Κύριε διευθυντά
Διάβασα στις εφημερίδες, αλλά και στο άρθρο του εξαίρετου συνεργάτη σας κ. Τ. Θεοδωρόπουλου (30/5/20), ότι τα Λατινικά επανέρχονται στην ύλη των Πανελλήνιων Εξετάσεων, που είχαν καταργηθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση για να μπει στη θέση τους η Κοινωνιολογία, οπωσδήποτε πολύ ενδιαφέρον μάθημα και αυτό. Το γεγονός αυτό με χαροποίησε τα μάλα, γιατί αγάπησα πολύ τα Λατινικά, πρώτον γιατί είχα άριστο δάσκαλο, τον αείμνηστο Ιωάν. Ζώτο στο Β΄ Γυμνάσιο της Πάτρας τη δεκαετία του 1950, και δεύτερον γιατί με βοήθησαν σημαντικά στην εκμάθηση τριών λατινογενών ξένων γλωσσών. Δυστυχώς, είναι ελάχιστοι πια οι γραφικοί εκείνοι τύποι που συνήθιζαν να διανθίζουν τον προφορικό ή γραπτό λόγο τους με λατινικές λέξεις ή φράσεις. Βέβαια, αυτές τις ακούμε ακόμα ενίοτε από νομικούς στα δικαστήρια, από κλασικούς φιλολόγους στα τηλεοπτικά παράθυρα ή από οιονεί διανοούμενους πολιτικούς στο Κοινοβούλιο.
Κι όμως, τα λατινικά, όπως άλλωστε και τα αρχαία ελληνικά, είναι μια γλώσσα που προσδίδει στον λόγο, εκτός των άλλων, σπιρτάδα, ζωντάνια, ενδιαφέρον και φινέτσα, κι ας πρόκειται για μια… «νεκρή γλώσσα», όπως υποστηρίζουν οι αδαείς. Ωστόσο, τα λατινικά δεν είναι καθόλου νεκρά. Και σήμερα ακόμα, νέοι όροι και νέες ονομασίες καθιερώνονται συνεχώς προερχόμενες από τα λατινικά, για να καλύψουν κενά ορολογίας και ονοματολογίας, στην εξέλιξη της Φιλοσοφίας, της Ιατρικής, της Αστρονομίας, της Βιολογίας, της Βοτανολογίας, των τεχνών κ.λπ. Ακόμα και το ταπεινό ραδίκι, π.χ., φέρει το μεγαλοπρεπές λατινικό όνομα Cichorium intybus, ενώ η ασήμαντη μολόχα καμαρώνει με το όνομα Malva sylvestris. Ωστόσο, κυρίως και προπαντός, τα λατινικά έχουν μια εκπληκτική δυναμική, μια χαρακτηριστική ζωντάνια και μια μοναδική ακρίβεια, στοιχεία που γίνονται εύκολα κατανοητά διεθνώς, γι’ αυτό και επικράτησαν ιδιαίτερα στις θεωρητικές επιστήμες της Δύσης και κακώς ισχυρίζονται μερικοί ότι τα λατινικά ενδιαφέρουν μόνο ορισμένους σχολαστικούς φιλολόγους και μερικούς επιμελείς μαθητές.
Οι λατινικές φράσεις είναι ακριβείς, περιεκτικές, γοητευτικές, ελιτίστικες, αν και λίγο «σνομπίστικες», και σίγουρα στολίζουν και πλουτίζουν τον λόγο μας, προφορικό ή γραπτό, όταν κάπου κάπου εμφυτεύουμε σε αυτόν και καμιά λατινική παρόλα. Του δίνουμε περισσότερο βάρος, κύρος και ένταση, κι ας μην το αντιλαμβάνονται αυτό οι πολλοί… Δεν πρέπει, επίσης, να ξεχνάμε ότι οι Ρωμαίοι ήταν εκείνοι που θεμελίωσαν, διαμόρφωσαν και συστηματοποίησαν τη νομική σκέψη της Δύσης, την οποία συνέχισαν και ανέπτυξαν περαιτέρω οι Βυζαντινοί νομομαθείς. Ας χαιρετίσουμε, λοιπόν, την επαναφορά του μαθήματος των Λατινικών στα σχολεία μας χωρίς μεμψιμοιρίες, τσιριμόνιες, ενστάσεις και αντιρρήσεις και ας αναφωνήσουμε όλοι μαζί vademecum latinum ή / και lingua latina per semper!
Αυτή είναι η άποψή μου, αλλά τώρα ας ακουστεί και η άλλη πλευρά, με άλλα λόγια: sed nunc audiatur et altera pars…
Γιωργος Α. Κουρμουσης