Κύριε διευθυντά
Ο Περικλής (495-429 π.Χ.) ήταν Αθηναίος ρήτορας, πολιτικός και στρατηγός, που κυριάρχησε στην πολιτική σκηνή της πόλης του. Το όνομά του, που προέρχεται από τις λέξεις περί και κλέος, σημαίνει αυτόν που είναι περιστοιχισμένος από δόξα, θεωρείται συνώνυμο της χρυσής εποχής της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Εξαιτίας της σωστής διακυβέρνησής του η Αθήνα γνώρισε δόξα, απέκτησε δύναμη και έγινε το πολιτιστικό και πνευματικό κέντρο όλου του αρχαίου κόσμου. Ο Περικλής κυριάρχησε στην πολιτική σκηνή τα χρόνια 461 π.Χ. έως 429 π.Χ., χρονιά που πέθανε εξαιτίας του λοιμού που αποδεκάτισε τους Αθηναίους τα πρώτα χρόνια του Πελοποννησιακού Πολέμου.
Ποια όμως ήταν τα χαρακτηριστικά του γνωρίσματα ως πολιτικού; Τι το ιδιαίτερο είχε η διακυβέρνησή του ώστε η Αθήνα να φτάσει σε εκείνο το υψηλό επίπεδο δόξας που ακόμη και σήμερα προκαλεί τον θαυμασμό;
Σύμφωνα με τον ιστορικό Θουκυδίδη, που ήταν μεγάλος θαυμαστής του, ο Περικλής δεν φοβόταν να πει την αλήθεια στον λαό. Στις εκκλησία του Δήμου, μιλούσε σπάνια και περισσότερο άκουγε τις απόψεις. Οσες φορές πήρε τον λόγο έλεγε την αλήθεια ανεξάρτητα από το αν άρεσε ή όχι στον λαό. Συχνά αντιτάχθηκε στην κοινή γνώμη με θάρρος και υποχωρούσε μόνο μπροστά στην τελική απόφαση της εκκλησίας του Δήμου. Το μόνο που τον ενδιέφερε ήταν το συμφέρον της πόλης του. Κατά την περίοδο της διακυβέρνησής του, έπεισε τον μέσο Αθηναίο πολίτη ότι η δόξα της Αθήνας είναι προσωπική υπόθεση του καθενός. Ο κάθε πολίτης τοποθέτησε την πρόοδο της πόλης πάνω από το προσωπικό του συμφέρον.
Ολοι οι ιστορικοί δέχονται ότι ήταν αδιάφθορος. Διαχειρίστηκε τα χρήματα της πόλης πάντα για τη δόξα της Αθήνας και ποτέ για προσωπικό πλουτισμό. Κατάλαβε αυτό που όλοι οι πολιτικοί γνωρίζουν ανά τους αιώνες αλλά που δυσκολεύονται να υλοποιήσουν, ότι δηλαδή η πρόοδος μιας κοινωνίας εξαρτάται από πράγματα που φαινομενικά είναι ασύνδετα μεταξύ τους. Η δικαιοσύνη, η πολιτική, οι τέχνες, η εκπαίδευση, η οικονομία, οι επιστήμες, όλα έχουν έναν συνδετικό κρίκο. Δουλειά του πολιτικού είναι να βρει το σημείο ένωσης, να τα αναπτύξει και αυτό θα οδηγήσει την κοινωνία στον δρόμο της πρωτοπορίας και της ευημερίας.
Δεν προσπάθησε ποτέ να επιβάλει τις δικές του προσωπικές απόψεις στον λαό της Αθήνας. Η απόφαση για το τι θα πράξει η πόλη ήταν αποκλειστικά του λαού. Δική του ήταν μόνο η σκέψη. Οι ομιλίες του δεν είχαν σκοπό να επιβάλουν ιδέες, αλλά να διαφωτίσουν, να ενημερώσουν και να κάνουν ξεκάθαρα τα υπέρ και τα κατά μιας απόφασης. Αν οι πολλοί υιοθετούσαν την άποψή του, τότε την έκαναν δική τους απόφαση και την επόμενη μέρα όλοι ένιωθαν σημαντικοί, γιατί όλοι είχαν συμμετάσχει στη διοίκηση της πόλης. Ολοι ένιωθαν ότι ήταν ελεύθεροι να σκεφτούν και ότι οι ίδιοι όριζαν τις τύχες τους. Αυτό κατά τον Περικλή ήταν το νόημα της ελευθερίας του πολίτη.
Απαιτούσε τη συμμετοχή κάθε Αθηναίου πολίτη στη λήψη αποφάσεων. Κατάλαβε όμως ότι για να μπορεί ο πολίτης να λαμβάνει σωστές αποφάσεις πρέπει να καλλιεργήσει τον ορθό λόγο, να καλλιεργήσει το πολιτικό του κριτήριο. Γι’ αυτό μετέτρεψε την Αθήνα σε ένα απέραντο σχολείο. Οι καλύτεροι δάσκαλοι από όλο τον ελληνικό κόσμο έρχονταν να διδάξουν στην Αθήνα. Επένδυσε δηλαδή στη μόρφωση των συμπολιτών του και οργάνωσε για πρώτη φορά μια μορφή εκπαίδευσης του πληθυσμού. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αναπτυχθούν επί των ημερών του το θέατρο, η φιλοσοφία, η αρχιτεκτονική, η ιστορία και όλες σχεδόν οι επιστήμες.
