O Καναδός Τάιλερ Mπρουλέ ξεκίνησε την καριέρα του ως δημοσιογράφος. Σε μια επικίνδυνη αποστολή στο Αφγανιστάν πυροβολήθηκε δύο φορές. Και κάπως έτσι άλλαξε πορεία. Στο νοσοκομείο αναλογίστηκε τι είχε πραγματικά σημασία για αυτόν – ήταν οι φίλοι, ένα ωραίο σπίτι και τα ταξίδια. Εκτοτε μετέτρεψε αυτό το όραμα σε δύο επιτυχημένες επιχειρήσεις. Ιδρυσε το Wallpaper και στη συνέχεια το Monocle, δυο από τα πιο πετυχημένα έντυπα στον κόσμο. Αλλά πώς επιβιώνει ένα έντυπο σήμερα, σε έναν ολοκληρωτικά ψηφιακό κόσμο; «Δεν είχε νόημα για εμάς να δώσουμε τη δημοσιογραφία μας δωρεάν» λέει στην «Κ» ο επιτυχημένος εκδότης, λίγο πριν από τα εγκαίνια ενός Monocle pop up Store στην Αθήνα. «Επρεπε να σκεφτούμε τι θα κάνει τον άλλον να πληρώσει. Πώς θα προσθέσουμε αξία;»
Νομίζω ότι πολλοί εκδοτικοί οίκοι πήραν λάθος αποφάσεις και παρήγαγαν ένα κατώτερο έντυπο προϊόν, κάνοντας μεγάλες εκπτώσεις. Χαρτί κακής ποιότητας, κακές φωτογραφίες, λιγότεροι και ερασιτέχνες συντάκτες. Τότε γιατί να αγοράσω το περιοδικό;
Η ποιότητα ήταν κάτι που ανέκαθεν απασχολούσε τον Μπρουλέ. Το Wallpaper, με το tagline του «The stuff that surrounds you» υπήρξε η επιτομή του αστικού ονείρου. Το 1997, έναν χρόνο αφότου το ίδρυσε, η Time Inc το αγόρασε για 1,63 εκατομμύρια δολάρια. Στη συνέχεια o Mπρουλέ δημιούργησε μια εταιρεία με συμβουλευτικές υπηρεσίες, τη Winkreative, μέσα από την οποία «επέβαλε» το εκλεπτυσμένο γούστο του σε όλα, από τη Swissair μέχρι τη χώρα της Ταϊβάν. Η επιστροφή στα περιοδικά ήρθε με το Monocle. Oπως το περιγράφουν τα social media, το Monocle είναι «μια επιτομή παγκόσμιων, ειδησεογραφικών ψηγμάτων με μια αποστροφή για τη διασημότητα, που περιπλανιέται από τις συμφωνίες όπλων της Σαουδικής Αραβίας έως τις επιδείξεις μόδας του Παρισιού και τα κουρεία του Τόκιο, όλα ζυμωμένα από μια εμμονική γοητεία για τις υπερατλαντικές πτήσεις».
Με αυτό το σκεπτικό τo Monocle πουλάει σήμερα περισσότερα από 70.000 αντίτυπα και απασχολεί περίπου 100 ανθρώπους. Πέρυσι το περιοδικό ενισχύθηκε και από έναν 24ωρο ψηφιακό ραδιοφωνικό σταθμό, με 1,2 εκατομμύρια ακροατές, μια εξαμηνιαία εφημερίδα και μια παγκόσμια αλυσίδα καταστημάτων που πωλούν αξεσουάρ για μια ζωή εμπνευσμένη μέσα από το Monocle.
«To γεγονός πως βρίσκομαι στην Ελλάδα τις τελευταίες 48 ώρες, έχει ήδη αρχίσει να αποτυπώνεται στις σελίδες του επόμενου Monocle» μού λέει ο Μπρουλέ κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα. Ο ίδιος βλέπει το περιοδικό σαν προέκτασή του. «Εχω την τύχη να είμαι ένας επιχειρηματίας που κατέχει το μεγαλύτερο μέρος της εταιρείας. Οπότε είναι εύκολο να το κάνω. Είναι εύκολο να πάρεις αποφάσεις για το περιεχόμενο» συνεχίζει για να μας ταξιδέψει στις σελίδες και τη φιλοσοφία του Monocle, ενός δεινοσαύρου, την εποχή του μεγάλου αφανισμού των εντύπων.
