Κύριε διευθυντά
Αναζητώντας τον αντίστοιχο για την εποχή μας «θετικό ήρωα» του ακμάσαντος στη Σοβιετική Ενωση σοσιαλιστικού ρεαλισμού, δεν τον βρήκα στους αστροναύτες και στους πρωταγωνιστές των ταινιών επιστημονικής φαντασίας ή στα πρότυπα των σκληροτράχηλων πεζοναυτών ή των μελών των Ομάδων Υποβρυχίων Καταστροφών ή των αγοριών και των κοριτσιών που δουλεύουν την ημέρα και φοιτούν το βράδυ σε νυκτερινά σχολεία ή στους φοιτητές που αριστεύουν ακόμη και στις συνθήκες υπό τις οποίες λειτουργούν τα ελληνικά πανεπιστήμια.
Ο «θετικός ήρωας», ως έννοια γενική, αντιστοιχεί σε αυτό που, σε ένα παράλληλο πεδίο, θεωρείται πολιτική ή κοινωνική «ορθότητα» και, προβαλλόμενο στην οθόνη της κοινής αντίληψης, υποβάλλει στην ισχύ του κάθε λογική αντίρρηση και φανατίζει τα πλήθη των οπαδών του. Ο «θετικός ήρωας», ως λατρευτικό είδωλο του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, φλόγιζε τις καρδιές και τις συνειδήσεις, πυράκτωνε τους πόθους και φτέρωνε τα όνειρα της μεγάλης αλλαγής, αποτέφρωνε σταδιοδρομίες και σταδιο-δρομείς στους δρόμους του αγώνα, της θυσίας και της αυταπάρνησης. Ηταν απόλυτα συνειδητοποιημένος. Συντόνιζε το βήμα του με τους ρυθμούς της ιστορίας. Αυτάρκης. Αντρειωμένος και συντροφικός.
Γεμάτος αυτοπεποίθηση και δύναμη. Γίγαντας της ιδέας, πήγαινε να διασπάσει την πανούργα ταύτιση του συστήματος με τη μοίρα και τη φυσική τάξη, να συντρίψει τα δεσμά τους και, περνώντας στην αθανασία, να γίνει ο «Νικητής Ηρωας» της ανθρώπινης τραγωδίας. Στη σημερινή επικρατούσα «ορθότητα» δεν βρήκα κανένα στοιχείο από όσα ταιριάζουν στον «θετικό ήρωα» του σοσιαλιστικού ρεαλισμού ή στα συγκεκριμένα παραδείγματα που ανέφερα στην αρχή και που ήταν άλλοτε οδικοί χάρτες για την καθοδήγηση της νεολαίας. Αντί γι’ αυτά, νομίζω πως εντόπισα κάτι διαφορετικό: μια συμπάθεια, μια ωραιοποίηση, έναν σχεδόν θυσιαστικό εξαγνισμό όχι απολύτως υγιών καταστάσεων, έναν κατακλυσμό τρυφερής συναισθηματικότητας για την Ενοχή και εχθρικής αποστροφής για τη Δίκη. Σαν να είναι καμωμένος αυτός ο κόσμος για τη δικαίωση του αρχέγονου Κακού και για την καταδίκη του, διά μέσου των αιώνων αναγνωρισμένου, Καλού. Και αναρωτιέμαι, μαζί με τον Θεμιστοκλή στο στενό της Σαλαμίνας: «Ω δαιμόνιοι! Μέχρι τίνος πρύμναν ανακρούετε;». Δεν το βλέπετε ότι πάμε σούμπιτοι πισωδρομίς να τσακιστούμε στα βράχια;
Γερασιμος Μιχαηλ Δωσσας, Θεσσαλονίκη
Τα Λατινικά ήταν το «κερασάκι»
Κύριε διευθυντά
Η κατάργηση του μαθήματος των Λατινικών ήταν η φυσική απόρροια του ευτελισμού του κατά τα τελευταία 40 έτη, αφού, με τη μεταρρύθμιση του 1976, περιορίστηκαν οι τάξεις και οι ώρες διδασκαλίας του, και έπαψε η διδασκαλία Λατίνων συγγραφέων (Βιργίλιος, Κικέρων, Οράτιος, Οβίδιος κ.ά.). Σημειωτέον, ότι με το εξεταστικό σύστημα για τα ΑΕΙ που ίσχυσε ώς το 1979, οι υποψήφιοι διαγωνίζονταν σε ἀγνωστό πρωτότυπο λατινικό κείμενο, που μάλιστα υπαγορευόταν, όπως ακριβώς γινόταν και με τα Αρχαία Ελληνικά. Ετσι, το μάθημα ήταν δύσκολο και κρίνονταν η ευστροφία και η ικανότητα των διαγωνιζομένων. Με την καθιέρωση της εξέτασης σε αποκλειστικά γνωστό κείμενο, το μάθημα έλαβε χαρακτήρα αποστήθισης και γελοιοποιήθηκε.