Είχε απόλυτη επίγνωση της θέσης του και ποτέ δεν προσπάθησε να την εκμεταλλευτεί. Θα μπορούσε να είχε γίνει τύραννος στην Αθήνα αλλά δεν το έκανε, παρά το γεγονός ότι αυτή ήταν η μόνιμη κατηγορία των πολιτικών του αντιπάλων. Ο ίδιος γνώριζε φυσικά τον ηγετικό του ρόλο στην πολιτική ζωή, αλλά αυτή του την καθολική αποδοχή δεν τη στήριξε ούτε στα όπλα ούτε στον φόβο. Οι Αθηναίοι πολίτες ελεύθερα τον είχαν αποδεχθεί ως τον ηγέτη τους.
Κατά τη διάρκεια της πολιτικής του σταδιοδρομίας σίγουρα έκανε και πολλά λάθη. Ισως και να απέτυχε στα περισσότερα από αυτά που ήθελε να κάνει. Οσα όμως πέτυχε ήταν αρκετά ώστε να ανοίξουν έναν νέο δρόμο σκέψης στον κόσμο, να καλλιεργήσει ιδέες, που προβληματίζουν ακόμη και σήμερα για την πορεία των ανθρώπινων κοινωνιών. Σωστά έχει γραφεί ότι η περίοδος του Περικλή δεν ήταν ουσιαστικά πολίτευμα, αλλά μια παιδευτική διαδικασία που άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται τη διακυβέρνηση. Ο ίδιος πάντως λίγο πριν πεθάνει είχε πει ότι το μεγαλύτερο κατόρθωμά του ήταν πως εξαιτίας του κανείς Αθηναίος πολίτης δεν είχε φορέσει μαύρα ρούχα.
Νίκος Τάχατος
Φιλόλογος
Η «Γαλάζια Πατρίδα» και το Διεθνές Δίκαιο
Κύριε διευθυντά
Ολον αυτόν τον καιρό είμαστε αποδέκτες συνεχών κομπασμών, απειλών και των επετειακών εορτασμών των ηττών που μας επέβαλαν αυτοί οι λαθρεπιβάτες της Ιστορίας, οι οποίοι, από νομάδες της στέπας, κατάφεραν, εκμεταλλευόμενοι τα διαχρονικά ελαττώματα και τις έριδες της φυλής μας, να εγκατασταθούν στις πατρογονικές μας εστίες, σταδιακά να μας αλώσουν ολοκληρωτικά και να μας απωθήσουν, αυτοί οι βάρβαροι και απολίτιστοι, εκτός του ιστορικού γίγνεσθαι για τουλάχιστον 400 χρόνια, κατά τα οποία κατά μεγάλο μέρος εκτουρκιστήκαμε, εξισλαμιστήκαμε και καταλήξαμε αυτό που είμαστε σήμερα, ενώ αυτούς δεν τους επηρεάσαμε στο παραμικρό.
Αλλωστε, μεθοδικά φρόντισαν να εξαφανίσουν κάθε ίχνος παρουσίας μας στη νέα επικράτειά τους με τις γνωστές «πολιτισμένες» μεθόδους τους.
Και να σκεφτεί κανείς ότι δεν κατέκτησαν κάποια terra nullius, όπως είχε κηρύξει ο Πάπας την αμερικανική ήπειρο για τους κονκισταδόρες, δίνοντάς τους έτσι έναν καλό λόγο να οικειοποιηθούν τα νέα εδάφη ως μη υπάρχοντα πριν.
Και βεβαίως οι Τούρκοι ομιλούν συνεχώς για Γαλάζια Πατρίδα, πατρίδες της καρδιάς τους και άλλα απλοϊκά, θλιβερά όμως για εμάς, οι οποίοι –επικαλούμενος και τον κ. Γιανναρά– με τον συστηματικό μας εκτοπισμό από παντού, περιοριστήκαμε στο σημερινό μας κρατίδιο, το οποίο, εξηρτημένο από «συμμάχους» των ίσων αποστάσεων, απειλείται και αυτό το ελάχιστο που μας απεδόθη σαν κράτος, στην πραγματικότητα, περιορισμένης κυριαρχίας.
Γιατί τι άλλο είμαστε όταν δεν μπορούμε μόνον εμείς παγκοσμίως να εφαρμόσουμε ό,τι ορίζει το δίκαιο της θαλάσσης σχετικώς με τα 12 μίλια χωρικών υδάτων, ΑΟΖ, νησιών κ.λπ. Οι γείτονες ιταμότατα μας τα καταπατούν όλα αυτά επ’ απειλή casus belli και εμείς σαν τους καλούς Μηλίους του Θουκυδίδη στέλνουμε διαρκώς μηνύματα διά του κ. Παυλοπούλου από διάφορα σημεία της Ελλάδος με τη μονότονη και άνευ ουσίας επισήμανση ότι τα σύνορά μας είναι και σύνορα της Ε.Ε. – κανονική ιλαροτραγωδία.
Τελικώς, πέραν άλλων διαπιστώσεων, χαρακτηριστικά και εξαιρετικώς εύστοχα είναι τα λόγια της ελληνίστριας – επιγραφολόγου Σαρλότ Ρουεσέ: «Το αξιοπερίεργο είναι ότι, αν και αφιέρωσα όλη την καριέρα μου στην πατρίδα σας, εργάστηκα σε μέρη εκτός των συγχρόνων συνόρων σας, όπου είχε ακμάσει ο ελληνικός πολιτισμός από την Τουρκία έως τη Μέση Ανατολή και τη νότια Ιταλία».
Αυτά για τις δικές μας, και πραγματικές, πατρίδες της καρδιάς μας, που ούτε στα παραμύθια της γιαγιάς δεν ακούγονται πια.
ΜΙΧ. ΛΙΩΣΗΣ