Τι θα συμβεί αν η Ελλάδα ψηφίσει «Ναι» στο αυριανό δημοψήφισμα; Δεν θα διασφαλιστεί το μέλλον της χώρας στην Ευρωζώνη. Δυστυχώς όχι, εν μέρει επειδή οι φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις είναι τόσο διαιρεμένες ώστε θα δυσκολευτούν να πάρουν την εξουσία.
Είναι αλήθεια ότι μια επικράτηση του «Ναι» θα οδηγήσει πιθανότατα στην παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα, του αριστερού πρωθυπουργού που ηγήθηκε της εκστρατείας του «Οχι». Σε αυτήν την περίπτωση θα διενεργούνταν μάλλον νέες εκλογές, καθώς θα ήταν δύσκολο να συγκροτηθεί μία φιλοευρωπαϊκή συμμαχική κυβέρνηση από την τρέχουσα Bουλή.
Παρόλο που τα τρία φιλοευρωπαϊκά κόμμα, Ν.Δ., Ποτάμι και ΠΑΣΟΚ, απέσπασαν συνολικά περισσότερες ψήφους στις εκλογές από ό,τι ο ΣΥΡΙΖΑ του Τσίπρα, το πιθανότερο είναι πως θα αποτύγχαναν να συγκεντρώσουν την πλειοψηφία στη Bουλή των 300 εδρών. Αυτό οφείλεται στον σημερινό εκλογικό νόμο, σύμφωνα με τον οποίο το μεγαλύτερο κόμμα εξασφαλίζει το μπόνους των 50 εδρών. Ετσι αν ο ΣΥΡΙΖΑ αναδεικνυόταν πρώτο κόμμα, σε κάθε περίπτωση είτε θα κατέληγε στην κυβέρνηση, είτε θα μπορούσε να μπλοκάρει τα φιλοευρωπαϊκά κόμματα.
Ο μόνος τρόπος για να αποφευχθεί αυτό είναι να ενώσει τις δυνάμεις της η αντιπολίτευση. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαν μάλλον να αποσπάσουν το μπόνους των 50 εδρών και να σχηματίσουν κυβέρνηση. Το πρόβλημα είναι πως παρά τις πολύμηνες συνομιλίες, δεν μπορούν να συμφωνήσουν πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει μια τέτοια συμφωνία και ποιος θα ήταν ο υποψήφιος πρωθυπουργός.
Ο Σταύρος Θεοδωράκης, ηγέτης του κόμματος «Το Ποτάμι», δεν θέλει καν να τον δουν δημοσίως με τον ηγέτη της Ν.Δ. και πρώτην πρωθυπουργό, Αντώνη Σαμαρά. Κι αυτό επειδή φοβάται ότι το κόμμα του θα στιγματισθεί από τον συγχρωτισμό με τα παλιά κόμματα, που συνέβαλαν στην εκδήλωση της σημερινής κρίσης. Ο Σαμαράς όμως δεν είναι έτοιμος να προχωρήσει σε συμφωνία, όταν αντιμετωπίζεται σαν λεπρός.
Στο μεταξύ, όλοι αγωνίζονται να βρεθούν στο προσκήνιο. Υπήρξε, για παράδειγμα, αντιπαράθεση για το ποιος θα έπρεπε να εμφανιστεί στη διαδήλωση της περασμένης Τρίτης στην Αθήνα, που διοργανώθηκε από την κίνηση πολιτών «Μένουμε Ευρώπη». Τελικά οι πολιτικοί ηγέτες συμφώνησαν να μην κάνουν ομιλίες, αφήνοντας τους δημοφιλείς δημάρχους Αθήνας και Θεσσαλονίκης που δεν είναι πολιτικοί να ανέβουν στο βήμα.
Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο με τέτοιου είδους διενέξεις. Νέες εκλογές θα μπορούσαν να προκηρυχθούν την επόμενη εβδομάδα, αν επικρατήσει το «Ναι». Ακόμη κι αν κερδίσει το «Οχι», πάλι θα μπορούσαν να προκηρυχθούν εκλογές, καθώς η κυβέρνηση Τσίπρα ίσως δεν καταφέρει να επιβιώσει αν οι τράπεζες, οι οποίες έκλεισαν για όλη την εβδομάδα, παραμείνουν κλειστές.
Χρειάζεται να κουνήσουν όλοι με δύναμη τα κεφάλια τους και να πείσουν τους τρεις ηγέτες των κομμάτων να βάλουν το εθνικό συμφέρον πάνω από τις μικροπρεπείς ατζέντες τους. Θα έπρεπε να συμφωνήσουν σε μια κοινή λίστα σε περίπτωση εκλογών και να επιλέξουν ένα τέταρτο πρόσωπο, που δεν είναι ένας εξ αυτών, ως υποψήφιο πρωθυπουργό.
Ο υποψήφιος πρέπει να είναι σκληρός, αποφασιστικός και ανέγγιχτος από τις αποτυχίες του παρελθόντος. Με δεδομένο ότι οιαδήποτε εκλογική αναμέτρηση θα λάβει χώρα σε μια περίοδο μεγάλου φόβου, ο μελλοντικός πρωθυπουργός θα πρέπει να εμπνέει εμπιστοσύνη. Δεν χρειάζεται να είναι χαρισματικός.
Οι πρώην πρωθυπουργοί της Ελλάδας θα μπορούσαν να καλέσουν τους κομματικούς ηγέτες και να τους παραδώσουν αυτό το μήνυμα. Ισως οι εν ενεργεία πολιτικοί ακούσουν τους βετεράνους πολιτικούς.
Ταυτόχρονα το κίνημα «Μένουμε Ευρώπη» θα μπορούσε να πιέσει προς αυτήν την κατεύθυνση. Υπάρχει προηγούμενο στη γειτονική Σερβία. Ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς θα μπορούσε να παραμείνει στην εξουσία μετά τις εκλογές του 2000, αν ένα κίνημα πολιτών δεν είχε υποχρεώσει τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης να συμπήξουν ενιαίο μέτωπο.
Αν η ελληνική αντιπολίτευση μπορεί να συμφωνήσει σε έναν κοινό ηγέτη, θα έπρεπε στη συνέχεια να υιοθετήσει ένα κοινό πρόγραμμα. Ο πυρήνας του θα ήταν να προωθήσει σκληρές μεταρρυθμίσεις με αντάλλαγμα περισσότερα λεφτά από τους πιστωτές για να μην καταρρεύσει η χώρα. Παράλληλα δεν θα πρέπει να υπάρξει μια επανάληψη του 2012, όταν ο Σαμαράς απέσυρε την υποστήριξη προς τον Λουκά Παπαδήμο, τον τεχνοκράτη πρωθυπουργό, προτού ολοκληρωθεί η αποστολή της ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.
Θα είναι δύσκολη η δημιουργία κοινού μετώπου. Θα είναι όμως μια ασυγχώρητη τραγωδία αν οι Ελληνες φιλοευρωπαίοι πολιτικοί κερδίσουν ένα δημοψήφισμα μόνο για να χάσουν τον πόλεμο που θα ακολουθήσει.
* Ο κ. Hugo Dixon είναι αναλυτής του Reuters.