Κύριε διευθυντά
Στο φύλλο της 26-27 Μαΐου της έγκριτης εφημερίδα σας διάβασα ότι η ΕΛΣ ανέβασε στο Ηρώδειο την όπερα «Ναμπούκο» του Βέρντι. Ομολογώ ότι με σόκαραν κάποιες λεπτομέρειες όπως ότι οι Βαβυλώνιοι στρατιώτες φορούν στολές σαν τις γερμανικές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ή της Βορείου Κορέας, και ότι θα φέρουν πυροβόλα όπλα.
Ο σκοπός των διαφόρων αλλαγών είναι, λέει, να μεταφερθεί η όπερα στον σύγχρονο κόσμο δηλαδή (sic): «Να γίνει η όπερα εξίσου σημαντική για τους ανθρώπους που θα την παρακολουθήσουν τώρα, όσο υπήρξε για τους σύγχρονούς της».
Βέβαια, αυτή η προσπάθεια «μοντερνισμού» της όπερας δεν είναι κάτι το νέο και ξεκίνησε πολλές δεκαετίες πριν. Ετσι, μου έχουν αναφέρει ότι στην πόλη Μανχάιμ της Γερμανίας, όπου η οπερατική παιδεία είναι πολύ μεγάλη, όταν πριν πολλά χρόνια Ιταλός σκηνοθέτης ανέβασε μια μοντερνοποιημένη όπερα, υπήρξε γενική κατακραυγή, η όπερα κατέβηκε και ο σκηνοθέτης απολύθηκε. Από τότε όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει ριζικά. Πολλές όπερες ανεβαίνουν μοντερνοποιημένες. Από την προσωπική μου εμπειρία σταχυολογώ τα παρακάτω:
Η όπερα «Κάρμεν» του Μπιζέ ανέβηκε με τις εξής αλλαγές: 1. Στην εισαγωγή, εμφανίζεται ο Δον Χοσέ σε παιδική ηλικία να παίζει στη σκηνή. 2. Η Κάρμεν δεν δουλεύει σε καπνεργοστάσιο αλλά σε ένα γραφείο, όπου τυπώνει φωτοαντίγραφα. 3. Ο Τορεαντόρ εμφανίζεται με μια σφουγγαρίστρα και σφουγγαρίζει το δάπεδο. 4. Μέσα από ένα ντουλάπι, πέφτει η νεκρή μάνα του Δον Χοσέ.
5. Ο Δον Χοσέ στο τέλος πυροβολεί και σκοτώνει την Κάρμεν, ενώ και ο ίδιος αυτοκτονεί με το πιστόλι του.
Η όπερα «Ζίγκφριντ» του Βάγκνερ ανεβαίνει στην όπερα της Στουτγάρδης πριν από λίγα χρόνια με τις εξής αλλαγές: 1. Ο Μίμε στη σπηλιά του, αντί να χτυπάει ρυθμικά το σφυρί του στο αμόνι για να επισκευάσει το σπαθί, παράγει τον ίδιο (;) ήχο χτυπώντας το κουτάλι του σε μια κατσαρόλα με το φαγητό του. 2. Ο Μίμε βαριέται περιμένοντας τον Ζίγκφριντ, και για να περάσει την ώρα του… αυτοϊκανοποιείται! 3. Ο ήρωας Ζίγκφριντ αντί να σκοτώσει αντρίκεια τον δράκο από μπροστά, τον χτυπάει πισώπλατα.
Αλλά και για να μην παραπονιόμαστε, δεν ξεχνάμε ότι όταν, πριν από μερικά χρόνια, ανέβασε η ΕΛΣ την όπερα «Ορφέας και Ευρυδίκη» του Γκλουκ, η Ευρυδίκη δεν βρίσκεται στον Αδη αλλά σε ένα κρεβάτι νοσοκομείου. Φυσικά και ο Ορφέας δεν κρατάει τη λύρα του με την οποία υποτίθεται, σύμφωνα με τον μύθο, ότι μάγεψε τα θηρία του Αδη.
Κατά την ταπεινή μου γνώμη, οι όπερες δεν χρειάζονται μοντερνοποίηση (κακοποίηση!). Η μουσική, τα σκηνικά, τα κοστούμια κ.λπ. αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο και δεν είναι σωστό να σεβόμαστε μεν τη μουσική (ευτυχώς) αλλά να τροποποιούμε τα άλλα (δυστυχώς). Πρέπει λοιπόν το κακό αυτό να σταματήσει, αλλά δεν υπάρχει κάποιος σύννομος τρόπος επέμβασης. Μπορούμε όμως με την άρνηση της παρακολούθησης των μοντερνοποιημένων αριστουργημάτων να προβάλουμε τουλάχιστον την αγανάκτησή μας.
Νικος Δυοβουνιωτης, Πολιτικός Μηχανικός, Κηφισιά