«Μεγάλη χαμένη» στον πόλεμο της Ουκρανίας θα είναι η Ρωσία, προβλέπει ο πρόεδρος του Μαυροβουνίου Μίλο Τζουγκάνοβιτς, που εξαπολύει σφοδρή επίθεση εναντίον της Σερβίας, την οποία χαρακτηρίζει «απροκάλυπτο εκπρόσωπο του Κρεμλίνου στα Δυτικά Βαλκάνια». Μιλώντας στην «Κ», ο μακροβιότερος ηγέτης στη Βαλκανική και στενός συνεργάτης του Μιλόσεβιτς, προτού καταστεί πολέμιός του, εκφράζει φόβους ότι η ουκρανική κρίση μπορεί να αποσταθεροποιήσει τα Βαλκάνια, όπου, όπως λέει, «οι αιτίες για έναν νέο πόλεμο δεν είναι δύσκολο να βρεθούν».
– Θεωρείτε πιθανή μια μεταφορά της ουκρανικής κρίσης στα Δυτικά Βαλκάνια, όπως υπαινίχθησαν τόσο ο Σεργκέι Λαβρόφ όσο και αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ, και τι θα μπορούσε να προκαλέσει έναν νέο πόλεμο;
– Δυστυχώς, όπως η ιστορία των Βαλκανίων διδάσκει, οι αιτίες για έναν ακόμη πόλεμο δεν είναι δύσκολο να βρεθούν. Πέρα από τα ανεπίλυτα ζητήματα που παραμένουν από την εποχή της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας, πρόσφορο έδαφος για την καταστροφή της περιοχής αποτελεί η καθυστέρηση της ευρωπαϊκής της ολοκλήρωσης τα τελευταία χρόνια. Αυτό το γεγονός ενθαρρύνει και ενισχύει τις οπισθοδρομικές δυνάμεις, που δεν βλέπουν το μέλλον των χωρών μας εντός Ευρωπαϊκής Eνωσης. Η Βοσνία παραμένει δυσλειτουργική, με τη σερβική οντότητα να απειλεί συνεχώς με απόσχιση. Ο διάλογος μεταξύ Βελιγραδίου και Πρίστινας αποτελεί φαύλο κύκλο. Η Βόρεια Μακεδονία και η Αλβανία δεν έχουν ακόμη ξεκινήσει ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε. Στο Μαυροβούνιο –που πιέζεται εδώ και 5-6 χρόνια από τη μεγαλοσερβική και ρωσική επιβουλή– επικρατεί πολιτική κρίση, το τέλος της οποίας δεν είναι ορατό.
Εν τω μεταξύ, οι ενάντιοι στην ευρωπαϊκή και ευρωατλαντική πορεία της χώρας έχουν μετοικήσει από την αντιπολίτευση στην κυβέρνηση και υπονομεύουν τους θεσμούς του κράτους εκ των έσω. Η ειρωνεία είναι ότι δεν είναι μόνο η πολιτική αυτή, αλλά και η εθνικιστική εμπλοκή της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας που αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στο Μαυροβούνιο και στην περιοχή, με την υποστήριξη ορισμένων δυτικών εταίρων που δεν έχουν δει, και ακόμη και τώρα δεν βλέπουν, την επιβουλή τρίτων που κρύβονται πίσω από συνθήματα για δημοκρατική πρόοδο της κοινωνίας.
Το σχέδιο «Ρωσικός Κόσμος» έχει το όνομα «Σερβικός Κόσμος» στα Βαλκάνια, και το Μαυροβούνιο, σύμφωνα με αυτό, θεωρείται αναπόσπαστο μέρος αυτού. Συνεπώς, υπάρχουν πολλές αιτίες, και η αιτία ενός νέου πολέμου θα μπορούσε να ευρεθεί σχεδόν σε καθεμία από τις βαλκανικές χώρες. Η έγκαιρη και αποφασιστική αντίδραση της Ευρωπαϊκής Eνωσης και του ΝΑΤΟ, και ολόκληρου του δημοκρατικού κόσμου, καθώς και η απερίφραστη καταδίκη της ρωσικής επίθεσης κατά της Ουκρανίας, εκλογικεύουν, τρόπον τινά, τον φόβο που επικρατεί και ενισχύουν την πίστη μας ότι θα επικρατήσει η ειρήνη στα Βαλκάνια.
