Κύριε διευθυντά
Στις 15 Μαΐου 1945, πριν από 73 χρόνια, ήλθε στη Ρόδο, την πρωτεύουσα της Δωδεκανήσου, με το «Αβέρωφ» επίσημα, ως εκπρόσωπος της πολιτείας, ο αντιβασιλέας και Αρχιεπίσκοπος Δαμασκηνός. Ηλθε, όπως ανέφερε και ο ίδιος στον λόγο του, που εκφώνησε στην πλατεία της Συνοικίας Μητρόπολης από ειδική εξέδρα, «για να μεταφέρω τον χαιρετισμό της ελληνικής πολιτείας προς την απελευθερωθείσα νέα ελληνική επαρχία και ταυτόχρονα να κηρύξω τον “αρραβώνα” της Δωδεκανήσου με την Μητέρα πατρίδα». Πριν από μία εβδομάδα, στις 9 Μαΐου 1945, είχε εγκατασταθεί η αγγλική διοίκηση, ύστερα από την άνευ όρων παράδοση, που υπέγραψαν στη Σύμη οι Γερμανοί.
Η ημέρα εκείνη, παρόλο που οι Αγγλοι παρέμειναν ακόμη επί δύο χρόνια περίπου, ήταν ο προάγγελος της ενσωμάτωσης, όπου ύστερα από 638 χρόνια σκλαβιάς, ο Δωδεκανησιακός λαός ελευθερωνόταν από τα δεσμά της δουλείας ποικιλώνυμων κατακτητών. Στην αποβάθρα του Μανδρακίου, τον αντιβασιλέα υποδέχθηκε ο Μητροπολίτης Ρόδου Απόστολος Τρύφωνος και στη συνέχεια εψάλη Δοξολογία στον μητροπολιτικό ναό. Αξιοσημείωτο της ημέρας εκείνης είναι το παρακάτω: Ο Δαμασκηνός έχοντας υπόψη του τη μακραίωνη δουλεία του Δωδεκανησιακού λαού, προβληματιζόταν, εάν ο χαιρετισμός που θα απηύθυνε, θα έβρισκε την απαιτουμένη ανταπόκριση, ως προς το νόημά του. Ετσι, προτού αποβιβασθεί, ρώτησε τον ανελθόντα στο «Αβέρωφ» αρχηγό της Ελληνικής Στρατιωτικής Αποστολής συνταγματάρχη Χριστόδουλο Τσιγάντε, κατά πόσον θα γινόταν κατανοητός από τον Ροδιακό λαό κατά την επίσημη ανοικτή συγκέντρωση-ομιλία του, που θα επακολουθούσε της Δοξολογίας. Οταν ο τελευταίος τον διαβεβαίωσε ότι όχι μόνο δεν υπήρχε τέτοιο πρόβλημα, αλλά απεναντίας, θα συναντούσε έναν ανώνυμο λαό, που να μιλά και να γράφει με ευχέρεια την ελληνική γλώσσα, εξέφρασε τον θαυμασμό του.
Κυριακος Ι. Φινας, Ρόδος