Η ελληνική κρίση αναμφισβήτητα έχει τεράστια οικονομική διάσταση.Ταυτόχρονα όμως αναδεικνύονται και οι άλλες τρεις μεγάλες κρίσεις της πατρίδας μας: πολιτική, θεσμική, κοινωνική. Συνοδοί και συνέπειες της οικονομικής κρίσης και γενεσιουργά αίτιά της, ταυτόχρονα.
Πολιτική, γιατί επί δεκαετίες η πολιτική λειτουργία έχει ως κυρίαρχο, αν όχι αποκλειστικό, σκοπό την κατάκτηση και διατήρηση της εξουσίας από συγκρουσιακούς πολιτικούς σχηματισμούς, έναντι οιουδήποτε κόστους ή συνέπειας, με οποιοδήποτε ψέμα ή τέχνασμα και με οποιαδήποτε πρόφαση ή αθέτηση.
Θεσμική, γιατί επιμένουμε σε πολιτειακή λειτουργία χωρίς συστήματα ελέγχων και ισορροπιών, πεδίο πρόσφορο αυθαιρεσίας, δυσπιστίας, αναξιοπιστίας και ανικανότητας, με συνέπεια τη δικαιολογημένη απαξίωση της πολιτικής και των πολιτικών.
Κοινωνική, γιατί κάθε κοινωνική ομάδα ή έκφραση μικροσυμφερόντων, αντιλαμβανόμενη και εκμεταλλευόμενη το πολιτικό και θεσμικό κενό, επιδιώκει, διά της συγκρούσεως και της εξαγοράς, την απόκτηση προνομίων που ευνοούν την ίδια και αδικούν όλη την υπόλοιπη κοινωνία, με αποτέλεσμα τον κλονισμό της κοινωνικής συνοχής. Πόσοι μπορούν να θεωρηθούν αμέτοχοι και ανεύθυνοι για τα παραπάνω;
Πόσο μπορεί κάτω από αυτές τις συνθήκες να αποφευχθεί η καταστροφή;
Α. Τα κόμματα ως εκφραστές και φορείς των πολιτικών και κοινωνικών ιδεών και προτάσεων, των τμημάτων του λαού που εκπροσωπούν ή θέλουν να εκπροσωπήσουν, οφείλουν να διαθέτουν θεσμούς και οργανωτική δομή που ενθαρρύνει τη συμμετοχή, ελευθερώνει τον διάλογο, στηρίζει τις δράσεις, προβάλλει το έργο και τις προτάσεις και υπηρετεί το γενικό συμφέρον του λαού και του έθνους.
1. Συμμετοχή: Η ενθάρρυνση της συμμετοχής γίνεται μόνον όταν οι πολίτες-μέλη έχουν διαρκή εμπλοκή στη διαμόρφωση νέων ιδεών, προγραμματικών προτάσεων και στη στελέχωση των οργανωτικών δομών του κόμματος σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
Είναι θεμελιώδες να κατανοηθεί και να αποδεικνύεται συνεχώς στην πράξη ότι ηγεσία και διοίκηση υπάρχουν χάριν των μελών και όχι το αντίστροφο.
2. Διάλογος: Η ουσιαστικότερη δημοκρατική αρετή επιτρέπει τη διαρκή ανανέωση των ιδεών και την επικαιροποίηση των προγραμματικών προτάσεων. Ελλιπής ή προσχηματική λειτουργία του διαλόγου οδηγεί στη μείωση του διανοητικού κεφαλαίου του κόμματος, στην απίσχνανση της συμμετοχής και στη νομοτελειακή περιθωριοποίηση του κόμματος.
3. Δράσεις: Η αμφίδρομη στήριξη των δράσεων μεταξύ κέντρου και περιφέρειας, ηγεσίας και μελών καθορίζει την ευρωστία της οργάνωσης σε εθνικό και την αποτελεσματικότητα της παρουσίας σε τοπικό επίπεδο.
4. Προβολή: Η ευρεία, διαρκής, έντιμη, αξιόπιστη, συντονισμένη και δυναμική προβολή των ιδεών και προτάσεων αποτελεί τον κυριότερο και αποτελεσματικότερο δρόμο και τρόπο διεύρυνσης της απήχησης και εμπέδωσης της πολιτικής και κοινωνικής επιρροής.
5. Υπηρέτηση του γενικού συμφέροντος: Η στενή εξυπηρέτηση συντεχνιακών και τοπικιστικών συμφερόντων υπήρξε και είναι ακόμη από τις σημαντικότερες αιτίες που καταστρέφουν την αξιοπιστία της πολιτικής. Ευχαριστούν προσωρινά μικρές ομάδες και δυσαρεστούν μόνιμα τεράστια τμήματα της κοινωνίας.
Β. Η κατανόηση και υιοθέτηση των παραπάνω αρχών απαλλάσσουν από την εναγώνια αναζήτηση οργανωτικών λύσεων μέσα από ένα μικρο-μάνατζμεντ, που ενδιαφέρει μόνο έναν μικρόκοσμο με μικροκομματικές φιλοδοξίες. Τα κόμματα σε όλη τη Δύση αλλά και αλλού εξελίσσονται με ταχύτατο ρυθμό, αποτινάσσοντας άσχετους με την εποχή και τις ανάγκες της θεσμούς και πρακτικές. Από το παλαιοκομμουνιστικό μοντέλο οργάνωσης μέχρι τις ψευδοελιτιστικές παρέες αδίστακτων γιάπηδων. Γιατί οι κοινωνίες εξελίσσονται ταχύτατα παλεύοντας με προβλήματα και αρπάζοντας ευκαιρίες. Και σε πολλές χώρες δυναμικά κοινωνικά ρεύματα αφήνουν πίσω πολιτικούς σχηματισμούς, πολιτικές παραδόσεις και πρακτικές πολλών δεκαετιών.
Είναι η οργάνωση των σύγχρονων ιδεών και των επίκαιρων προτάσεων που θα κατακτήσει το αύριο!
*Πρώην πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων.