Αρκετό καιρό τώρα παρατηρούμε την προσπάθεια ορισμένων κρατών εντός και εκτός Ε.Ε. να αυξήσουν την εσωτερική οικονομική δραστηριότητα και κατ’ επέκτασιν το ΑΕΠ τους, με την παροχή φορολογικών κινήτρων.
Συνήθως, προσφέρουν χαμηλούς συντελεστές φόρου εισοδήματος στην ύλη από επιχειρηματική, κυρίως εταιρική, δραστηριότητα (βλ. Βουλγαρία 10%, Κύπρος 12,5%, Ουγγαρία 9%, Ιρλανδία12,5%, αλλά και Σερβία15%, Σλοβενία 19%, Ρουμανία 16%, Γεωργία15%, Βοσνία – Ερζεγοβίνη 10%). Μία άλλη ομάδα χωρών, που εξειδικεύονται στην παροχή χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, θεσπίζει χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές στα εισοδήματα από κινητές αξίες. Παράλληλα, θεσπίζει θεσμούς προστασίας της οικογενειακής περιουσίας, όπως τα ιδρύματα, τα εμπιστεύματα (βλ. Λιχτενστάιν, Λουξεμβούργο, Νέα Ζηλανδία). Τον τελευταίο καιρό, παρατηρείται η προσπάθεια κρατών να προσελκύσουν κεφάλαια στο εσωτερικό τους, με την παροχή, ως κίνητρο, χαμηλών συντελεστών φόρου εισοδήματος σε φυσικά πρόσωπα με υψηλή εισοδηματική ικανότητα ή περιουσία. Ετσι, δημιουργείται μια «βιομηχανία» παροχής υπηρεσιών τραπεζικού, μεσιτικού, λογιστικού, κατασκευαστικού και άλλων κλάδων, αναγκαία για την εξυπηρέτηση της εγκατάστασης των προσώπων αυτών. Παράλληλα, η αγοραστική δύναμη των φυσικών προσώπων υψηλής εισοδηματικής και περιουσιακής στάθμης βοηθά στην τόνωση της εσωτερικής κατανάλωσης, με περαιτέρω συνέπεια τη διόγκωση του ΑΕΠ (βλ. Λευκορωσία με μέγιστο φορολογικό συντελεστή φυσικών προσώπων 15%, Βουλγαρία 10%, Ουκρανία 17% ). Ενδιαφέρον έχει και η παροχή κινήτρου διαμονής, σε απόκτηση σημαντικής ακίνητης περιουσίας, (βλ. Ελλάδα, Πορτογαλία).
Πιο πρόσφατα, η τάση αυτή ενισχύεται και με την παροχή καθεστώτος «μόνιμης φορολογικής κατοικίας», χωρίς να πληρούνται οι παραδοσιακές προϋποθέσεις του ΟΟΣΑ. Κυρίως, χωρίς να απαιτείται η πιστοποίηση της οικογενειακής εστίας, του κέντρου των ζωτικών ενδιαφερόντων ή τουλάχιστον της παραμονής στη χώρα χρονικού διαστήματος άνω των 183 ημερών ανά έτος, προϋποθέσεις που έχουν περιληφθεί σε περισσότερες από 1.000 υφιστάμενες διακρατικές Συμβάσεις Αποφυγής Διπλής Φορολογίας (ΣΑΔΦ), που στηρίζονται στο σχετικό μοντέλο του ΟΟΣΑ. Συνήθως, μάλιστα, η χώρα που παρέχει το κίνητρο της μόνιμης φορολογικής κατοικίας δεν απαιτεί τη φορολόγηση στο εσωτερικό της του παγκόσμιου εισοδήματος του φυσικού προσώπου ή πάντως επιβάλλει εξαιρετικά χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές σε τεκμαρτά προσδιοριζόμενη χαμηλή ύλη. Η τάση αυτή αποτυπώνεται και σε πολύ πρόσφατη (17.7.) νομοθετική ρύθμιση στην Κύπρο, με την οποία και με τη συνδρομή ορισμένων προϋποθέσεων, αρκεί η χρονική περίοδος των 60 ημερών για να χαρακτηρισθεί ένα φυσικό πρόσωπο φορολογικός κάτοικος Κύπρου.
Ο κίνδυνος στις περιπτώσεις αυτές είναι η χώρα φορολογικής κατοικίας, στην οποία προηγουμένως ανήκε το μεταφερόμενο φυσικό πρόσωπο, να μην αναγνωρίσει (και συνήθως έπειτα από μεταγενέστερο φορολογικό έλεγχο) τη μεταφορά αυτή. Με περαιτέρω συνέπεια, η χώρα αυτή να φορολογήσει εκ των υστέρων τα φυσικά πρόσωπα, ως φορολογικούς της κατοίκους και για το παγκόσμιο εισόδημά τους, αφού κατ’ ουσίαν δεν πληρούνται οι ουσιαστικές προϋποθέσεις της εσωτερικής νομοθεσίας καθώς και του ΟΟΣΑ και των ΣΑΔΦ για τη μεταφορά.
Η υφιστάμενη, όμως, τάση υποδεικνύει (αν όχι αποδεικνύει) ότι υπάρχουν γύρω μας χώρες που έχουν αντιληφθεί την αξία της προσέλκυσης των φυσικών αυτών προσώπων και είναι διατεθειμένες να παράσχουν υψηλά φορολογικά κίνητρα για αυτό. Εμείς πώς ακριβώς αντιδρούμε στην πραγματικότητα αυτή;
* Η κ. Ασπασία Μάλλιου είναι δικηγόρος.