Κύριε διευθυντά
Στο εξαιρετικό άρθρο του Παντελή Μπουκάλα, «Υποθέσεις: Ηράκλειτος, Σωκράτης, Πλάτων, Αριστοτέλης εκκλησιαζόμενοι» («Η Καθημερινή», 3 Ιουνίου 2018), θα ήθελα να κάνω μια μικρή συμπλήρωση, σχετική με την τοιχογραφία της μονής των Φιλανθρωπηνών, στο νησάκι της λίμνης Παμβώτιδας των Ιωαννίνων.
Ο αείμνηστος καθηγητής μου Νικόλαος Τωμαδάκης (1907-93), διακεκριμένος βυζαντινολόγος και νεοελληνιστής, στο βιβλίο του «Εισαγωγή εις την Βυζαντινήν Φιλολογίαν» αναφέρει τον θεολόγο και υμνογράφο του ΙΑ΄ αιώνα Ιωάννη Μαυρόποδα, επίσκοπο Ευχαΐτων Παφλαγονίας, ο οποίος καθιέρωσε την εορτή των Τριών Ιεραρχών, ως προστατών των γραμμάτων, και του οποίου άριστα δημιουργήματα έχουν εισαχθεί στις ακολουθίες.
Ο ποιητής είναι πιστός, πιστεύει στην Κρίση και, επομένως, στην τιμωρία των αμαρτωλών και τη μη σωτηρία των αβαπτίστων, των προ της ελεύσεως του Κυρίου εθνικών. Αλλά ζητάει από τον Θεό, λόγω της καλοκαγαθίας του, να εξαιρέσει συμπαθείς σε αυτόν Ελληνες συγγραφείς, τον Πλάτωνα και τον Πλούταρχο. Οι στίχοι είναι ενδεικτικοί της προσωπικής του ευαισθησίας, της ανθρωπιστικής διάστασης και της παιδείας του.
Είπερ τινάς βούλοιο των αλλοτρίων της σης απειλής εξελέσθαι, Χριστέ μου, Πλάτωνα και Πλούταρχον εξέλοιό μοι· άμφω γαρ εισί και λόγον και τον τρόπον τοις σοις νόμοις έγγιστα προσπεφυκότες ει δ’ ηγνόησαν ως Θεός συ των όλων, ενταύθα της σης χρηστότητος δει μόνον δι’ ην άπαντας δωρεάν σώζειν θέλεις.
Μετά τρεις σχεδόν αιώνες, ο χριστινιακότατος Δάντης θα υλοποιήσει την παράκληση του Μαυρόποδος, τοποθετώντας έξω της Κολάσεως (αλλά και του Παραδείσου) τους Ελληνες σοφούς και ποιητές.
Αναστασιος Αγγ. Στεφος, δ. φ. Ειδικός Γραμματέας της ΠΕΦ