Κύριε διευθυντά
Νομίζω πως μία μπορεί να είναι η σημασία της λέξεως εξοστρακισμός: Η ιστορική, όσο κι αν υπάρχουν ετυμολογικές ενστάσεις. Η σημασία που μάθαμε στο δημοτικό σχολείο. Εξοστρακισμός είναι η έγκριση της Εκκλησίας του Δήμου σε πρόταση υπερορίας πολιτικού ανδρός, με ψηφοφορία πάνω σε όστρακα, όπως έγινε με τον Δίκαιο Αριστείδη. Για τις άλλες χρήσεις υπάρχει η λέξη αποστρακισμός. Αυτό που παθαίνει η μπάλα όταν χτυπάει στο δοκάρι του τερματοφύλακα και φεύγει εκτός της εστίας προς μεγάλη ανακούφιση του τερματοφύλακα και προς μεγάλη απογοήτευση των οπαδών της επιτιθέμενης ομάδας.
Παρά ταύτα, είναι γενική η χρήση του ρήματος εξοστρακίζεται, στις περιπτώσεις που η μπάλα χτυπάει στο δοκάρι και δεν μπαίνει το γκολ, από τους αθλητικούς συντάκτες που περιγράφουν τον αγώνα. Τόση είναι η καθιέρωση, ώστε ακόμη και ο ορθογράφος του Η/Υ μου κοκκινίζει τη λέξη στο παρόν κείμενο. Τη θεωρεί άγνωστη ή λανθασμένη. Το πράγμα γίνεται πιο φανερό όταν αυθεντίες του ελληνικού λόγου ξεχνούν την πολύ συγκεκριμένη σημασία της λέξης. Σημασία που στις τρέχουσες χρήσεις αλλοιώνεται και αλλοιώνει. Πάντως, αξίζει μια περιήγηση στα λεξικά για να δούμε τι παραδέχονται: O Μπαμπινιώτης αγνοεί τον αποστρακισμό.
Στον εξοστρακισμό, πέραν της πρώτης σημασίας, παραδέχεται μια δεύτερη, μεταφορική, που την αποδίδει με τις λέξεις εκδίωξη και απομάκρυνση. Ο Σκαρλάτος Βυζάντιος γνωρίζει το αποστρακίζω και το ερμηνεύει με τη σημασία του εξοστρακίζω. Οι Λίντελ και Σκοτ, παραπέμποντας στον Σουίδα και στον Ησύχιο, ερμηνεύουν το αποστρακίζω με τη σημασία το «οπτώ τι εις ισχυρόν πυρ έως ου γείνη έξωθεν σκληρόν ως όστρακον» (κάτι που μας θυμίζει ότι οι Αθηναίοι ψήφιζαν με κομμάτι κεραμιδιού) και με τη σημασία του εξορίζω, ενώ ο Κριαράς έχει πρώτη σημασία το εξορίζω και δεύτερη το απορρίπτω, αποβάλλω.
Ο Ζηκίδης ξέρει μόνο τη σημασία του εξορίζω δι’ οστρακισμού για το εξοστρακίζω. Τέλος, το Μέγα Λεξικόν όλης της ελληνικής γλώσσης» του Δημητράκου για μεν το αποστρακίζω γνωρίζει τις δύο σημασίες των Λίντελ και Σκοτ, για δε το εξοστρακίζω το «εξορίζω τινά δι’ οστρακισμού», αποβάλλω, εξοβελίζω. Κάτι σε αυτά κλονίζει την αποκλειστικότητα της σημασίας εξορίζω, αλλά η ιστορική αίσθηση δεινοπαθεί όταν ο εξοστρακισμός συσχετίζεται με τα κέφια της στρόγγυλης θεάς!
Γερασιμος Μιχαηλ Δωσσας, Θεσσαλονίκη