Οι νέες τροπολογίες του νόμου για το «πόθεν έσχες», στις οποίες προχώρησε πρόσφατα η κυβέρνηση, ρυθμίζουν τη διαδικασία υποβολής της δήλωσης, τον τύπο και το περιεχόμενό της, τις διασφαλίσεις για την ηλεκτρονική υποβολή και άλλα παρεμφερή θέματα. Η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάδος χαιρετίζει αυτές τις βελτιώσεις, οι οποίες διευκολύνουν τους υπόχρεους στην υποβολή της δήλωσης. Δυστυχώς όμως, η κυβέρνηση δεν προχώρησε σε ακόμη δύο σημαντικές και αναμενόμενες τροποποιήσεις του νόμου που θα εξασφάλιζαν τη διαφάνεια. Ως εκ τούτου επανέρχομαι στο θέμα, που και στο παρελθόν είχα αναδείξει στον Τύπο.
Η πρώτη αφορά τη σύνθεση της επιτροπής ελέγχου. Η σύνθεση της πενταμελούς επιτροπής, σύμφωνα με τη μέχρι τώρα ισχύουσα νομοθεσία, περιλαμβάνει δύο μέλη του Κοινοβουλίου, με πρόεδρο τον εκάστοτε Α΄ αντιπρόεδρο της Βουλής, γεγονός που δεν εγγυάται την αντικειμενικότητά της. Η Διεθνής Διαφάνεια εμμένει στην πάγια θέση της ότι η επιτροπή θα πρέπει να είναι ανεξάρτητη και απαλλαγμένη από μέλη των κομμάτων της Βουλής. Η επιτροπή θα πρέπει να έχει μόνιμο προσωπικό το οποίο θα έχει υπό την ευθύνη του τον έλεγχο του «πόθεν έσχες., την εποπτεία του κώδικα δεοντολογίας (όταν αυτός τεθεί σε ισχύ) καθώς και τον έλεγχο του πολιτικού χρήματος, δηλαδή την εποπτεία των οικονομικών των κομμάτων, όπως συμβαίνει στις περισσότερες χώρες του κόσμου. Σε κάποιες χώρες δε, η ίδια επιτροπή ελέγχει εάν οι υποψήφιοι στις εκλογές δεν καταστρατηγούν τον εκλογικό νόμο.
Η δεύτερη αναμενόμενη τροποποίηση αφορά τον τρόπο και τον χρόνο πρόσβασης στα στοιχεία των μελών της Βουλής και της κυβέρνησης. Οι υπάρχουσες διατάξεις δίνουν την αρμοδιότητα στον πρόεδρο της επιτροπής (ο οποίος υπενθυμίζω είναι ο Α΄ αντιπρόεδρος της Βουλής – δηλαδή είναι και ο ίδιος ένας από τους ελεγχόμενους) να αποφασίζει πότε θα δώσει στη δημοσιότητα τα στοιχεία, για πόσο χρονικό διάστημα και με ποιο τρόπο. Στο παρελθόν, τα στοιχεία του «πόθεν έσχες» παρέμεναν δημοσιευμένα για περίπου ένα μήνα, ενώ τα στοιχεία αυτά δεν αφορούσαν το παρόν, αλλά το προ δύο ετών «πόθεν έσχες» των υπόχρεων.
Και σε αυτό το σημείο η Διεθνής Διαφάνεια θεωρεί ότι η πληροφόρηση έχει πάντοτε μεγαλύτερη αξία όταν είναι έγκαιρη. Θα πρέπει να έχουμε τη δημοσίευση τουλάχιστον έξι μήνες μετά τη λήξη του έτους και όχι δύο χρόνια μετά. Επιπλέον, ο τρόπος δημοσίευσης, ο οποίος δεν επιτρέπει την επεξεργασία, την αντιγραφή ή τη σύγκριση με προηγούμενες δηλώσεις, δεν διευκολύνει τους πολίτες να αναλύσουν την πληροφορία. Ετσι αφήνονται υπόνοιες ότι υπάρχουν σκοπιμότητες για την αποθάρρυνση των πολιτών να ενημερωθούν, αντί η δημοσίευση αυτή να αποτελεί ένα εργαλείο το οποίο να εξυπηρετεί τη διαφάνεια.
Η Διεθνής Διαφάνεια – Ελλάς προτείνει τη συνεχή δημοσίευση των στοιχείων από την ημέρα που κάθε υπόχρεος εκλέχθηκε στη Βουλή και μέχρι την αποχώρησή του. Ο πολίτης πρέπει να μπορεί να έχει πρόσβαση στα στοιχεία του «πόθεν έσχες» των αντιπροσώπων που έχει εκλέξει στη Βουλή. Αλλωστε η νομοθεσία υποχρεώνει τα μέλη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να αναρτούν τα ίδια στοιχεία στο Διαδίκτυο ούτως ώστε να είναι εσαεί προσβάσιμα. Γιατί να μην ισχύει το ίδιο με τους βουλευτές και τα μέλη της κυβέρνησης;
Η κυβέρνηση έχει δεσμευθεί για απόλυτη διαφάνεια και θέλουμε να πιστεύουμε ότι θα προχωρήσει στις απαραίτητες αυτές αλλαγές. Είναι ένα ουσιαστικό ζήτημα για το χτίσιμο εμπιστοσύνης μεταξύ των πολιτών και των κυβερνώντων.
*Ο κ. Κώστας Μπακούρης είναι πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας Ελλάδος.