– Πρόσφατα δηλώσατε ότι «υπάρχουν κακόβουλες ιδεολογίες που προσπαθούν επιθετικά να διεισδύσουν στα Δυτικά Βαλκάνια». Ποιοι είναι αυτοί που τις προωθούν;
– Νομίζω ότι, σήμερα, τόσο αυτές οι ιδεολογίες όσο και οι υποστηρικτές τους φαίνονται διά γυμνού οφθαλμού. Αυτό δεν το βλέπει μόνο αυτός που δεν θέλει να το δει. Η απόπειρα πραξικοπήματος στο Μαυροβούνιο το 2016, στην οποία αντισταθήκαμε χωρίς τη βοήθεια κανενός, ήταν μόνον ένας προάγγελος της ουκρανικής φρίκης, της οποίας είμαστε σήμερα μάρτυρες. Η Ρωσία ανανεώνει την ιστορική της πληρότητα, συγκεντρώνοντας γύρω της τον ρωσικό κόσμο στο σύνολό του, των Ρώσων, των Λευκορώσων και της Μικράς Ρωσίας – όπως ένας από τους υποστηρικτές των ιμπεριαλιστικών της φιλοδοξιών βλέπει την πολεμική επιχείρηση της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας αυτές τις ημέρες.
Οπως η ιστορία των Βαλκανίων διδάσκει, οι αιτίες για έναν ακόμη πόλεμο δεν είναι δύσκολο να βρεθούν.
Την ίδια στιγμή, ο μητροπολίτης της Εκκλησίας της Σερβίας στο Μαυροβούνιο δηλώνει ότι «τα γεγονότα στην Ουκρανία είναι συνέπειες του αθεϊσμού» και ότι «το Μαυροβούνιο προβάλλεται ως μια μικρή Ουκρανία», ακολουθώντας πιστά τη Ρωσική Εκκλησία, η οποία υποστηρίζει ανεπιφύλακτα την εισβολή στην Ουκρανία. Οι Σέρβοι ιερείς στα κοινωνικά δίκτυα φωνάζουν «Ζήτω!» στον πρόεδρο της Τσετσενίας Καντίροφ, ο οποίος έστειλε τις ειδικές δυνάμεις του στο Κίεβο.
Οι φιλορωσικές δυνάμεις στη Σερβία, στο Μαυροβούνιο και στη Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης διοργανώνουν συγκεντρώσεις υπέρ του Πούτιν και πανηγυρίζουν τα «κατορθώματα» του ρωσικού στρατού. Στρατευμένα μέσα ενημέρωσης, με άφθονη την οικονομική υποστήριξη για τις δραστηριότητές τους, έχουν δημιουργηθεί εδώ και καιρό στην περιοχή. Τα κέντρα τους βρίσκονται στο Βελιγράδι και στην Μπάνια Λούκα, από όπου η δραστηριότητά τους εξαπλώνεται στο Μαυροβούνιο και σε ολόκληρη την περιοχή. Δυστυχώς, η Σερβία είναι απροκάλυπτος εκπρόσωπος του Κρεμλίνου στα Δυτικά Βαλκάνια. Το Βελιγράδι είναι μια από τις λίγες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, αν όχι και η μοναδική που δεν έχει καταδικάσει τη ρωσική επίθεση και δεν έχει ευθυγραμμισθεί με την πολιτική κυρώσεων της Ευρωπαϊκής Eνωσης, παρόλο που η χώρα είναι υποψήφια προς ένταξη. Η ουδετερότητα είναι ένα παραμύθι για μικρά παιδιά. Θα παραφράσω αυτό που έλεγε ο Τσώρτσιλ: δεν έχει σημασία αν μια χώρα είναι ουδέτερη, αλλά με ποιανού την πλευρά είναι ουδέτερη.
