Κύριε διευθυντά
Τέτοιον ανοιξιάτικο καιρό, χωρίς την απειλή του κορωνοϊού, ξαπλωμένος, κάτω από μια κερασιά, σύμφωνα με την ανατολίτικη θυμοσοφία, ο Ναστραδίν Χότζας έτρωγε πότε πότε ένα μισόξινο κεράσι. Και επειδή πολύ του άρεσαν τα κεράσια, ευχήθηκε να ήταν μεγάλα σαν κυδώνια, να φάει και να ευφρανθεί η ψυχή του. Την ώρα εκείνη, φύσηξε φουσκοδεντριάς αέρας κι έριξε στο χώμα τα κεράσια. Ενα από αυτά χτύπησε κατακούτελα τον Ναστραδίν, που πήρε αμέσως πίσω την ευχή του λέγοντας: «Καλά που δεν ήταν σαν κυδώνι, γιατί, αν ήταν, θα μου έσπαζε το κεφάλι»!
Δεν ήταν βέβαια καθηγητής πανεπιστημίου ο Χότζας. Ωστόσο, δεν είπε, θα μου έσπασε το κεφάλι. Χωρίς να έχει διδακτορικά, ήξερε τη διαφορά ανάμεσα στον παρατατικό και στον αόριστο του ρ. «σπάζω». Κι όμως! Διάβασα σε άρθρο καθηγητού πανεπιστημίου τη φράση: «…όχι μόνο θα προστάτευε, αλλά θα προήγαγε τα συμφέροντα…». Το άγω (και όλα τα συνθετικά του, συνάγω, παράγω, διάγω, περιάγω, ενάγω, εισάγω, προσάγω κ.ά.) δεινοπαθεί στα χείλη και στη γραφίδα ή στο πλήκτρο των νεοελλήνων.
Στην εντός εισαγωγικών φράση, αν το δεύτερο ρήμα ακολουθούσε τον (σωστό) χρόνο του πρώτου, δηλαδή τον παρατατικό, θα ήταν «…θα προστάτευε και θα προήγε…». Αν το πρώτο ακολουθούσε τον χρόνο του δεύτερου θα ήταν «…θα προστάτευσε και θα προήγαγε…». Οπερ άτοπον; Βεβαίως. Αλλά το «θα προήγαγε» του κ. καθηγητού είναι αυτό ακριβώς: εκτός τόπου και… χρόνου!
Αραγε, γίνεται κατανοητή η διαφορά των δύο διατυπώσεων, η ασυναρτησία της δεύτερης και ο… ετεροχρονισμός των δύο ρημάτων στη δεδομένη φράση του κ. καθηγητού;
Αυτά για το παρελθόν. Για το μέλλον, δηλαδή τον μέλλοντα χρόνο, προκύπτει η δυνατότητα η μεν πολιτική του κ. Μητσοτάκη να παραγάγει επωφελή αποτελέσματα, για τη χώρα, η δε αγχίνους μνήμη του κ. Τσίπρα να τον οδηγήσει, όπως και στο παρελθόν, στην πρόβλεψη ότι, αντιθέτως, «θα παράξει» επιζήμιες συνέπειες. Με την ανεκτή –αλλά όχι απολύτως δόκιμη– διατύπωση αυτή αποφεύγεται ο σκόπελος στον οποίο προσέκρουσε το «θα προήγαγε». Ισως κάποιος από τους εξαίρετους φιλολόγους επιστολογράφους της «Κ» να ήθελε να εξηγήσει με καλύτερο τρόπο τι ακριβώς συμβαίνει με το «άγω».
Γερασιμος Μιχαηλ Δωσσας, Θεσσαλονίκη