– Σε μια εποχή που ο έντυπος Τύπος πεθαίνει, εσείς θριαμβεύετε. Ποιο είναι το μυστικό σας;
Πήγα μια μεγάλη βόλτα γύρω από το Κολωνάκι σήμερα το πρωί και εξεπλάγην που είδα το κεντρικό περίπτερο. Ηταν πραγματικά πολύ εντυπωσιακό όσον αφορά το εύρος των περιοδικών που πουλούσε. Είχε κρεμασμένη τη Vogue σε πολλές γλώσσες, το Numero και φυσικά το Μonocle, oπότε ναι, υπάρχει ακόμη έντυπος Τύπος και περιοδικά. Τώρα, το γεγονός ότι δεν γίναμε ένα δυνατό ηλεκτρονικό περιοδικό μπορεί να οφείλεται και στο ότι δεν είχαμε τις δυνάμεις, την οικονομική δυνατότητα να κυνηγήσουμε την κάθε ψηφιακή τάση τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια. Και νομίζω ότι αυτό στην πραγματικότητα μας ανάγκασε να επικεντρωθούμε στο να διατηρήσουμε ένα πολύ δυνατό προϊόν. Δεν είχε νόημα για εμάς να χαρίσουμε τη δημοσιογραφία μας. Αλλά έπρεπε να σκεφτούμε τι θα κάνει τον άλλον να πληρώσει. Πώς θα προσθέσουμε αξία; Εχουμε δει φυσικά τον θάνατο πολλών εντύπων. Νομίζω ότι πολλοί εκδοτικοί οίκοι πήραν λάθος αποφάσεις, και παρήγαγαν ένα κατώτερο έντυπο προϊόν, κάνοντας μεγάλες εκπτώσεις. Χαρτί κακής ποιότητας, κακές φωτογραφίες, λιγότεροι και ερασιτέχνες συντάκτες. Τότε γιατί να αγοράσω το περιοδικό;
– Θα λέγατε ότι κινείστε ανάμεσα στις απόψεις του απλού κόσμου και το πώς είναι η θέα από την πρώτη θέση του αεροπλάνου;
Νομίζω ότι πολιτικά έχουμε μια πολύ κεντρώα στάση και θέλουμε να είμαστε εσκεμμένα ουδέτεροι. Υπάρχουν κάποιες φορές που θα γράψουμε κάτι στις στήλες μας το Σαββατοκύριακο και οι Ρεπουμπλικανοί θα προσβληθούν. Και το επόμενο Σαββατοκύριακο θα συμβεί εντελώς το αντίστροφο και θα ενοχληθούν οι Δημοκρατικοί. Θέλουμε να κρατάμε μια κοινή λογική προσέγγιση στον κόσμο, να δίνουμε μια ρεαλιστική προσέγγιση κοινής λογικής στα σύγχρονα προβλήματα. Οταν λέμε θέα από την πρώτη θέση, αυτό σημαίνει πως βλέπεις και την οικονομική θέση, δεν υπάρχει άλλος τρόπος να επιβιώσει κανείς σήμερα σε αυτόν τον κόσμο. Για αυτό και προτείνουμε να πας για κούρεμα στα κουρεία του Τόκιο και όχι στον Γάλλο κομμωτή. Αν μπορείς πήγαινε και στα δύο για να μπορείς να συγκρίνεις. Αν όμως δεν κάνεις το πρώτο, τότε είσαι χαμένος.
Οταν λέμε θέα από την πρώτη θέση, αυτό σημαίνει πως βλέπεις και την οικονομική θέση, δεν υπάρχει άλλος τρόπος να επιβιώσει κανείς σήμερα σε αυτόν τον κόσμο.
– Τι σημαίνει «γούστο» στη σημερινή εποχή;
Η άποψή μου για τo γούστο έχει κάπως αλλάξει. Μια φορά κι έναν καιρό νόμιζα ότι έπρεπε να γεννηθείς με καλό γούστο αλλά δεν συμφωνώ πια με αυτό. Πιστεύω πλέον πως μπορείς να αποκτήσεις γούστο, να το διδαχθείς, μπορείς ακόμη και να το αγοράσεις. Επίσης δεν είναι κάτι που μαθαίνει κανείς από ένα κινητό, από το instagram. Πρέπει να το ζήσεις, να το μυρίσεις, να το ακούσεις, να το αγγίξεις και να είσαι ανοιχτός. Είναι αλήθεια πως κατά κάποιο τρόπο η λέξη «γούστο» έχει έναν αρνητικό συνειρμό, ο κόσμος το βλέπει σαν κάτι ελιτίστικο. Αν κανείς έχει γούστο αυτό σημαίνει αυτόματα πως επικρίνει κάθε τι γύρω του, πως το σνομπάρει. Ομως πιστεύω πως αυτό δεν είναι κακό. Νομίζω ότι πρέπει να είμαστε πάντα επικριτικοί και απέναντι στον εαυτό μας, να φιλοδοξούμε να γίνουμε καλύτεροι οικοδεσπότες, να φιλοδοξούμε να κάνουμε μια προσπάθεια για το ωραίο, για τη λεπτομέρεια, για καλύτερη μουσική στο γραφείο, για ένα καλύτερο ψωμί, για ένα καλύτερο οικολογικό ρούχο, για κάτι που θα σου μείνει και θα κάνει εντύπωση. Αυτό δεν είναι πάντοτε θέμα χρημάτων αλλά γούστου.
