Γράφω αυτό το γράμμα από μία χώρα που τελεί υπό σοκ, μετά την ψηφοφορία για την έξοδο από την Ε.Ε. Φοβόμουν αυτό το αποτέλεσμα καιρό τώρα. Οι επιπτώσεις της λιτότητας στην Αγγλία και στην Ευρώπη, καθώς και οι συνεχείς συγκρούσεις στη Μ. Ανατολή ήταν έντονες και οδήγησαν μεγάλο μέρος της χώρας σε αυτό το αντι-ευρωπαϊκό αίσθημα, το οποίο είναι πιο έκδηλο στις περιοχές που βίωσαν ελάχιστα την οικονομική ανάκαμψη, ακόμα και σε περιόδους που θεωρήθηκαν καλές στην αλλαγή του αιώνα. Η κατάσταση είναι ζοφερή στον τόπο μου, στον Βορρά.
Πολλές άλλες περιοχές στην Ευρώπη έχουν αντιμετωπίσει σοβαρότατα προβλήματα ανεργίας, καθώς οι χώρες αγωνίζονται να ανακάμψουν από τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης. Η πολιτική της κυβέρνησής μας, όπως και άλλων κυβερνήσεων στην Ευρώπη, είναι να σταθεροποιήσει τις οικονομικές μας δομές με φοβερό κόστος για το μέλλον των κοινωνιών μας.
Τώρα βλέπουμε πώς προκλήθηκαν τα προβλήματα από υπέρογκα χρηματικά ποσά που έρχονταν εκτός Ευρώπης και δημιούργησαν τις «φούσκες» στην κτηματαγορά σε όλη την ήπειρο μέχρι και τις ΗΠΑ. Τα χρήματα κυνηγούσαν καλές αποδόσεις, και πίστεψαν ότι τις βρήκαν στους τοίχους δεύτερης κατοικίας σε όλη την ήπειρο. Οταν ήρθε η κατάρρευση, οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι έπρεπε να διασώσουν τις τράπεζες. Αυτοί οι προμαχώνες της ελεύθερης επιχειρηματικότητας εξαρτιόνταν από εμάς! Και καθώς κατέρρεε το σύστημα, η κυβέρνηση ξέχασε τα διδάγματα του παρελθόντος. Αν φροντίζεις μόνο τις τράπεζες κι όχι τον λαό, ο λαός μπορεί να ξεσηκωθεί. Οι άνθρωποι θα μπορούσαν να είχαν ρίξει το φταίξιμο στους τραπεζίτες, την ΕΚΤ ή την Bundesbank, αλλά όλοι αυτοί ήταν πάρα πολύ μακριά. Στην Αγγλία άκουσαν κάποιον να τους λέει ότι οι μετανάστες από την Ευρώπη τους έπαιρναν τις δουλειές και τα σπίτια. Και το χειρότερο, τους είπαν: «Μπορείτε να απαλλαγείτε από αυτούς»!
Να σημειωθεί ότι αυτή η συμβουλή ακουγόταν αληθινή στο South Yorkshire, όπου ακόμα βιώνουμε τις επιπτώσεις της Λιτότητας 1.0., που συνέβη την εποχή της Θάτσερ. Η Λιτότητα 2.0 έβαλε την ταφόπλακα στον Βορρά. Η δραστική μείωση δαπανών για στέγαση και κοινωνική πρόνοια ήταν καταστροφική και ταυτόχρονα οι καρποί της παγκοσμιοποίησης ελάχιστοι. Αναζήτησαν τον εχθρό και οδηγήθηκαν σε αυτόν από την καμπάνια για την «Εξοδο» που υποστήριζε ότι μπορούσαν «να πάρουν πίσω τη χώρα τους». Αυτό δεν είναι αλήθεια μόνο στη Βρετανία. Οι Ευρωσκεπτικιστές εθνικιστές κερδίζουν έδαφος σε όλη την Ευρώπη, λέγοντας στους άλλους ότι μπορούν να πάρουν πίσω τις χώρες τους, κατηγορώντας τους Ευρωκράτες για αλαζονεία και αδιαφορία εκμεταλλευόμενοι την απογοήτευση.
Ομως υπάρχει ελπίδα. Μπορούμε να ανακτήσουμε τη χώρα μας, να αποκαταστήσουμε ένα πραγματικό έθνος στην Αγγλία. Και το ίδιο μπορείτε κι εσείς – μόνο που αυτό δεν θα γίνει αποχωρώντας από μία Ενωση ή κατηγορώντας τους μετανάστες.
Το προσωπικό και οι φοιτητές στο διεθνές πανεπιστήμιο, στο οποίο πρυτανεύω, είδαν το ευρωπαϊκό σχέδιο, του οποίου οι στόχοι τόσο εύγλωττα δηλώθηκαν από τον Τσώρτσιλ, ως έναν μεγαλόπρεπο, φιλελεύθερο και ειρηνικό πολιτισμό. Είχαν δίκιο και πρέπει να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε προς αυτήν την κατεύθυνση. Δυστυχώς όμως το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού δεν ενστερνίστηκε αυτό το όραμα. Πάρα πολλοί αισθάνθηκαν ότι έμειναν στο περιθώριο αυτού του ιδεώδους.
Η Βόρεια Βρετανία έχει πράγματι τεράστιες δυνατότητες, όπως κι άλλες περιοχές που γύρισαν την πλάτη τους στην Ε.Ε. Αυτό όμως θα υλοποιηθεί μόνο αν η χώρα διαπιστώσει πόσο μεγάλη αποτυχία ήταν η νεοφιλελεύθερη οικονομία για την καρδιά της κοινωνίας μας.
Αντίθετα, χρειαζόμαστε σχέδιο. Μια βιομηχανική στρατηγική, όπως η Σιγκαπούρη που θέτει όλη τη δύναμη του κράτους στην υπηρεσία της καινοτομίας κι ενός εμφανώς ακμαίου έθνους. Για να οικοδομήσουμε ένα πετυχημένο μέλλον πρέπει να εκπαιδεύσουμε τους νέους, να ξανακτίσουμε τις υποδομές μας, να δημιουργήσουμε θέσεις εργασίας. Χρειαζόμαστε ένα όραμα που δεν τρέφει την απομόνωση με αποξένωση – είτε εντός Ε.Ε. είτε όχι. Δεν είναι μόνο η Βρετανία που το χρειάζεται αυτό. Η εμπειρία μας είναι για εσάς μία προειδοποίηση.
Γράφω ως φίλος, που συνεργάστηκε σε όλη του τη ζωή με συναδέλφους από όλη την Ευρώπη. Είμαι απογοητευμένος με την απόφαση. Είμαι όμως πεπεισμένος ότι δεν πρέπει να κρυφτούμε πίσω από τα λάθη μας, πρέπει όλοι να μάθουμε και να γίνουμε καλύτεροι. Από αυτό εξαρτάται το μέλλον της ηπείρου μας και των παιδιών μας.
*O Sir Keith Burnett είναι πρύτανης του Πανεπιστημίου του Sheffield.