Κύριε διευθυντά
Το εμπεριστατωμένο ρεπορτάζ της κ. Τασούλας Καραϊσκάκη (26/11), για το πράγματι σημαντικό έργο του ΕΚΚΕ, ανακίνησε για μένα κάποια ερωτήματα. Ποια η φύση του γνωστικού αντικειμένου, η μέθοδος και ο στόχος των κοινωνικών επιστημών; Για να το πω χωρίς περιστροφές: πόσο επιστήμες είναι οι κοινωνικές επιστήμες;
Εάν στόχος της επιστήμης είναι η απόκτηση αληθούς (ή κατά προσέγγιση αληθούς) γνώσης, οι φυσικές επιστήμες επιτυγχάνουν τoν στόχο τους ερευνώντας κανονικότητες, ποσοτικού χαρακτήρα, αναγκαίες παντί τόπω και χρόνω χωρίς εξαιρέσεις (δηλ. σχέσεις σταθερές και μετρήσιμες) και διατυπώνουν νόμους και θεωρίες, επιβεβαιωμένες από την εμπειρία μας (πείραμα και παρατήρηση) υπό την αίρεση πάντα της διαψευσιμότητας. Οι κοινωνικές επιστήμες (κοινωνιολογία, ανθρωπολογία, οικονομολογία, πολιτική επιστήμη, κοινωνική ψυχολογία) εξετάζουν, κατά την κρίση μου, συμπεριφορές, οι οποίες δεν χαρακτηρίζονται από κανονικότητα και δεν είναι μετρήσιμες, παρά μόνο στατιστικά. Τα ευρήματά τους είναι έγκυρα μόνο εν τόπω και χρόνω και δεν μπορούν να οδηγήσουν σε νόμους και θεωρίες. Οταν αυτό επιχειρείται, καταλήγουν σε ιδεολογίες, δηλ. κοσμικές θρησκείες, με τα δόγματα, τις αιρέσεις και την ιερά τους εξέταση.
Για να είμαι δίκαιος και άλλες «επιστήμες», με τα κριτήρια των φυσικών επιστημών, είναι μόνο κατά παραχώρηση επιστήμες. Η ιατρική δεν είναι επιστήμη. Είναι τέχνη που βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα των φυσικών επιστημών. Το ίδιο συμβαίνει και με τις πάσης φύσεως ειδικότητες των μηχανικών (οι οποίοι προς τιμήν τους ονομάζουν τα εκπαιδευτικά τους ιδρύματα πολυτεχνεία) και η νομική επιστήμη απλώς ρυθμίζει συμπεριφορές, εν τόπω και χρόνω και αυτή.
Οσο για τα μαθηματικά και τις ανθρωπιστικές επιστήμες: πώς ονομάζεις κάτι που καλλιεργεί τη σκέψη και την ευαισθησία σου, όταν και αυτές δεν ευτελίζονται σε ιδεολογικές κατασκευές; Εδώ οι ονομασίες δεν έχουν σημασία. Δεν είναι το όνομα που δίνει στο ρόδο το άρωμά του.
Νικος Τσαπαρας, Ιατρός
