«Θα τη θυμόμαστε αυτή την ημέρα, αυτή τη νύχτα. Θα τη γιορτάζουμε, γιατί δικαιώθηκε η πατρίδα μας, και οι Φωκιανοί πρόσφυγες» είπε συγκινημένος απόγονος Φωκιανών της Μικράς Ασίας, από τους πολλούς που πήγαν να δουν το ντοκιμαντέρ «Γεγονότα στη Φώκαια 1914» στη συμβολική του πρεμιέρα στον κινηματογράφο «Ορφέα» στη Σαρωνίδα. Οι σκηνοθέτες και παραγωγοί του ντοκιμαντέρ –για το οποίο έγραψε η στήλη της «Κ» την Κυριακή 14 Σεπτεμβρίου 2014– η Ανιές Σκλάβου και ο Στέλιος Τατάκης δεν πίστευαν τα μάτια τους όταν ο μεγάλος θερινός κινηματογράφος γέμισε ασφυκτικά το βράδυ της Τετάρτης 17 Σεπτεμβρίου. Στα 50 λεπτά που κρατά η ταινία δεν σάλεψε κανείς από τη θέση του. Με τα μάτια στηλωμένα στη μεγάλη οθόνη του «Ορφέα» οι 400 και πλέον θεατές, Φωκιανοί από δίπλα, από τη Παλαιά Φώκαια Αναβύσσου αλλά και συνεργάτες και φίλοι, είχαν έρθει να δουν το ντοκιμαντέρ που έχει θέμα τον Διωγμό των κατοίκων της Φώκαιας στα παράλια της Μικράς Ασίας το 1914, από παραστρατιωτική επιχείρηση Τούρκων σε μια αιφνιδιαστική επίθεση. Ηταν Ιούνιος του 1914 όταν ο Γάλλος αρχαιολόγος Φελίξ Σαρτιό βρισκόταν εκεί, με άδεια της γαλλικής κυβέρνησης, για μια ανασκαφή, θέλοντας να βρει ίχνη της Αρχαίας Φώκαιας.
Οι αρχαίοι Φωκαείς είχαν ιδρύσει την πόλη της Μασσαλίας τον 6ο αιώνα π.Χ., γεγονός που ήθελαν να τιμήσουν οι Γάλλοι. Συμπλήρωνε το ημερολόγιο της ανασκαφής ο Φελίξ Σαρτιό, όταν άκουσε φωνές και, πλησιάζοντας στο παράθυρο, «είδε ποτάμι ανθρώπων να τρέχουν στα δεμένα καΐκια και, μπαίνοντας μέσα, να λύνουν τους κάβους βιαστικά…». Αυτά, από το ντοκιμαντέρ που είναι βασισμένο σε κείμενα του Σαρτιό και στις φωτογραφίες που πήρε, με ειδική μηχανή, χάρις στην οποία αποτύπωσε τον διωγμό της Φώκαιας που κράτησε μία μόνο ημέρα και μία νύχτα, τον Ιούνιο του 1914. Ο ιστορικός φωτογραφίας και συγγραφέας κ. Χάρης Γιακουμής βρήκε, ύστερα από έρευνα στο Παρίσι, το φωτογραφικό του αρχείο καθώς και σημειώσεις του Félix Sartiaux, που αποτελούν το αυθεντικό υλικό για το ντοκιμαντέρ του ζεύγους Ανιές Σκλάβου – Στέλιου Τατάκη. Το γύρισμα έγινε στη Παλαιά Φώκαια Αναβύσσου, Νέα Φώκαια Χαλκιδικής, Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Γαλλία – Παρίσι, Μασσαλία, Aix-En-Provence. Οι φωτογραφίες των πυρπολημένων οικιών της Φώκαιας, οι σκηνές της αλλόφρονης φυγής από τους Τσέτες πάνω στα άλογα, με τα πλεούμενα που πήραν όσους πρόλαβαν κι όλα αυτά με την υπογραφή του Γάλλου Σαρτιό αποτελούν συγκλονιστικές μαρτυρίες για το ημερολόγιο της Ιστορίας, το 1914, που «έκλεισε» με τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο για «να ξανανοίξει», οκτώ χρόνια μετά, με την Καταστροφή της Σμύρνης του 1922 όταν 1,5 εκατομμύριο Ελληνες της Μικράς Ασίας ήρθαν πρόσφυγες στην Ελλάδα…
Η μνήμη όμως έχει πολλές οδούς για να προφυλάττει την ιστορική αλήθεια από τη λήθη των συμφερόντων… Ταγμένο σ’ αυτή την αλήθεια και το ντοκιμαντέρ των βραβευμένων σκηνοθετών, από την πρώτη του κιόλας προβολή, σήμανε συναγερμό στη γειτονική Παλαιά Φώκαια Αναβύσσου. «Ευχαριστούμε τους περίπου 400 θεατές, κατοίκους από την Παλαιά Φώκαια του Δήμου Σαρωνικού και συνεργάτες και φίλους που παρακολούθησαν την 1η Πανελλήνια προβολή στον κινηματογράφο “Ορφέα” Σαρωνίδας», μάς γράφει η σκηνοθέτις Ανιές Σκλάβου. «Σας στέλνω δύο φωτογραφίες από την εκδήλωση στον “Ορφέα” και ένα ευχαριστήριο για τον κόσμο που ήλθε. Διαβάσαμε στην “Καθημερινή” και ήλθαμε, μας έλεγαν. Θα ήθελα, με τη σειρά μου, να σας ευχαριστήσω για το ενδιαφέρον και την υποστήριξή σας, με εκτίμηση Ανιές Σκλάβου». Ενδιαφέρον και συγκίνηση εξέφρασε σε συνεδρίασή του το Διοικητικό Συμβούλιο του ιστορικού Σωματείου «Ενωση Σμυρναίων», έτος ιδρύσεως 1936. Σεπτέμβρης 2014, 92 χρόνια μετά τη Φωτιά της Σμύρνης, 100 χρόνια μετά τον διωγμό 1914, από τηνΦώκαια της Μικράς Ασίας. Οι μαρτυρίες κρατούν ανοιχτό το ημερολόγιο της Ιστορίας.
Την Παρασκευή 26 Σεπτεμβρίου το ντοκιμαντέρ «Τα Γεγονότα στη Φώκαια 1914» θα προβληθεί σε ειδική τιμητική προβολή στο πλαίσιο του Φεστιβάλ «Aegean Doc.» στη Μυτιλήνη και στις 5 Νοεμβρίου 2014 στο Γαλλικό Ινστιτούτο στο πλαίσιο του «Cine-doc». Η συνέχεια, λόγω του ιστορικού ενδιαφέροντος, εξασφαλισμένη…
ΤΗΛΕΦΟΣ