Κύριε διευθυντά
Η φράση του τίτλου καθιερωμένη στο ελληνικό λεξιλόγιο, είναι ταυτόσημη με το μηδαμινό, το ασήμαντο, το ανάξιο λόγου γεγονός. Και όμως πίσω της και στο μακρότατο ελληνικό παρελθόν κρύβει μια δίκη αστικής φύσεως, η οποία αποτέλεσε πηγή θεμελιωδών νομικών εννοιών και βασικού νομικού θεσμού, της καταχρήσεως δικαιώματος!
Ειδικότερα: Στα Αρχαία Αβδηρα υπήρχε ένας οδοντογιατρός που ονομαζόταν Στρουθίων. Αυτός, πλην της νομίμου επαγγελματικής του εγκαταστάσεως στην πόλη των Αβδήρων, επισκεπτόταν περιοδικά και διάφορες κοντινές κωμοπόλεις και χωριά, ιδίως σε εποχή εμποροπανηγύρεων, για να προσφέρει τις υπηρεσίες του. Προς τούτο μίσθωσε έναν όνο –γάιδαρο– για τη μεταφορά του ιδίου αλλά και των τότε υπαρχόντων οδοντογιατρικών εξοπλισμών. Ιδιοκτήτης του όνου ήταν ο αγωγιάτης που ονομαζόταν Ανθρακας. Ο εκμισθωτής του όνου ασκούσε και καθήκοντα ονηλάτου, γιατί γνώριζε τις κωμοπόλεις και τα χωριά της ευρύτερης περιοχής. Ευρισκόμενοι και οι δύο εν πορεία για την κωμόπολιν Ειρήνεια, ο ήλιος ήταν καυτός –Αύγουστος– και η θερμοκρασία ανυπόφορη. Ο οδοντογιατρός κατέβηκε από τον γάιδαρο και πήγε κάτω απ’ τη σκιά του για να ανακουφιστεί από την αφόρητη ζέστη. Τότε ο ιδιοκτήτης του γαϊδάρου τού ζήτησε πλην του συμφωνηθέντος μισθώματος και πρόσθετη αμοιβή για τη… σκιά του γαϊδάρου, που ήταν εκτός των συμφωνηθέντων!
Ο οδοντογιατρός αρνήθηκε και η διένεξη οδηγείται στο δικαστήριο των Αβδήρων. Στο δικαστήριο τίθεται το πρόβλημα εάν η πρόσθετη αμοιβή της σκιάς του γαϊδάρου αποτελεί ή όχι… κατάχρηση δικαιώματος! Πολλοί καθηγητές πανεπιστημίου του Αστικού Δικαίου εδώ και στη Γερμανία υποστηρίζουν λανθασμένα ότι πηγή του θεσμού της καταχρήσεως δικαιώματος εντοπίζεται για πρώτη φορά στο έργο του Σαίξπηρ «Ο έμπορος της Βενετίας». Οχι. Είναι η δίκη «περί όνου σκιάς» που έγινε στα Αβδηρα. Μια νομική γιγαντομαχία για τη σκιά του… γαϊδάρου!
Γ. Σταραντζης, Δικηγόρος στον Α. Πάγο και στο ΣτΕ, πρ. επιστημονικός συνεργάτης «Αρχείου Νομολογίας», Νομικός συγγραφέας