Κύριε διευθυντά
Τη δεκαετία του ’30 η επικρατούσα άποψη στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ήταν ο φόβος του κομμουνισμού –των μπολσεβίκων– και αυτό οδήγησε σε κάποιες, στην επιβολή δικτατορικών καθεστώτων στο πρότυπο της ναζιστικής Γερμανίας και της φασιστικής Ιταλίας και την ηττοπάθεια τόσο της Γαλλίας όσο και της Αγγλίας, όπου υπερίσχυε σε μεγάλο ποσοστό της κοινής γνώμης ότι μια συμμαχία με τη Γερμανία του Χίτλερ εναντίον της Σοβιετικής Ενωσης θα ήταν η ενδεδειγμένη λύση για την αντιμετώπιση του κομμουνιστικού κινδύνου.
Δείγμα αυτής της χαλαρής αντιμετώπισης των γερμανικών εξοπλισμών και της επεκτατικής πολιτικής του Χίτλερ ήταν οι θέσεις κυρίως της γαλλικής στρατιωτικής ηγεσίας, ενώ στην Αγγλία οι μόνες φωνές που ακούγονταν ήταν του Churchill και του Duff Cooper με μοιραία κατάληξη τη Συμφωνία του Μονάχου.
Μέσα σε αυτή την προπολεμική περιρρέουσα ατμόσφαιρα επεβλήθη και η δικτατορία της 4ης Αυγούστου με πρωταγωνιστές τόσο τον Μεταξά όσο και τον τότε βασιλέα Γεώργιο Β΄, λύση που είχε συμφωνηθεί πριν αναλάβει ο Μεταξάς πρωθυπουργός και που δείχνει την ξαφνική εμπιστοσύνη του Γεωργίου στον Μεταξά παραμερίζοντας πλειάδα πολιτικών του Λαϊκού Κόμματος για την πρωθυπουργία. Το προφίλ της δικτατορίας Μεταξά έχει οδηγήσει κατά το παρελθόν σε ποικίλες αναλύσεις. Για να πετύχει η εδραίωση της δικτατορίας ο Μεταξάς ξεκίνησε μια σειρά μέτρων με μια αλυσιδωτή αντίδραση που συνέβαλε αρνητικά στις εξελίξεις των επόμενων δεκαετιών.
Στα σχολεία επιβλήθηκε η γνωστή προπαγάνδα και κατήχηση των δικτατορικών καθεστώτων με την ίδρυση της ΕΟΝ, τον φασιστικό χαιρετισμό, την πλύση εγκεφάλου με υπερεθνικά συνθήματα όπως ο Γ΄ Ελληνικός Πολιτισμός, τη λογοκρισία και το κάψιμο βιβλίων με μοναδικό σκοπό πάντα τη λατρεία της προσωπικότητας (ο πρώτος αγρότης κ.λπ.).
Οι συλλήψεις, η παρακολούθηση από την Ασφάλεια αντιφρονούντων και τελικά οι εξορίες με αυθαίρετο τρόπο ατόμων που ανήκαν στον αριστερό αλλά κυρίως στον βενιζελικό χώρο, είχαν σαν αποτέλεσμα να διακοπεί η κοινοβουλευτική εξέλιξη και να επέλθει η αναμενόμενη πόλωση, με συνέπεια ένα μεγάλο τμήμα από τον φιλελεύθερο χώρο να μετατοπισθεί προς τα αριστερά, και αυτό είναι εμφανές στην πλαισίωση αντάρτικων ομάδων κατά την Κατοχή από «κεντρώους» στρατιωτικούς.
Μελετητές της περιόδου διατείνονται ότι εκτός από τα πογκρόμ εναντίον των κομμουνιστών υπήρξαν και εκτελέσεις από την Ασφάλεια, αλλά τα στοιχεία είναι ακόμα αμφιλεγόμενα. Πάντως, οι γερμανικές αρχές κατοχής ανεκάλυψαν λίστες κομμουνιστών μερικούς από τους οποίους και εξετέλεσαν. Υπάρχει πολύ υλικό για τη δικτατορία, η οποία κατά ορισμένους δεν ήταν στυγνή σαν άλλες εκείνης της εποχής στην Ευρώπη αλλά εάν και ακόμα αυτό αληθεύει, η στέρηση της ελευθερίας δεν έχει διαβαθμίσεις. Το ότι είπε το ΟΧΙ θα χαρακτηρίζει τον Μεταξά και για τις επόμενες γενιές.
Γ. Μελισσινός