– Αναφέρατε τη λέξη «οικολογικό». Ομως τυπώνετε, άρα ρυπαίνετε. Και προτείνετε στον κόσμο να καταναλώνει.
Δεν θα κάτσω εδώ και θα υποστηρίξω ότι είμαστε οι πιο έντιμοι πολίτες γιατί όντως φτιάχνουμε ένα περιοδικό. Κόβουμε δέντρα. Κάνουμε βέβαια ό,τι καλύτερο μπορούμε. Και αυτό σημαίνει προφανώς πως προμηθευόμαστε από υπεύθυνα δάση με τις απαραίτητες πιστοποιήσεις. Αλλά στο τέλος της ημέρας, αν κάποιος στο Σίδνεϊ θέλει να διαβάσει το περιοδικό είναι επίσης επιλογή του. Οφείλει να γνωρίζει πως αγοράζει κάτι που επιβιβάστηκε σε μια πτήση της Qantas ή σε μια πτήση της Emirates και στάλθηκε σε όλο τον κόσμο. Επομένως, έχω πάντα την επίγνωση ότι δεν θα υποδείξουμε εμείς στους ανθρώπους πώς θα σώσουν το περιβάλλον. Αλλά από την άλλη, δεν μπορούμε ούτε να καταδικάζουμε τους ανθρώπους στη Δυτική Αφρική επειδή δεν οδηγούν ηλεκτρικά οχήματα. Εννοώ ότι κατά κάποιο τρόπο, η κλιματική κατάσταση είναι και μια εφεύρεση του προηγμένου δυτικού κόσμου. Εμείς ευθυνόμαστε και εμείς θα πρέπει να βρούμε λύση.
– Βλέπετε το Monocle να επιβιώνει σε αυτή τη ζούγκλα των Μέσων του διαδικτύου;
Το δυσάρεστο για τον έντυπο Tύπο είναι πως είναι πλέον προνόμιο μόνο όσων μπορούν να το αντέξει η τσέπη τους. Eφυγα από το περίπτερο με μείον 47 ευρώ. Είναι για πολύ λίγους το σπορ. Λυπάμαι για αυτό. Αλλά έτσι είναι. Oταν το συγκρίνεις με όλα αυτά εκεί έξω, που είναι δωρεάν, τότε ναι είναι ακριβό. Αν όμως συγκρίνεις το Monocle με ένα βιβλίο, από το οποίο θα μάθεις και κάτι και θα το κρατήσεις στη βιβλιοθήκη σου, τότε δεν είναι. Είναι όλα σχετικά.
– Πώς θα περιγράφατε την Αθήνα;
Η σχέση μου με την Αθήνα δεν είναι πολύ μεγάλη ή βαθιά αλλά την παρατηρώ. Βλέπω την εγγύς Ανατολή, τη μυρίζω, αλλά βλέπω και τη Δύση. Ακούω τη γλώσσα, αισθάνομαι τη δύναμή της. Μιλάω με τους ανθρώπους. Υπάρχει ακόμα το βάθος της κουλτούρας. Τη βρίσκω επίσης συναρπαστική αρχιτεκτονικά. Δεν έχει δέντρα βέβαια και κάνει ζέστη. Μου αρέσει όμως η πυκνότητά της, να κοιτάζω ψηλά στα ανοιχτά μπαλκόνια τα οποία είναι κατάφυτα. Μου θυμίζει τη Βηρυτό και την Τεχεράνη αλλά και πάλι δεν είναι. Εχει κάτι πολύ αυθεντικό η πόλη αυτή, είναι αυτή η κλίμακα της αθηναϊκής γειτονιάς που με γοητεύει. Μέσα στην αναρχία, μέσα στους αιώνες, έχει δημιουργηθεί κάτι που δεν μπορεί να φτιάξει κανένας άλλος. Μου αρέσει η αυθεντικότητα. Μου αρέσει η ειλικρίνεια του τόπου. Αυτό λοιπόν είναι ένα κοινωνικό κεφάλαιο που δημιουργείται.
