Κύριε διευθυντά
Ο Συμμαχικός Πόλεμος (220-217 π.Χ.) δίχασε και αποδυνάμωσε τους Ελληνες. Μακεδόνες και Αχαιοί αντιμέτωποι με τους Αιτωλούς και τους Σπαρτιάτες. Η σύγκρουση αδελφοκτόνος, αδυσώπητη. Στη Ναύπακτο, όπου συνήλθαν τελικά οι αντίπαλοι, έλαβε τον λόγο και ο Ναυπάκτιος πολιτικός Αγέλαος, συνιστώντας σύνεση και ενότητα:
«Το καλύτερο που έχουν να κάνουν οι Ελληνες είναι να χρωστούν μεγάλη χάρη στους θεούς και να προχωρήσουν με μία σκέψη δένοντας τα χέρια, όπως αυτοί που περνάνε τα ποτάμια, να αποκρούουν τις επιθέσεις των βαρβάρων σώζοντας τον εαυτό τους και τις πόλεις τους. (…) Γιατί είναι φανερό στον καθένα, που και λίγο ανακατεύεται με την πολιτική, ότι, είτε οι Καρχηδόνιοι νικήσουν τους Ρωμαίους είτε οι Ρωμαίοι τους Καρχηδόνιους, είναι φυσικό να μην περιοριστούν οι νικητές με κανέναν τρόπο στην κυριαρχία της Ιταλίας και της Σικελίας, αλλά να έρθουν στην Ελλάδα και να προσπαθήσουν να επεκτείνουν τα σχέδιά τους και την εξουσία τους πέρα από το κανονικό. Συμβούλεψε λοιπόν να φυλαχτούν όλοι από την επικίνδυνη περίσταση και προπάντων ο Φίλιππος. (…) Γιατί, αν μια φορά περιμένει να σταθούν πάνω από την Ελλάδα τα νέφη που τώρα φαίνονται στη Δύση, είπε πως πολύ φοβάται ότι οι ανακωχές και οι πόλεμοι και όλα τα παιχνίδια που τώρα παίζουμε μεταξύ μας θα κοπούν για όλους μας· τότε θα παρακαλούμε τους θεούς να μας δώσουν και πάλι την ελευθερία να ρυθμίζουμε τις διαφορές μας, όποτε θέλουμε αλλά θα είναι πολύ αργά» (Πολυβίου, Ιστορίαι, 5. 104.).
Τα λόγια του Αγελάου στάθηκαν προφητικά, γιατί το πανελλήνιο αυτό συνέδριο ήταν το τελευταίο που έγινε «με συμβαλλόμενα μέρη μόνο Ελληνες» (Herman Bengtson, Ιστορία της αρχαίας Ελλάδος, μτφρ. Αντρέα Γαβρίλη, Εκδ. Μέλισσα, Αθήνα 1991, σ. 358).
Η Ιστορία διδάσκει, αποφαίνεται ο Χέγκελ, οι άνθρωποι δεν διδάσκονται από αυτήν. Η σωτηρία όμως της πατρίδας παραμένει πάντοτε πρώτιστο χρέος. Γι’ αυτό τα λάθη της ηγεσίας που διαπράττονται από έλλειψη προνοητικότητας είναι ασυγχώρητα.
Θεοδωρος Σ. Κατσουλακος, δ.Φ.