκαλέσει μια συγκλονιστική βελτίωση της online εμπειρίας: Πλέον μπορούμε να έχουμε πρόσβαση σε όλα τα αρχεία, τα emails, τις επαφές και τα μηνύματά μας από οποιαδήποτε συσκευή οπουδήποτε στον κόσμο, χωρίς κόπο και με ελάχιστη προσπάθεια. Δεν χρειάζεται να στείλουμε ένα αρχείο στον υπολογιστή του σπιτιού για να συνεχίσουμε να δουλεύουμε. Δεν «σβήνονται» emails. Αν κλαπεί το smartphone μας, οι φωτογραφίες και οι επαφές και τα μηνύματα δεν χάνονται – εμφανίζονται αλώβητα στο επόμενο smartphone που θα πάρουμε. Είναι τόσο σπουδαία η ευκολία που ο περισσότερος κόσμος δίνει το (ανομολόγητο, αλλά κάπως συνειδητό) αντάλλαγμα με χαρά: για να έχουμε πρόσβαση από παντού στα προσωπικά μας αρχεία, συμφωνούμε να μας τα φυλάνε ιδιωτικές εταιρείες όπως η Google, η Apple, η Microsoft, η Dropbox ή η Facebook. Καθώς ο κόσμος είναι γεμάτος από κακόβουλους, χολερικούς ή αρρώστους και καθώς οι εταιρείες αυτές είναι σε ένα διαρκή και υπόγειο πόλεμο μαζί τους για τη διαφύλαξη του επιχειρηματικού τους μοντέλου, τυχόν ήττες των δεύτερων μπορούν να μας επηρεάσουν όλους. Αυτό τις τελευταίες ημέρες έγινε οδυνηρά σαφές. Οι εταιρείες οφείλουν να προσπαθήσουν πολύ περισσότερο.
Εξάλλου, σε προηγούμενες παρόμοιες διαρροές και, εν μέρει, και σε ετούτη εδώ, ένα επιχείρημα που επαναλαμβάνεται πολύ συχνά είναι το εξής: Ας μην τραβούσαν τέτοιες φωτογραφίες. Είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα και περίεργη τοποθέτηση. Αν κάποιος μπει στον τραπεζικό σου λογαριασμό και σου κλέψει λεφτά, κανείς δεν πρόκειται να σου πει «ας πρόσεχες, να μη χρησιμοποιούσες web banking». Αλλά στην περίπτωση κλοπής γυμνών φωτογραφιών νεαρών ηθοποιών, ένα ηθικολάγνο κομμάτι του Ιντερνετ έχει την ετυμηγορία εύκολη: Φταίει (και) το θύμα. Ετούτη τη φορά, όμως, είδαμε ταυτόχρονα πάρα πολύ έντονη και την άλλη πλευρά: μια σχεδόν καθολική καταδίκη της κλοπής με έμφαση στον εγκληματικό της χαρακτήρα, λιγότερη ηθικολογία κατά των θυμάτων και μια σχετικά εκτεταμένη αποφυγή της προσέγγισης του θέματος με κουτσομπολίστικο/ψυχαγωγικό τόνο. Ισως να φταίει το μέγεθος της διαρροής ή μια κάποια ωρίμανση του (ολοένα και περισσότερο εξοικειωμένου με την τεχνολογία) κοινού. Ή το ότι το πιο προβεβλημένο από τα δεκάδες θύματα είναι η καθολικά αγαπητή, πολυβραβευμένη και αξιολάτρευτη 24χρονη ηθοποιός Τζένιφερ Λόρενς.
Ο,τι κι αν φταίει, είχε ως αποτέλεσμα λιγότερη λιγωμένη εφηβική γλώσσα, λιγότερα ανώριμα αστεία και περισσότερες εκκλήσεις για σεβασμό στα θύματα, απαντήσεις, προστασία και λύσεις. Μέρος των εκκλήσεων απευθύνονται στις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας, η μεγαλύτερη εκ των οποίων βρίσκεται στο κέντρο του σκανδάλου και ετοιμάζεται την επόμενη εβδομάδα να παρουσιάσει και το καινούργιο της iPhone στη μουδιασμένη παγκόσμια αγορά. Ενα άλλο μρος απευθύνεται στις αρχές.
Το τι πρέπει να κάνουν αυτές είναι γνωστό – το έχουν ξανακάνει.
Πριν από τρία χρόνια, ένας μοναχικός κακομοίρης ονόματι Κρίστοφερ Τσέινι χάκεψε τους λογαριασμούς δεκάδων γυναικών, κάποιες από τις οποίες ήταν διάσημες και άλλες απλώς γυναίκες που ήξερε, αναζητώντας γυμνές φωτογραφίες. Κάμποσες από τις φωτογραφίες που έκλεψε τις διοχέτευσε ανώνυμα online – μεταξύ άλλων της ηθοποιού Σκάρλετ Γιόχανσον και της τραγουδίστριας Κριστίνα Αγκιλέρα. Ενα χρόνο μετά, κι αφού το FBI κατάφερε να τον εντοπίσει, καταδικάστηκε σε δέκα χρόνια φυλάκιση.
Είναι κάπως ενθαρρυντικό το ότι, αντί να ξερογλείφεται χαζεύοντας τις κλεμμένες φωτογραφίες και κατηγορώντας τα θύματα, ένα ολοένα και μεγαλύτερο υγιές κομμάτι του Ιντερνετ τώρα απλώς ζητάει την τιμωρία των υπευθύνων και καλύτερες λύσεις από τις εταιρείες που φιλοξενούν τα δεδομένα και τις φωτογραφίες μας. Γυμνές ή μη.