Εχει κάτι πολύ αυθεντικό η πόλη αυτή, είναι αυτή η κλίμακα της αθηναϊκής γειτονιάς που με γοητεύει. Μέσα στην αναρχία, μέσα στους αιώνες, έχει δημιουργηθεί κάτι που δεν μπορεί να φτιάξει κανένας άλλος.
– Τι άλλο σας αρέσει αυτές τις μέρες, αν μας δίνατε μια γεύση από τις νέες τάσεις;
Πηγαίνεις στη βόρεια Ιταλία, στο νότιο Τιρόλο, και υπάρχει πραγματική υπερηφάνεια, υπάρχει αυτή η αίσθηση των ανθρώπων που κάνουν τα πράγματα με τον τρόπο τους. Πολλοί άνθρωποι στην Αμερική θα πίστευαν ότι δεν πρέπει να πίνει κανείς Prosecco στις 10 το πρωί, επειδή δεν είναι της εποχής μας. Αυτό όμως κάνουν στο νότιο Τιρόλο. Αφήστε τους λοιπόν να το κάνουν. Μου αρέσει λοιπόν αυτό. Το άλλο πράγμα που με ελκύει είναι επίσης το πώς βλέπουμε τους ανθρώπους να μην αντιστέκονται σε αυτό. Πέρασα αρκετό χρόνο στη Μέση Ανατολή και συνήθως εμείς στα ΜΜΕ κουνάμε το δάχτυλο στους ανθρώπους να τα κάνουν όλα όπως στη Δύση. Να αλλάξουν τα πάντα επειδή δεν συμφωνούν με τις χριστιανικές αξίες μας. Με τα γούστα μας. Ημουν με μια υπουργό γυναίκα στη Σαουδική Αραβία και μου έλεγε για όλα αυτά που έχουν καταφέρει oι γυναίκες, ναι μέσα σε ένα σύστημα σκληρό, αλλά οφείλουμε να το αναγνωρίσουμε. Οπως και το να δεχθούμε πως εδώ στην Αθήνα, θα έρθεις και θα πιεις φραπέ.
– Μπορεί η AI να υιοθετήσει στιλ και γούστο και να φτιάξει το Μοnocle;
Δεν νομίζω πως μπορεί. Για να φτιάξεις κάτι πρωτότυπο πρέπει να είσαι μάρτυρας των πραγμάτων. Και ίσως μια μηχανή μέσω ενός κινητού να μπορεί κάποια στιγμή να απορροφήσει ό,τι υπάρχει γύρω της, να το συσκευάσει σε μια ιστορία. Δεν θα με εξέπληττε. Ποιο θα είναι όμως το επίπεδο κριτικής σκέψης; Επιτρέψτε μου να πω επίσης πως το πρόβλημα με την τεχνητή νοημοσύνη είναι πως αναπαράγει ό,τι υπάρχει ήδη. Ας πούμε λοιπόν πως αναπαράγει μια δεξιά σκέψη, ειδικά στην Αμερική, τρομαχτική. Πώς θα γεννηθεί λοιπόν νέα σκέψη; Πώς θα νικήσουμε αυτές τις σχολές; Από την άλλη, αν η τεχνητή νοημοσύνη απλώς εκτοξεύει πιο μοντέρνα, αριστερά, φιλελεύθερα αφηγήματα και πάλι τότε έχουμε πρόβλημα. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε καλούς συντάκτες, χρειαζόμαστε ισχυρούς δημοσιογράφους και χρειαζόμαστε ανθρώπους. Και πρέπει επίσης να απαντάμε σε δύσκολες ερωτήσεις και να λέμε άβολα πράγματα. Και αυτό είναι το άγχος μου για την τεχνητή νοημοσύνη, ότι θα μετατραπεί σε αυτό το μέρος όπου όλα είναι λίγο μαλακά και εύκολα και μαζικά, για ένα μαζικό κοινό. Προσωπικά ευχαριστώ τον Θεό για τα γαλλικά μέσα ενημέρωσης. Μερικές φορές ευχαριστώ τον Θεό για τα γερμανικά μέσα ενημέρωσης τα οποία έχουν έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης αλλά και επίσης διαφορετικά επιχειρηματικά μοντέλα. Μου αρέσει η Die Zeit στη Γερμανία, η οποία εξακολουθεί να είναι μια μεγάλη, ευρεία εφημερίδα. Φυσικά έχει μια υπέροχη ιστοσελίδα και καλά ενημερωτικά δελτία, αλλά εξακολουθεί να είναι εφημερίδα. Και αφήνει μελάνι στα χέρια σου όταν τη διαβάζεις.
* Το Monocle Shop θα φιλοξενείται στο ΤΑΤΟΪ Club Store του ΤΑΤΟΪ Club μέχρι τις 31 Μαρτίου.