Θεωρητικές προσεγγίσεις και εμπειρικές μελέτες συγκλίνουν στη διαπίστωση ότι η εκπαίδευση αποτελεί τον βασικό μηχανισμό παραγωγής, συσσώρευσης και διάχυσης του ανθρώπινου κεφαλαίου.
Η εκπαίδευση δύναται να βελτιώνει την παραγωγικότητα – ανταγωνιστικότητα, να επιταχύνει τους ρυθμούς της βιώσιμης ανάπτυξης, να ενισχύει την απασχόληση, να μειώνει τις περιφερειακές ανισότητες, να προωθεί την κοινωνική συνοχή.
Ως εκ τούτου πρέπει, ως χώρα, να αποδώσουμε ιδιαίτερη σημασία στην ποσότητα και στην ποιότητα του ανθρωπίνου κεφαλαίου, δηλαδή της εκπαίδευσης. Θα έλεγα ότι μείζων στρατηγικός στόχος είναι η βελτίωση της ποιότητας.
Είναι γεγονός ότι την τελευταία δεκαετία έγιναν κάποια σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Κάποια από αυτά μάλιστα υλοποιήθηκαν σε περιβάλλον ευρύτερης κοινοβουλευτικής και κοινωνικής συναίνεσης. Το αποτέλεσμα είναι, σήμερα, στους κόλπους του εκπαιδευτικού μας συστήματος να έχουν δημιουργηθεί ορισμένες σημαντικές νησίδες ποιότητας, να έχουν διορθωθεί, έστω και ατελώς, κάποιες από τις χρόνιες παθογένειές του, να έχουν αναπτυχθεί κάποιες ισχνές δομές αξιολόγησης και να έχει ενισχυθεί η εξωστρέφειά του. Δημιουργήθηκε έτσι το αναγκαίο υπόβαθρο για την περαιτέρω βελτίωσή του.
Δυστυχώς, όμως, η παρούσα κυβέρνηση, με τις πρωτοβουλίες που προωθεί, όχι μόνο «φρενάρει» τις θετικές εξελίξεις, αλλά θα έλεγα ότι αποψιλώνει ό,τι άνθησε μέχρι σήμερα. Αντί να προωθήσει με βελτιωτικές ρυθμίσεις την αξιολόγηση και την αριστεία, ουσιαστικά τις αποδομεί, επαναφέρει τον κομματισμό και τη συναλλαγή, κολακεύει τη μετριότητα και αποκόπτει τη χώρα από τα τεκταινόμενα στον ευρωπαϊκό χώρο. Λόγω ιδεοληψιών κάνει βήματα προς τα πίσω.
Αντίθετα, έμφαση θα πρέπει να δοθεί στη συνεχή αξιολόγηση των δομών της εκπαίδευσης, στην ενίσχυση της αυτονομίας σχολείων και ιδρυμάτων, στην αξιολόγηση της οικονομικής αποτελεσματικότητας των διαθέσιμων πόρων, στο μέγεθος των μονάδων εκπαίδευσης. Ενώ θα πρέπει να μας απασχολεί, η χαμηλή αποδοτικότητα των κοινωνικών και ιδιωτικών επενδύσεων στην εκπαίδευση και την κατάρτιση, η δυσαρμονία μεταξύ εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας, η μεγάλη διαρροή εγκεφάλων στο εξωτερικό.
Και όλα αυτά θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα ουσιαστικού διαλόγου, προϊόν συνεννόησης και σύνθεσης, ώστε, τελικά, η εκπαίδευση να διαδραματίσει και στη χώρα μας τον δημιουργικό ρόλο που μπορεί και πρέπει.
* O κ. Χρήστος Σταϊκούρας είναι βουλευτής Φθιώτιδας Ν.Δ. και επίκουρος καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.