Πλάθοντας μνήμες, η έκθεση του Πικάσο

Κύριε διευθυντά
Ετυχε να διαβάσω τη νουβέλα «Στ’ αμπέλια» του Σταύρου Ζουμπουλάκη λίγο πριν επισκεφτώ με τα μικρά παιδιά μου την έκθεση με κεραμικά του Πικάσο στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Η νουβέλα αυτή έρχεται και ξανάρχεται στο μυαλό μου, καθώς και τα δικά μου καλοκαίρια στο χωριό των γονιών μου στην Κρήτη μυρίζουν το ίδιο με τις αναμνήσεις του Στ.Ζουμπουλάκη.

Είναι αυτή η χθόνια επαφή του ανθρώπου με τη γη στην οποία μεγάλωσε που κάνουν αυτές τις μνήμες σωματικές. Και καθώς αυτή η επαφή χάνεται σιγά σιγά όταν οι γιαγιάδες και οι παππούδες εκλείπουν, τότε πια, σε ένα άδειο από προγόνους σπίτι, νιώθεις σαν πρόσφυγας που νοσταλγεί τη μητέρα γη και προσπαθεί να γραπώσει και να ξαναζωντανέψει με κάθε τρόπο τη μνήμη.

Ετσι κι ο Πικάσο, πήρε το χώμα στα χέρια του και το ξανάφτιαξε μνήμη και η δική του μνήμη δεν διαφέρει από τη μνήμη και το έργο των ανθρώπων που υπήρξαν πολύ πριν από εμάς, που έγιναν κι αυτοί χώμα, από το οποίο οι επόμενοί τους ξανάφτιαξαν μνήμη.

Το κεραμικό πιάτο του Πικάσο με το λαχταριστό ψάρι μιλάει την ίδια γλώσσα με το αρχαίο ψημένο πινάκιο με τον σπαρταριστό ιχθύ.

Οπως καίρια γράφει ο Στ. Ζουμπουλάκης, «Οι άνθρωποι στη Συκιά όργωναν, έσπερναν, θέριζαν, αλώνιζαν, όπως διαβάζουμε στα Εργα και Ημέραι του Ησιόδου».
Αμήν.

Μαρινα Πυροβολακη, Δικηγόρος

Δεκαετίες πριν, μια πολλαπλώς λαβωμένη  Ελλάδα έχτιζε το μέλλον της στην  εκπαίδευση, με το φάντασμα του αναλφαβητισμού να πλανιέται πάνω από τη χώρα ενώ άγρια πενία, το παιδιόθεν κυνήγι του βιοπορισμού και οι βαθιές κοινωνικές ανισότητες συμμαχούσαν μαζί του. Σκηνικό: αίθουσες αθύρματα του κρύου και της υγρασίας (τι να σου κάνει μια ξυλόσομπα), θρανία ξεχαρβαλωμένα με σκλήθρες-παγίδες, μαυροπίνακας, πλάκα και κοντύλι, μαραμένα από τον χρόνο βιβλία, κάδρα με τους ήρωες του ’21. Πιο ψηλά η εικόνα του παντεπόπτη Ιησού αποκούμπι παρηγόριας για αδιάβαστους, φοβισμένους, ξενηστικωμένους και για τα άνηβα θυμάτα της βέργας και του τιμωρητικού τραβήγματος υποψίας φαβορίτας (ή αυτιών).  Πανικός! Εσκασε μύτη ο επιθεωρητής, σαν πολύ αυστηρός φαίνεται. Η φωτογραφία από το βιβλίο των Γιολάντας Τσορώνη-Γεωργιάδη και Αντας Ευαγγέλου «Το παλιό σχολειό». Σαν  κατηχητόπουλα, σε συνθήκες χωροταξικής ασφυξίας –ποιο όριο ανά τάξη είπατε;– μαθητές και μαθήτριες αποθησαυρίζουν κάθε λέξη του δωρικού δασκάλου.