Ο Ανδρέας Γεωργίου, πρώην επικεφαλής της ΕΛΣΤΑΤ, έχει γίνει διεθνές σύμβολο της παγκόσμιας απειλής κατά της ακεραιότητας των επίσημων στατιστικών στοιχείων. Τα γεγονότα της υπόθεσης είναι γνωστά. Το Διεθνές Ινστιτούτο Στατιστικής, ο Αμερικανικός Σύλλογος Στατιστικής και άλλες περιφερειακές οργανώσεις του κλάδου έχουν στηλιτεύσει τον κίνδυνο στις εκφράσεις συμπαράστασής τους προς τον κ. Γεωργίου. Μία πρόσφατη εκστρατεία συλλογής υπογραφών συνέλεξε πάνω από χίλια ονόματα, μεταξύ των οποίων και εννιά νομπελίστες Οικονομικών.
Ο κ. Γεωργίου έχει καταδικαστεί για «παράβαση καθήκοντος» επειδή δεν υπέβαλε τα τελικά στοιχεία για το έλλειμμα του 2009 προς έγκριση στα πολιτικά διορισμένα μέλη του διοικητικού συμβουλίου της Αρχής. Δεδομένων των όσων γνωρίζουμε για τις απόψεις των μελών αυτών, η αναζήτηση της έγκρισής τους θα είχε αναμφίβολα οδηγήσει σε παραπλανητικά νούμερα. Αντ’ αυτού, ακολούθησε τον Κώδικα Ορθής Πρακτικής για τις Ευρωπαϊκές Στατιστικές, που ορίζει ως «μόνους αρμόδιους» για τα παραγόμενα στοιχεία τους επικεφαλής των εθνικών στατιστικών υπηρεσιών. Η καταδίκη του στο Εφετείο, που επικυρώθηκε από τον Αρειο Πάγο, αγνόησε το γεγονός ότι ο Κώδικας Ορθής Πρακτικής είχε ενσωματωθεί ρητά στην ελληνική νομοθεσία πριν αναλάβει τη θέση του ο κ. Γεωργίου. Η ειρωνεία είναι ότι διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις, παρότι ισχυρίζονται ότι δεν εμπλέκονται στις διώξεις εναντίον του, έχουν κάνει χρήση των δεδομένων και των μεθοδολογιών του για να δικαιολογήσουν την ανάγκη χρηματοδοτικής στήριξης και ελάφρυνσης χρέους της Ελλάδας από τους Ευρωπαίους εταίρους της. Δυστυχώς, οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν έχουν ασκήσει σοβαρές πιέσεις σε καμία ελληνική κυβέρνηση στο ζήτημα αυτό.
Η αξιοπιστία των στατιστικών στοιχείων είναι ζωτικής σημασίας για τη σωστή κατάρτιση της οικονομικής πολιτικής. Οι προβλέψεις για τον προϋπολογισμό αναπόφευκτα περιλαμβάνουν έναν συνδυασμό εκτιμήσεων για τα έσοδα και τις δαπάνες, συν μία δόση πολιτικής. Τα αποτελέσματα της εκτέλεσης του προϋπολογισμού, ωστόσο, είναι κάτι διαφορετικό. Πρέπει να είναι ακριβώς καταγεγραμμένα, υπεράνω υποψίας πολιτικής χειραγώγησης. Παίζουν κρίσιμο ρόλο για τη διαφάνεια και τη δημοκρατική λογοδοσία των κυβερνήσεων. Συμβάλλουν θεμελιωδώς στη λειτουργία των αγορών, στις αποφάσεις για την αποταμίευση και τις επενδύσεις, και συνεπώς στην ανάπτυξη, την απασχόληση και την ευημερία. Τυχόν ανησυχίες για την πολιτική χειραγώγησή τους έχουν ιδιαίτερη σημασία στην Ευρωζώνη, όπου η δυνατότητα εφαρμογής κοινών οικονομικών πολιτικών εξαρτάται σημαντικά από την ακρίβεια των εθνικών οικονομικών δεδομένων, που συναθροίζονται (αλλά δεν συντάσσονται) από την Eurostat, μία διεύθυνση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Επιπλέον, οι συνετοί διεθνείς επενδυτές βασίζονται στην ακεραιότητα των στατιστικών στοιχείων για τις επενδυτικές τους επιλογές· μειωμένη εμπιστοσύνη στα στοιχεία μεταφράζεται σε αυξημένο κόστος δανεισμού για το κράτος και τον ιδιωτικό τομέα. Η περίπτωση των στοιχείων για τον πληθωρισμό στην Αργεντινή κατά το πρόσφατο παρελθόν αναδεικνύει το μέγεθος της ζημιάς που μπορεί να προκαλέσει η εσκεμμένη στρέβλωση των στατιστικών στοιχείων στη φήμη μιας χώρας, στη δυνατότητά της να δανείζεται από τις αγορές και στις οικονομικές της προοπτικές ευρύτερα.
