Δεν είναι ασφαλώς η κατάλληλη στιγμή για να απαντηθεί το «τις πταίει» για την οικονομική καταστροφή που έχει υποστεί ο τόπος μας. Σημασία έχει να δούμε τι κάνουμε από εδώ και πέρα. Στην εθνική αυτή προσπάθεια, ορισμένα κείμενα που δημοσιεύτηκαν πολλές δεκαετίες πριν, πάλι σε δύσκολους καιρούς για την πατρίδα μας, μπορεί να φωτίσουν και να προσφέρουν χρήσιμες ιδέες. Ενα από αυτά τα κείμενα δημοσιεύτηκε πριν από 65 χρόνια, στο φύλλο της 21/07/1950 της εφημερίδας «Η Εθνική Εφημερίς» με τίτλο «Ο επαναπατρισμός των κεφαλαίων». Πιστεύοντας ότι παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον, σας το παραθέτω αυτούσιο όπως είχε δημοσιευτεί στη γλώσσα της εποχής:
Επαναπατρισμός των κεφαλαίων
Το πρόβλημα της γενικωτέρας οικονομικής ανασυγκροτήσεως και κοινωνικής ανασυντάξεως της χώρας μετά παρέλευσιν τετραετίας –αφού εξηνεμίσθη η γενναία βοήθεια των συμμάχων μέσα εις το όργιον των παντοίων καταχρήσεων και ανηκούστων σκανδάλων– συνδυάζεται κατά τον τελευταίον καιρόν και εξαρτάται αποκλειστικώς από την προσπάθειαν μιας πιθανής προσελκύσεως των εις το εξωτερικόν ελληνικών ιδία κεφαλαίων. Ο θόρυβος, αι συζητήσεις και τα νομοθετήματα που είδον το φως της δημοσιότητος «περί το ζήτημα της εισροής ή του επαναπατρισμού των εν τω εξωτερικώ ελληνικών κεφαλαίων» μόνον θυμηδίαν μπορούν να προκαλέσουν εις ανθρώπους που έχουν επίγνωσιν τόσον των ειδικών οικονομικών συνθηκών της χώρας όσον και των γενικωτέρων πολιτικών και κοινωνικών τοιούτων.
Εξηγούμεθα: Τα εις το εξωτερικόν ελληνικά κεφάλαια διακρίνονται εις δύο βασικάς κατηγορίας.
1) Εις κεφάλαια ανήκοντα σε Ελληνας μονίμως εγκατεστημένους εν Ελλάδι και δημιουργηθέντα από επιχειρήσεις, ή άλλου είδους εργασίας παρ’ ημίν.
2) Εις κεφάλαια ανήκοντα εις Ελληνας εγκατεστημένους εις το Εξωτερικόν.
Την δευτέραν κατηγορίαν κεφαλαίων ως αύτη εδημιουργήθη οφείλομεν να την αναλύσωμεν εις τας ακολούθους τρεις καταστάσεις, διά να είμεθα συγκεκριμένοι και ως ειδικώς έχει και η θέσις τών εις το εξωτερκόν εγκατεστημένων Ελλήνων σήμερον. Ούτω έχομεν.
α) Τους Ελληνας πλουσίους τους εγκατεστημένους από μακρού χρόνου εις την αλλοδαπήν μη μονίμως, διατηρούντας όμως τας παραγωγικάς των επιχειρήσεις εις το εξωτερικόν. Τοιούτοι είναι οι εφοπλισταί.
β) Τους μονίμως εν τω εξωτερικώ εγκατεστημένους Ελληνας ευπόρους οίτινες διατηρούν μόνον την Ελληνικήν υπηκοότητα, και τοιούτοι είναι οι εν Αιγύπτω Ελληνες.
γ) Τους μονίμως εν τω εξωτερικώ από μακρού χρόνου εγκατεστημένους Ελληνας το γένος πλέον μόνον, διότι ήδη έχουν αποκτήσει την υπηκοότητα της χώρας εις την οποίαν έχουν τας οικονομικάς των επιχειρήσεις. Τοιούτοι είναι οι εν Αμερική Ελληνες. Η ορθή τοποθέτησις ενός κεφαλαιώδους προβλήματος διά την ανασυγκρότησιν της Εθνικής μας Οικονομίας και διά την υπόστασιν αυτού τούτου του Κράτους οίον είναι «ο επαναπατρισμός των εν τη αλλοδαπή ελληνικών κεφαλαίων» ευρίσκεται εις την εξέτασιν της αυστηράς ψυχολογίας του κεφαλαίου.
Το κεφάλαιον αυτό καθ’ εαυτό στερούμενον εθνικής συνειδήσεως κινείται ως τοιούτον εκεί όπου έχει εξησφαλισμένα πλαίσια πολιτικής και οικονομικής σταθερότητος, ικανής αποδοτικότητος, απεριορίστου ασφαλείας και ανέτου δράσεως.
Από της ημετέρας σκοπιάς είναι αμφίβολον εάν υπάρχουν τοιούτοι όροι διά να επιτρέψουν εις τα νομοθετούμενα μέτρα ελπίδας επανόδου των κεφαλαίων διά την περαιτέρω ανασυγκρότησιν της Οικονομίας. Καθ’ ημάς διά να επιτευχθή ο επαναπατρισμός των ελληνικών κεφαλαίων και διά να εισρεύσουν και ξένα τοιαύτα αναγκαία διά την περαιτέρω ανασύνταξιν της Οικονομίας, επιβάλλεται να προϋπάρξουν αι ακόλουθαι προϋποθέσεις:
• Πολιτική σταθερότης, ήτις μέχρι σήμερον έλλειψεν συνεπεία των κομματικών συμφερόντων.
• Οικονομική σταθερότης, πράγμα ανύπαρκτον διότι αι τιμαί αφηνιάζουν και η Οικονομία κλυδωνίζεται μέσα εις την αναρχίαν των τιμών και μέτρων.
• Αποκατάστασις της πίστεως όχι δι’ αορίστων μέτρων αλλά δι’ έργων που θα επιτρέψουν εις το δειλόν κεφάλαιον του εσωτερικού ν’ ανασυρθή από τας κρύπτας και να ριφθή εις την παραγωγήν.
• Δημιουργία άρτιας κρατικής υποστάσεως διά να αποκατασταθή η φυγαδευθείσα εμπιστοσύνη εν τω εσωτερικώ και εξωτερικώ.
• Δημιουργία συνθηκών ομαλότητος και ευνομίας που θα επιτρέψουν εις τας παραγωγικάς δυνάμεις ν’ ανταποκριθούν εις τας ανάγκας του Κράτους και της Οικονομίας.
• Απαγόρευσις της αναδρομικής φορολογίας διά συνταγματικής διατάξεως. Πάντα ταύτα υπό την ρητήν επιφύλαξιν ότι θα εμπνευσθούν και θα πραγματοποιηθούν από ικανάς χείρας απηλλαγμένας από την ατμοσφαίραν του παρελθόντος.
Τότε και τα εν τη αλλοδαπή ελληνικά και ξένα κεφάλαια θα εισρεύσουν ασφαλώς και θα καταστούν αναγκαίως οι πνεύμονες της οικονομικής μας ζωής.
Για την αντιγραφή,
* Γιώργος Μ. Φουστάνος, ιστορικός ερευνητής