Κύριε διευθυντά
Η Μακεδονία κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας διακρίθηκε για τη συμμετοχή της στους εθνικούς αγώνες. Την Επανάσταση του 1821 προετοίμασαν εν μέσω πολλών αντιξοοτήτων και κυρίως κινδύνων η Εκκλησία, οι διδάσκαλοι του Γένους, τα σώματα των Κλεφτών και Αρματολών και κατά κύριο λόγο η Φιλική Εταιρεία.
Με τρεις μεγάλες εστίες που δημιούργησαν οι Μακεδόνες, ήτοι στη Χαλκιδική υπό τον Εμμανουήλ Παπά, στην περιοχή Βεροίας, Ναούσης και Εδέσσης και στην περιοχή Πιερίας – Ολύμπου, αντέστησαν σθεναρώς στους Τούρκους και συνέβαλαν τα μέγιστα στην επιτυχή έκβαση του υπέρ πίστεως και πατρίδος ιερού αγώνος των Πανελλήνων.
Οταν, υπό τις ευλογίες της Εκκλησίας, την 25η Μαρτίου 1821 υψώνετο στην Αγία Λαύρα η σημαία της Ελληνικής Επαναστάσεως, και η μία κατόπιν της άλλης εξεγείρονταν οι υπόδουλες ελληνικές πόλεις της Μακεδονίας, οι Σέρρες επαναστάτησαν και αυτές, υπό την αρχηγία και τις οδηγίες του μεγάλου τέκνου τους Εμμανουήλ Παπά, ο οποίος διέθεσε ολόκληρη τη σεβαστή περιουσία του, όλον του το είναι, τη ζωή του και τη ζωή όλων των μελών της οικογενείας του υπέρ του απελευθερωτικού αγώνος των Πανελλήνων.
Ο Εμμανουήλ Παπάς, προς ενίσχυση του αγώνος στη Χαλκιδική, ανεχώρησε την 27η Οκτωβρίου 1821 για την Υδρα, προκειμένου να επιτύχει βοήθεια από πλοία και πολεμοφόδια. Δεν ήταν, όμως, φευ, πεπρωμένο να φθάση στην Υδρα, διότι ύστερα από τόσες κακουχίες και έντονες συγκινήσεις, υπέστη εν πλω συγκοπή της καρδίας και απέθανε την 5η Δεκεμβρίου 1821 σε ηλικία μόλις 48 ετών, ενώ το πλοίο παρέπλεε τον Καφηρέα (Κάβο Ντόρο), και ετάφη στην Υδρα με τιμές αρχιστρατήγου, τίτλον που απένειμε εις αυτόν ο Δημήτριος Υψηλάντης, γενικός επίτροπος της εν Ναυπλίω επαναστατικής κυβερνήσεως. Ετσι, εξέλιπε μια μορφή του ιερού αγώνος των Ελλήνων του 1821, στον ένθερμο πατριωτισμό του οποίου ωφείλετο η επαναστατική κίνηση της Μακεδονίας.
Τελικώς, η επανάσταση στη Μακεδονία καταπνίγηκε στο αίμα, αφού οι Τούρκοι διέθεσαν προς τούτο μεγάλες στρατιωτικές δυνάμεις. Παρά ταύτα, όμως, το αγωνιστικό φρόνημα των Μακεδόνων δεν κάμφθηκε και συνέχισαν ούτοι απτόητοι τον αγώνα, παρέχοντες τη συνδρομή τους στους αγωνιζόμενους Ελληνες. Προκειμένου, λοιπόν, να συνεχίσουν τον αγώνα τους και την πολύτιμη συνεισφορά τους στην Εθνεγερσία, κατήλθαν στη Νότια Ελλάδα και αφού συγκρότησαν τη Μακεδονική Φάλαγγα, παρέσχον αμέριστα τη συνδρομή τους στην απελευθέρωση του έθνους των Ελλήνων μέχρι του διπλωματικού τυπικού τέρματος της Ελληνικής Επαναστάσεως, που έλαβε χώραν το έτος 1830 με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου, διά του οποίου ανεγνωρίσθη διεθνώς το ελληνικό κράτος με όρια τον Σπερχειό και τον Αχελώο.
Κωνσταντινος Β. Χιωλος, Διδάκτωρ Νομικής, επίτιμος δικηγόρος