Τον συνδυασμό των ενδογενών παραγόντων που φαίνεται να συντέλεσαν στην πρώτη εκλογική ήττα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν περιγράφει στην «Κ» από την Αγκυρα ο διευθυντής του τουρκικού παραρτήματος της δεξαμενής σκέψης The German Marshall Fund of the United States, Οζγκούρ Ουνλουχισαρσικλί. Ο ίδιος εκφράζει την εκτίμηση ότι το αποτέλεσμα της αυτοδιοικητικής κάλπης δεν θα έχει αντίκτυπο στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας: «Αντιθέτως, θα παίξει ρόλο το γεγονός ότι δεν υπάρχουν άλλες εκλογές για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Το γεγονός ότι ο Μητσοτάκης βρίσκεται σε άνετη πολιτική θέση θα δημιουργήσει ανάλογη δυναμική».
– Γιατί έχασε ο Ερντογάν αυτές τις αυτοδιοικητικές εκλογές; Πρακτικά, τι άλλαξε μέσα σε έναν χρόνο από τις προεδρικές κάλπες στις οποίες επικράτησε θριαμβευτικά;
– Δεν υπάρχει ούτε ένας παράγοντας που να εξηγεί αβίαστα το αποτέλεσμα. Τα οικονομικά προβλήματα, συμπεριλαμβανομένου του υψηλού πληθωρισμού, έπαιξαν σίγουρα κάποιον ρόλο. Επίσης, το γεγονός ότι η αντιπολίτευση είχε υποψηφίους πολύ υψηλού προφίλ, όπως ο Ιμάμογλου στην Κωνσταντινούπολη και ο Γιαβάς στην Αγκυρα, και ο Ερντογάν δεν μπορούσε να τους ταιριάξει με υποψηφίους παρόμοιου αναστήματος. Ταυτόχρονα, ένα νέο ισλαμιστικό κόμμα (Yeniden Refah) αναδύθηκε και αποτέλεσε εναλλακτική λύση για τους ψηφοφόρους του Ερντογάν. Δεν θα πρέπει άλλωστε να ξεχνάμε ότι δεν ήταν ο Ερντογάν υποψήφιος και το κόμμα του (AKP) δεν έχει τόσο καλή απόδοση όταν δεν είναι ο ίδιος υποψήφιος. Συγχρόνως, το γεγονός ότι το κεμαλικό κόμμα (CHP) εγκατέλειψε τις πολιτικές ταυτότητας και επικεντρώθηκε στα θέματα της καθημερινότητας άρχισε να αποδίδει πολιτικά οφέλη. Σε κάθε περίπτωση, έπειτα από 22 χρόνια διακυβέρνησης του AKP, ο Τούρκος ψηφοφόρος ενδεχομένως να απαιτεί αλλαγή.
– Πώς θα επηρεάσει την πολιτική του Ερντογάν από εδώ και στο εξής αυτό το εκλογικό αποτέλεσμα; Αφενός στο εσωτερικό της Τουρκίας αφετέρου στην εξωτερική πολιτική και στις σχέσεις με την Ελλάδα.
– Ο Ερντογάν πιθανότατα θα απαντήσει στην ήττα με ανασχηματισμό στη διοίκηση του κόμματος και ενδεχομένως στο υπουργικό συμβούλιο. Πλέον, είναι πρόκληση για εκείνον να αλλάξει το σύνταγμα μέσω δημοψηφίσματος. Επομένως, θα αναβάλει –τουλάχιστον– την ιδέα. Εάν δεν μπορεί να αλλάξει το σύνταγμα, ίσως να μην είναι σε θέση να βάλει ξανά υποψηφιότητα για την προεδρία και άρα πιθανώς θα αρχίσει να σχεδιάζει πιο ενεργά τη διαδοχή του. Ο ίδιος θα σκέφτεται σίγουρα ότι η αυστηρή νομισματική πολιτική που εφαρμόζεται από τον περασμένο Μάιο έπαιξε ρόλο στην ήττα. Αλλά είναι απίθανο να αλλάξει πορεία, καθώς δεν υπάρχει πραγματική εναλλακτική. Το εκλογικό αποτέλεσμα δεν θα οδηγήσει σε αλλαγή της εξωτερικής πολιτικής. Αντιθέτως, θα παίξει ρόλο το γεγονός ότι δεν υπάρχουν άλλες εκλογές για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Τώρα είναι πιο εύκολο για τον Ερντογάν να λάβει τις απαραίτητες αποφάσεις, που μπορεί να μην είναι δημοφιλείς, συμπεριλαμβανομένης της εξωτερικής πολιτικής. Το ίδιο ισχύει και για τις σχέσεις με την Ελλάδα, και το γεγονός ότι ο Μητσοτάκης βρίσκεται σε άνετη πολιτική θέση θα δημιουργήσει ανάλογη δυναμική.
– Θα είναι ο Ιμάμογλου ο επόμενος ηγέτης το κεμαλικού κόμματος στην Τουρκία;
– Ο Ιμάμογλου είναι φυσιολογικά ο πιθανός υποψήφιος για τις επόμενες προεδρικές εκλογές. Το ίδιο όμως και ο Γιαβάς, ο οποίος νίκησε τον αντίπαλό του στην Αγκυρα με ιλιγγιώδη διαφορά της τάξης του 27%.
– Εις βάρος του Ιμάμογλου εκκρεμούν κάποιες δικαστικές υποθέσεις. Σε ποιον βαθμό μπορούν να υπονομεύσουν την πολιτική πορεία του;
– Η κύρια υπόθεση εναντίον του Ιμάμογλου είναι η υποτιθέμενη προσβολή ενός δημάρχου τον οποίο αποκάλεσε ηλίθιο. Εάν κριθεί ένοχος μετά την ολοκλήρωση της νομικής διαδικασίας, μπορεί να απομακρυνθεί από το γραφείο του και να αποκλειστεί από την πολιτική. Αυτό έχει γίνει τώρα λιγότερο πιθανό, καθώς η δημόσια αντίδραση θα ήταν πολύ ισχυρή, δεδομένης της ενισχυμένης δημοτικότητάς του.
– Τι σημαίνει Ιμάμογλου για την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας; Αφενός σε σχέση με τις ΗΠΑ αφετέρου σε σχέση με την Ελλάδα.
– Εάν εκλεγόταν πρόεδρος ο Ιμάμογλου, θα ξεκινούσε τη θητεία του με έναν μήνα του μέλιτος με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ –όπως έκανε άλλωστε και ο Ερντογάν– και τότε οι εξελίξεις θα καθόριζαν την πορεία που θα ακολουθούσε. Το ίδιο ισχύει κατ’ επέκταση και για τις σχέσεις με την Ελλάδα.