Για να ανοίξεις την πόρτα ενός θαύματος χρειάζεται ένα κλειδί. Στην περίπτωση της πρώτης πανελλήνιας παρουσίασης του έργου «Τριστάνος και Ιζόλδη» του Ρίχαρντ Βάγκνερ από την Εθνική Λυρική Σκηνή, στην Αίθουσα «Αλέξανδρα Τριάντη» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, με την Ορχήστρα της ΕΛΣ και διευθυντή της εμπνευσμένο, τον αρχιμουσικό Μύρωνα Μιχαηλίδη, καλλιτεχνικό διευθυντή της αναστημένης, και μάλιστα σε δύσκολους καιρούς, Λυρικής, με Ελληνα σκηνοθέτη τον Γιάννη Κόκκο, υπεύθυνο για τα σκηνικά και κοστούμια, ο ορισμός του «θαύματος» ταιριάζει απόλυτα στην «πρεμιέρα» της Τετάρτης 21 Ιανουαρίου 2015. Για πέντε και πλέον ώρες, το κατάμεστο θέατρο, καθηλωμένο, παρακολούθησε με δέος, ίσως και με σεβασμό, τη μουσική και το κείμενο που έγραψε ο Βάγκνερ και πρωτοπαρουσιάστηκε στο Μόναχο, στο Βασιλικό Αυλικό και Εθνικό Θέατρο, στις 10 Ιουνίου 1865, πριν από 150 χρόνια.
Το κλειδί είναι η ατμόσφαιρα που δημιούργησε η μουσική του Βάγκνερ στην Εισαγωγή στην πρώτη πράξη, με την ορχήστρα και τον μαέστρο σαν ένα σύνολο, με μια ψυχή να μας οδηγούν σ’ αυτά που ακολούθησαν, όταν άνοιξε η πόρτα, αντί για αυλαία, και πρόβαλαν ανθρώπινα συναισθήματα και αξίες. Ο έρωτας, ο πόθος, το πάθος, η δολοπλοκία, η φιλία, η αφοσίωση, σαν κύματα σκοτεινής θάλασσας αναδεύονταν μπροστά στα μάτια μας, ενώ κυριαρχούσε η μουσική του Βάγκνερ, σαν από Θεού. «Κορυφαία» χαρακτήρισε ο Μύρων Μιχαηλίδης τη μουσική του Βάγκνερ, και με περηφάνια για την ορχήστρα και τους εξόχους μουσικούς της Λυρικής είπε ότι «έδωσαν όλο τον εαυτόν τους». Οπως και ο ίδιος άλλωστε που είναι πρωτεργάτης της συγκλονιστικής παράστασης στο πόντιουμ. Είχε να αντιμετωπίσει έναν άθλο και στάθηκε ορθός. Οι τελευταίες νότες της τρίτης πράξης, όταν ο Τριστάνος και η Ιζόλδη ενώνονται για πάντα, μέσα και πέρα από τον θάνατο, πνίγηκαν από τα χειροκροτήματα. Κι όταν ανέβηκαν πάνω στη σκηνή οι υπέροχοι τραγουδιστές, που ξεδίπλωσαν ανθρώπινα συναισθήματα με μουσική ερμηνεία μεγάλων αξιώσεων –«Τριστάνος» o Τόρστεν Κερλ Γερμανός «ηρωικός» τενόρος, εξαίρετος στο πυρετικό παραλήρημα του έρωτα και του θανάτου, «Ιζόλδη» η Δανή υψίφωνος Αν Πέτερσεν, στον ρόλο της βάγιας Μπρανγκένε η Σουηδή δραματική υψίφωνος Καταρίνα Νταλάιμαν, με ειδίκευση σε έργα Βάγκνερ και Ρίχαρντ Στράους, «Κούρβεναλ», ο πιστός φίλος, ο Γερμανός μπασοβαρύτονος Μίχαελ Φιρ, ο Βασιλιάς Μάρκος, ο Γερμανός βαθύφωνος Ράινχαρτ Χάγκεν–, η κοσμοπλημμύρα στην πλατεία, θεωρεία και εξώστες τους αντάμειψαν με θερμότατο χειροκρότημα και επευφημίες. Ολο το τεράστιο θέατρο κυριολεκτικά σείστηκε από ενθουσιασμό όταν ο Μύρων Μιχαηλίδης ανέβασε στην υπόκλιση τους σολίστες του τα ξύλινα και χάλκινα πνευστά, και στη θέση του βοσκού Νίκου Στεφάνου πάνω στη σκηνή, τον Ιλλύριο Μάνθο που έπαιξε το αγγλικό κόρνο, όπως θέλει ο συνθέτης, με την ορχήστρα κάτω να σιγεί…
«Τέτοιες στιγμές έχω να ζήσω από την Επίδαυρο, με τη Μαρία Κάλλας στη “Νόρμα” του Μπελίνι»… «Ηταν τέτοια η δύναμη στην εναλλαγή των συναισθημάτων που μόνον η αρχαία τραγωδία μας έχει δώσει»… «Αποκάλυψη για μένα που δεν είμαι μουσικός, ούτε μουσικοκριτικός, αυτή η ισορροπία ανάμεσα στον λόγο του κειμένου και στη δύναμη της μουσικής»… «Ο Βάγκνερ πήρε ένα μύθο, μια ερωτική ιστορία και με τη μουσική έδωσε ανάταση»… Αυτές είναι μερικές κρίσεις, σταχυολογημένες, μέσα από τον ενθουσιασμό των εντυπώσεων. Οι γνώστες του έργου του Βάγκνερ, που έχουν δει παραστάσεις στα μεγάλα θέατρα της Ευρώπης, μιλούσαν με θαυμασμό για τη σκηνοθεσία και την όλη ατμόσφαιρα που δημιούργησε με σκηνικά και κοστούμια ο Γιάννης Κόκκος, που ζει στο Παρίσι και έχει τιμηθεί με πλήθος βραβείων, όπως το «Λόρενς Ολίβιε» και «Μολιέρος». Με τα φτερά της μουσικής του Βάγκνερ η ερωτική ιστορία «Τριστάνου και Ιζόλδης» δόθηκε σε πλαίσιο μύθου και φαντασίας. Οι σκιές αντικαθιστούσαν τους ανθρώπους. Το φως, η νύχτα, το σκοτάδι είναι οι συνεργοί και στην εναλλαγή των συναισθημάτων, η μουσική πρωταγωνιστεί και συνταράζει τις αισθήσεις. Κανείς δεν έφυγε από την παράσταση στα διαλείμματα.
Στις τρεις παραστάσεις που απομένουν, 28, 31 Ιανουαρίου 2015 και 4 Φεβρουαρίου 2015 (η τελευταία) δίδεται σε όλους μας η ευκαιρία, ως «Master Class» για θεατές, να δουν «Τριστάνο και Ιζόλδη» του Ρίχαρντ Βάγκνερ από τη Λυρική Σκηνή, στο «Αλεξάνδρα Τριάντη». «Σημαντικό σταθμό σε πανελλήνια πρώτη παρουσίαση» την χαρακτηρίζει το ποιοτικό πρόγραμμα. Σταθερά σε οδό πολιτισμού, που ενώνει την Ελλάδα με την Ευρώπη, μας οδηγεί η ΕΛΣ. Αυτό τόνισε η θερμή υποδοχή του κοινού στην αξέχαστη αυτή «πρεμιέρα».
ΤΗΛΕΦΟΣ