– Ορισμένες χώρες (Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Μολδαβία, Γεωργία), με αφορμή τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, βιάζονται να ενταχθούν στην Ε.Ε. και στο ΝΑΤΟ. Θεωρείτε επίκαιρες αυτές τις κινήσεις;
– Είναι κατανοητό ότι οι περιστάσεις υπαγορεύουν πάντα συγκεκριμένες ενέργειες και προθέσεις, συγκεκριμένες πολιτικές, ειδικά όταν μια χώρα βρίσκεται στη μέση ενός πολέμου, όπως η Ουκρανία. Ο φόβος των χωρών που αναφέρατε είναι κατανοητός, καθώς μπορεί να τους συμβεί το ίδιο ακόμη και αύριο, οπότε προσπαθούν να διασωθούν με μια εσπευσμένη πορεία ένταξης σε Ε.Ε. και ΝΑΤΟ. Ωστόσο, οι αβάσιμες προσδοκίες και ελπίδες δεν είναι ποτέ καλός σύμμαχος στην πολιτική. Φοβάμαι ότι, αυτή τη στιγμή, κάτι τέτοιο δεν είναι ρεαλιστικό. Αλλά είναι ρεαλιστικό όπως οι Βρυξέλλες και τα κράτη-μέλη αντιμετωπίσουν πιο υπεύθυνα και σοβαρά τη σημασία της πολιτικής διεύρυνσης, η οποία μέχρι πριν από μερικά χρόνια αναδείχθηκε ως μια από τις πιο επιτυχημένες πολιτικές της Ε.Ε. Αυτό που υπερασπιζόμαστε μέχρι τέλους είναι το δικαίωμα κάθε χώρας να επιλέξει τον δρόμο της προς το μέλλον.
– Με βάση τη μεγάλη εμπειρία σας, πώς βλέπετε το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία;
– Είμαι βέβαιος ότι αυτή τη στιγμή ούτε εκείνοι που ξεκίνησαν αυτόν τον πόλεμο, ούτε εκείνοι που αναγκάζονται να αμυνθούν, έχουν απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Η μακρόχρονη εμπειρία στην πολιτική δεν βοηθάει εδώ, γιατί απλώς δεν είχαμε παρόμοιο παράδειγμα με τον πόλεμο της Ουκρανίας στη νεότερη ευρωπαϊκή ιστορία. Οι σχεδιαστές στρατηγικής της Μόσχας ήδη στέλνουν με ικανοποίηση το μήνυμα ότι «η Ουκρανία επέστρεψε στη Ρωσία» και ότι «η Ουκρανία θα αναδιοργανωθεί και θα επιστρέψει στη φυσική της κατάσταση ως μέρος του Ρωσικού Κόσμου», αν και δεν γνωρίζουν ακόμη πώς αυτό θα γίνει, δηλαδή μέσω του Οργανισμού της Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας, της Ευρασιατικής Ενωσης ή της Ομοσπονδίας Ρωσίας και Λευκορωσίας. Ωστόσο, αυτό που μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα σήμερα είναι ότι η μεγαλύτερη χαμένη αυτού του πολέμου, από ιστορικής πλευράς, θα είναι η Ρωσία.
Δεν είμαστε εχθροί
– Πώς σχολιάζετε την απόφαση του Κρεμλίνου να συμπεριλάβει το Μαυροβούνιο στον κατάλογο των «εχθρικών χωρών» και ποια θα μπορούσε να είναι τα αποτελέσματα αυτής της απόφασης;
– Οπως είναι ανιστόρητη πράξη η επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία, έτσι είναι ανιστόρητη η απόφαση του Κρεμλίνου να χαρακτηρίσει το Μαυροβούνιο εχθρό της Ρωσίας. Το να είσαι σήμερα κατά του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία ενάντια στο ανεξάρτητο ευρωπαϊκό κράτος της Ουκρανίας, ενάντια σε έναν από τους πιο κοντινούς λαούς της Ρωσίας, δεν είναι μόνο ζήτημα τιμής και εθνικής αξιοπρέπειας, αλλά και κοινής λογικής. Το Μαυροβούνιο ουδέποτε υπήρξε, ούτε είναι εχθρός της Ρωσίας, αλλά είναι ενάντια σε μια τέτοια απάνθρωπη, παράνομη και βίαιη συμπεριφορά.