Δυστυχώς, τα Λατινικά αντιμετωπίζονταν πάντα εχθρικά στην ελληνική εκπαίδευση, ακόμη και από φιλολόγους, λόγω του «κόμπλεξ ανωτερότητας» των Ελλήνων σχετικά με τη θεώρηση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού ως υπέρτερου, αλλά ακόμη και της παλαιότερης καχυποψίας εκκλησιαστικών παραγόντων, που πίστευαν ότι επιχειρείτο διείσδυση της Καθολικής Εκκλησίας μέσω της λατινικής γλώσσας, η οποία άλλοτε εχρησιμοποιείτο αποκλειστικά στη λειτουργική της ζωή.
Οι παράγοντες του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής προφανώς αγνοούν (ή θέλουν να αγνοούν) ότι η αρχαία ελληνική και λατινική γραμματεία συγκροτούν τους δύο πυλώνες των κλασικών σπουδών και της ανθρωπιστικής παιδείας, που εξήραν τον ορθό λόγο και την ελεύθερη σκέψη, τη δημοκρατία και τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα και την ανάπτυξη των επιστημών και τεχνών. Αυτοί οι πυλώνες μαζί με τον χριστιανισμό αποτελούν (είτε αρέσει είτε δεν αρέσει σε πολλούς) τους τρεις θεμέλιους λίθους και την ταυτότητα του δυτικού πολιτισμού.
Οσο κι αν τα κλασικά γράμματα έχουν υποβαθμιστεί εδώ και χρόνια στα σχολεία των προηγμένων ευρωπαϊκών χωρών, για λόγους που δεν είναι του παρόντος, τα Λατινικά κατέχουν ακόμη δεσπόζουσα θέση σε αυτά, οι δε πολιτειακοί, πολιτικοί και κοινωνικοί θεσμοί αυτών των χωρών στη ρωμαϊκή παράδοση κυρίως βασίζονται. Τα πρωτότυπα επιτεύγματα των Ρωμαίων στο Δίκαιο (που συνεχίζει να ισχύει σε όλον το δυτικό κόσμο), στη διοίκηση, στην αρχιτεκτονική και στα δημόσια έργα, αλλά και η σπουδαία λογοτεχνία τους, παραμένουν σκοπίμως άγνωστα στην ελληνική εκπαίδευση.
Η λατινική γλώσσα, βάση πολλών ευρωπαϊκών γλωσσών και ορολογία πολλών επιστημών, χαρακτηρίζεται ειρωνικά από τους Ελληνες νεκρή, ενώ η αρχαία ελληνική όχι. Ομως, η λατινική γλώσσα είναι σήμερα ομιλούμενη σε κύκλους της Καθολικής Εκκλησίας και φημισμένων ιστορικών πανεπιστημίων της Ευρώπης, ενώ η αρχαία ελληνική δεν ομιλείται πουθενά. Οπως έγραψε ο Ζ. Καμπρέ στο συναρπαστικό μυθιστόρημά του Confiteor, «τα λατινικά είναι η πιο ζωντανή νεκρή γλώσσα». Ως προς την αντικατάσταση των Λατινικών από την Κοινωνιολογία (την επιστήμη του αυτονοήτου), που μάλιστα θα διδάσκεται προς 6(!) ώρες την εβδομάδα, προξενεί εντύπωση ότι το μάθημα αυτό δεν θα περιλαμβάνεται στην ομάδα των οικονομικών σπουδών, όπου είναι η θέση του. Τελικά, με την κατάργηση των Λατινικών, δυστυχώς φαίνεται πως δικαιώνεται ο γνωστός εθνικιστής, αν μη τι άλλο, Κων. Πλεύρης, που χρόνια τώρα ζητούσε από τα κανάλια όπου εμφανίζεται την κατάργηση του «ξενόφερτου» μαθήματος και την αντικατάστασή του από την Κοινωνιολογία!
Δρ Αριστοτέλης Αναγνώστου, Αθήνα