Με όλα τα πολιτικά σενάρια εξελισσόμενα, με τη χώρα στη γεωπολιτική μέγγενη δανειστών, εταίρων και γειτόνων, με γενικευμένη αθυμία στο εσωτερικό, με την κοινωνία κατάκοπη και διαιρεμένη ενώπιον ενδεχομένων που απαιτούν πιεστικά αποφάσεις και επειγόντως πράξεις, η σκέψη μας ανατρέχει σε έναν πολιτικό φιλόσοφο, ο οποίος ανέλυσε τον καιρό του και ρισκάρισε προβολές στο μέλλον.
«Δεν υπάρχει καμιά τελειωτική λύση και καμιά ευτυχία που να μη διατρέχει κινδύνους. Οποιος πιστεύει στην ύπαρξη τελειωτικών λύσεων, φοβάται απλώς ότι θα χάσει τη βεβαιότητα μιας ευτυχίας χωρίς κινδύνους» («Ισχύς και απόφαση», 1991).
Ανατρέχουμε στον Παναγιώτη Κονδύλη (1943-1998). Σε μια καίρια επισήμανσή του, μεταξύ πολλών άλλων, για την τύχη του έθνους-κράτους στην πλανητική εποχή, που προοικονομεί, 16 χρόνια νωρίτερα, την πρόσφατη ανάλυση του Μαρκ Μαζάουερ.
«Το ζήτημα δεν είναι αν “το έθνος”, γενικά κι αφηρημένα, μπορεί να επιβιώσει ή όχι, αλλά αν τούτο ή εκείνο το υφιστάμενο έθνος εκπληρώνει ή όχι τους όρους της βιώσιμης πολιτικής μονάδας μέσα στην πλανητική εποχή. […] Εθνικά κράτη, τα οποία τελούν υπό έμπρακτη πολιτική και οικονομική εξάρτηση: Tο αν θα στέρξουν στη μοίρα τους αυτή, ώστε τουλάχιστον με την υποταγή τους σε μιαν ισχυρότερη δύναμη να μην αποκοπούν ολότελα από την πλανητική εξέλιξη, ή αν θα εξεγερθούν εναντίον αυτής της μοίρας, γιατί θεωρούν τον οικουμενισμό των μεγάλων δυνάμεων μέσο επεκτατισμού και εκβιασμού – αυτό δεν θα το αποφασίσει μόνον η ψυχρή λογική του συμφέροντος, αλλά και βαθύρριζα συναισθήματα. Eπίσης, ανοιχτό είναι το ζήτημα αν η εξέγερση εξυπηρετεί καλύτερα τη συντήρηση της παραδοσιακής ταυτότητας από ό,τι την εξυπηρετεί η υποταγή. Γιατί η εξέγερση, αν θέλει να είναι επιτυχής, απαιτεί γρήγορο εκσυγχρονισμό, ενώ η εκούσια υποταγή μπορεί να συνοδεύεται από την ανακαίνιση παραδοσιακών ψευδοπροσόψεων για λόγους ψυχικής υπεραναπλήρωσης και τουριστικής αξιοποίησης (παράδειγμα η σημερινή Eλλάδα)» (4.7.1996, «Καθημερινή»).