Κύριε διευθυντά
Παίρνοντας αφορμή από τα θαυμάσια αφιερώματα της «Κ» στις εθνικές κρίσεις, γράφω για να γίνει ευρύτερα γνωστή μια χαριτωμένη αναφορά του Κ. Καβάφη στο γλωσσικό ζήτημα, αποθησαυρισμένη από τον Ιωάννη. Α. Σαρεγιάννη, στο βιβλίο του «Σχόλια στον Καβάφη», Ικαρος.
Απέναντι στο γλωσσικό, που ήταν οξύτατο στην εποχή του, ο Καβάφης αντέταζε ένα παράγγελμα: «Πρέπει να πλουτίζομε τη γλώσσα μας». Για να υποστηρίξει τη θέση του, γράφει ο Σαρεγιάννης, ο Καβάφης τού είχε πει: «Ευρέθηκα κατά τύχη κάποτε σ’ ένα σπίτι λαϊκό, την ώρα που έβγαινε ο γιατρός, που ήρθε να δει ένα άρρωστο παιδί. Ο γιατρός επέμενε στην πόρτα πως έπρεπε να γίνει εγχείρηση. Μα η μητέρα διαμαρτύρετο και του είπε, “Γιατρέ μου, είναι αδύνατον, γιατί το παιδί είναι πολύ αδύνατο”. Πρόσεξε, Γιάννη, τη λεπτή διάκριση: Αδύνατον – impossible. Αδύνατο – faible. […] Tη γλώσσα μας πρέπει να τη μελετήσομε γιατί δεν την ξεύρομε. Εχει κρυμμένους μέσα της θησαυρούς».
Ο γλωσσικός διχασμός επροξένησε μεγάλα δεινά, όμως μας ευεργέτησε με μια χυμώδη πολυτυπία αποχρώσεων, ήχου, ρυθμού και σημασίας. Είναι κρίμα να απολακτίζουμε αυτό το θείο δώρο της επιλογής, «άλλοτε από το βασιλικό ταμείο της καθαρεύουσας και άλλοτε από το φτωχικό κεμέρι της δημοτικής», προσδίδοντας έτσι στον λόγο μας το εκάστοτε επιχωριάζον ήθος.
Είναι ολέθριο να ενθρονίζουμε τον λεγόμενο «μέσο όρο» στο κέντρο του σύμπαντος, καλλιεργώντας έτσι την κατιόντως εξισωτική αντίληψη πως όλοι και όλα απευθύνονται σε όλους και οι πάντες πρέπει να καταλαβαίνουν τα πάντα, χωρίς ιδιαίτερο κόπο και προπαρασκευή.
«Ας κάνει κάτι και ο αναγνώστης», έλεγε ο Σεφέρης.
Γιωργος Ι. Κωστουλας