Κύριε διευθυντά
Αναφέρομαι στο άρθρο του Στάθη Καλύβα, καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, που δημοσιεύθηκε στο φύλλο της 20ής Μαΐου, με τίτλο «Δημόσιες συγκοινωνίες ως προοικονομία». Σύμφωνα με τον αρθρογράφο οι δημόσιες συγκοινωνίες συμπυκνώνουν πτυχές της ελληνικής κοινωνιολογικής πραγματικότητας.
Ως τέτοια πτυχή αναδεικνύει τον λαϊκισμό ως διαχρονικό φαινόμενο. Σε τέσσερις διαδοχικές φάσεις ο Σ. Καλύβας περιγράφει επιτυχημένα τη σύνδεση του λαϊκισμού με τις συγκοινωνίες. Πρέπει να είναι κανείς εξαιρετικά κακόπιστος για να μη συμφωνήσει με όσα γράφει ο αρθρογράφος. Μία δεύτερη όμως πιο ψύχραιμη ματιά οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η καταγγελία του λαϊκισμού είναι επιλεκτική. Εξηγούμαι παραθέτοντας γεγονότα.
Στην περίοδο 1992-1993 εντοπίζει ο αρθρογράφος τον θρίαμβο του λαϊκισμού. Την ιδιωτικοποίηση των δημόσιων λεωφορείων που επιχείρησε η κυβέρνηση Μητσοτάκη προκειμένου «ν’ αντιμετωπίσει τις χρόνιες δυσλειτουργίες, τα ελλείμματα και τις απεργίες», όπως λέει ο Σ. Καλύβας, ακολούθησε έκρηξη οργανωμένων διαμαρτυριών (εδώ εντοπίζεται ο λαϊκισμός) με επικεφαλής συνδικαλιστές του ΠΑΣΟΚ (Κολλάς) και του ΚΚΕ (Σταμούλος), με αποκορύφωμα τη δημόσια διαπόμπευση των ιδιοκτητών-οδηγών που δέχθηκαν επίθεση κ.λπ., κ.λπ.
Την αποτρόπαιη εικόνα και παρέμβαση των «Σταμουλοκολλάδων», όπως αναφέρει ο αρθρογράφος, τη θυμόμαστε καλά και πράγματι συνιστά ακραίο λαϊκιστικό φαινόμενο. Στην περίπτωση που εξετάζουμε όμως, ο λαϊκισμός εμφανίζεται σε αυτό το χρονικό σημείο; Νύκτα, αργά κάπου στα Σούρμενα, το ιδιωτικοποιημένο λεωφορείο δεν ξεκινά καθώς ο οδηγός αρνείται την εκτέλεση του δρομολογίου επειδή «δεν υπάρχει κόσμος». Ζητάει από τους τέσσερις επιβάτες να κατέβουν.
Στις εύλογες και οργισμένες διαμαρτυρίες μας απαντά προτείνοντάς μας να πάρουμε ένα από τα 3-4 ταξί που βρίσκονταν εκεί. Επειδή έπρεπε να πάω επειγόντως στον προορισμό μου, κατάπια την οργή μου και μπήκα σε ένα από αυτά. Και ω, τι έκπληξη, μπήκε να οδηγήσει το ταξί ο οδηγός του λεωφορείου.
Παρέθεσα τα γεγονότα και ρωτώ: Πότε ακριβώς άρχισε ο λαϊκισμός; Οταν αντέδρασαν (με απαράδεκτο τρόπο βέβαια) οι συνδικαλιστές; Η ιδιωτικοποίηση που προηγήθηκε, με τον τρόπο που έγινε, παραχώρηση ουσιαστικά, έναντι συμβολικού τιμήματος, της δημόσιας περιουσίας σε κομματικούς φίλους και οι συνέπειές της στο μεταφορικό έργο, πέραν του προφανούς σκανδάλου που συνιστούσε, δεν συνιστούσε και ακραίο λαϊκισμό; Η προσχηματική χρησιμοποίηση και επίκληση του ορθότατου φυσικά θεσμού της ιδιωτικοποίησης, με σκοπό να εξυπηρετηθεί η κομματική πελατεία, πώς λέγεται άραγε; Ο λαϊκισμός δεν είναι ξέχωρος από το κομματικό κράτος, αφού το ένα γεννά το άλλο. Να υποθέσουμε ότι αυτά δεν τα γνώριζε ο Σ. Καλύβας; Οι λεπτομέρειες που παραθέτει, δείχνουν αντίθετα ότι γνωρίζει βαθιά την πραγματικότητα. Η καθολική ανακούφιση με την οποία υποδέχθηκε το κοινό την επιστροφή των λεωφορείων στο Δημόσιο, ασχέτως με το αν θεωρητικά ήταν ορθή, δεν λέει τίποτα στον αρθρογράφο ή μήπως δεν είδε τις εικόνες από τα λεωφορεία που έκαιγαν οι ταξιτζήδες-ιδιοκτήτες όταν πια δεν ήταν δικά τους;
Ολα αυτά μένουν εκτός κριτικής στο άρθρο και η στηλίτευση του λαϊκισμού αρχίζει από εκεί που ο αρθρογράφος επιθυμεί. Το πρόβλημα που συζητά ο Σ. Καλύβας δεν είναι τόσο ο λαϊκισμός όσο το πώς τον χρησιμοποιεί κάποιος για να επιβάλει τις απόψεις του. Η επιλεκτική καταγγελία του λαϊκισμού είναι και αυτή τρανό λαϊκιστικό σύμπτωμα. Είναι λοιπόν κρίμα που το άρθρο του Σ. Καλύβα αδυνατίζει, αν δεν ακυρώνεται, επειδή ο συγγραφέας-καθηγητής της Πολιτικής επιστήμης δεν καταφέρνει να καταθέσει αμερόληπτη άποψη.
Ατυχη στιγμή για τον αρθρογράφο και μία χαμένη ευκαιρία για εμάς, καθώς θα μπορούσαμε να έχουμε μία πλήρως τεκμηριωμένη άποψη για το θέμα.
Γιαννης Μαυρικος, Σαρωνίδα