Η υπόθεση Γεωργίου εκθέτει την ανεπάρκεια των υφιστάμενων μέτρων προστασίας στην ευρωπαϊκή πολιτική για τα στατιστικά στοιχεία. Το σύστημα της Ε.Ε. αποτυγχάνει στο βασικό τεστ της αποτροπής πολιτικών πιέσεων στην παραγωγή των στατιστικών δεδομένων, κάτι που δυνητικά θα επηρεάσει αρνητικά την ανεξαρτησία των επίσημων στατιστικολόγων σε άλλα κράτη-μέλη και στον κόσμο ευρύτερα. Για παράδειγμα, η διαδικασία σύνταξης της ζωτικής σημασίας δεκαετούς απογραφής στις ΗΠΑ απειλείται πλέον με πολιτική χειραγώγηση εξαιτίας της προσθήκης μιας ερώτησης για την υπηκοότητα στην απογραφή του 2020, που θα μπορούσε να αποθαρρύνει κατοίκους που δεν έχουν πολιτογραφηθεί Αμερικανοί από το να συμμετάσχουν. Μία μείζονα πηγή πιθανής πολιτικής πίεσης στις υπηρεσίες στατιστικής ανά τον κόσμο είναι μέσω περιορισμών στη χρηματοδότησή τους, η οποία ελέγχεται από τα κοινοβούλια.
Οι πολλαπλές ποινικές διώξεις και αγωγές κατά του κ. Γεωργίου έχουν ήδη πλήξει τη διεθνή φήμη της Ελλάδας, γεννώντας αμφιβολίες για την ικανότητα και τη βούλησή της να παράγει αξιόπιστα επίσημα στατιστικά στοιχεία. Αν δεν κινηθεί για την αποκατάσταση της ζημιάς, η Ελλάδα θα νιώσει τις συνέπειές της όταν αποπειραθεί να επιστρέψει στις αγορές. Γενικότερα, η Ελλάδα δεν θα πετύχει την ανάπτυξη μακράς διαρκείας, τη σταθερότητα και την ευημερία που αναζητά αν δεν εδραιωθεί η εμπιστοσύνη στα επίσημα στατιστικά της, κάτι που δεν μπορεί να συμβεί όσο συνεχίζει να διώκεται ο κ. Γεωργίου.
Η ζημιά όμως επεκτείνεται πέρα από την Ελλάδα. Οι ηγέτες των κρατών-μελών και των θεσμών της Ε.Ε. έχουν υποτιμήσει τον βαθμό στον οποίο η υπόθεση Γεωργίου έχει βλάψει τη φήμη της οικονομικής πολιτικής στην Ευρωζώνη. Η δίωξη του Ανδρέα Γεωργίου πρέπει να τερματιστεί. Και η Ελλάδα και η Ε.Ε. πρέπει να διασφαλίσουν ότι δεν θα υπάρξουν ποτέ ξανά παρόμοιες υποθέσεις.
* Ο κ. Εντγουιν Μ. Τρούμαν είναι non-resident senior fellow στο Peterson Institute for International Economics και πρώην υψηλόβαθμος αξιωματούχος στο υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ και στη Federal Reserve. O κ. Νικολά Βερόν είναι senior fellow στα ινστιτούτα Bruegel και Peterson.