Κύριε διευθυντά
Σας κοινοποιώ την επιστολή που απέστειλα στα μέλη της κοινότητας της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ σχετικά με τον θάνατο του Δημήτρη Τριχόπουλου.
Αγαπητά μέλη της κοινότητας:
Με μεγάλη θλίψη σας γράφω για να σας ενημερώσω για τον θάνατο του Δημήτρη Τριχόπουλου, ο οποίος ήταν καθηγητής στην έδρα για την Πρόληψη του Καρκίνου, καθηγητής Επιδημιολογίας και πρώην πρόεδρος του Τμήματος Επιδημιολογίας της Σχολής μας. Πέθανε την 1η Δεκεμβρίου 2014, σε ηλικία 75 ετών.
Ο Δημήτρης ήταν ένας εξαίρετος επιστήμονας και καθηγητής για περισσότερο από τέσσερις δεκαετίες στον τομέα της επιδημιολογίας και της πρόληψης του καρκίνου. Δημοσίευσε περισσότερα από 1.000 επιστημονικά άρθρα, διευρύνοντας διαρκώς τους ορίζοντες της επιστήμης. Από τις σημαντικότερες έρευνές του ήταν αυτή που συνέδεσε το παθητικό κάπνισμα με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα, η έρευνα που ανέδειξε πως ο ιός της ηπατίτιδας Β και το κάπνισμα αυξάνουν τον κίνδυνο πρωτοπαθούς καρκίνου του ήπατος, καθώς και η έρευνά του που τεκμηρίωσε το ότι η χειρουργικά προκαλούμενη και η πρόωρη εμμηνόπαυση μειώνουν σημαντικά τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού. Πέρα από το πεδίο του καρκίνου, η μελέτη του που συνέδεσε το ψυχολογικό στρες έπειτα από σεισμό στην Αθήνα με αυξημένο κίνδυνο καρδιακού θανάτου είχε συμπεριληφθεί το 1997 στον κατάλογο του Lancet με τις 27 πιο σημαντικές ιατρικές μελέτες που κάθε επαγγελματίας υγείας έπρεπε να διαβάσει.
Η ερευνητική σταδιοδρομία του Δημήτρη περιλαμβάνει πολλές σημαντικές πρωτιές: Ηταν ο πρώτος που ανακάλυψε ότι έκθεση σε καρκινογόνα κατά τη διάρκεια της εμβρυϊκής ανάπτυξης στη μήτρα μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του μαστού μετά την ενηλικίωση, έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Lancet το 1990. Ηταν επίσης ο πρώτος που βρήκε ότι το παθητικό κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα. Μαζί με τον Brian MacMahon, τότε πρόεδρο του Τμήματος Επιδημιολογίας στο Χάρβαρντ, ο Δημήτρης Τριχόπουλος παρακολούθησε την πορεία 51 γυναικών που δεν ήταν καπνίστριες και νοσηλεύονταν με καρκίνο του πνεύμονα στην Ελλάδα και τις συνέκρινε με τις γυναίκες ίδιας ηλικίας που νοσηλεύονταν για άλλα προβλήματα. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι ασθενείς με καρκίνο είχαν εκτεθεί σε καπνό από το κάπνισμα του συζύγου τους σε μεγαλύτερη συχνότητα που ήταν στατιστικά πολύ σημαντική. Επιπρόσθετες μελέτες που έκανε σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου, επιβεβαίωσαν τον κίνδυνο που διατρέχουν τα παιδιά που εκτίθενται σε παθητικό κάπνισμα στο σπίτι τους.
Με τα λόγια της Μισέλ Γουίλιαμς, προέδρου του Τμήματος Επιδημιολογίας στο Χάρβαρντ, «ο Δημήτρης ήταν πράγματι ένας από τους γίγαντες στον τομέα της Επιδημιολογίας. Θα τον θυμόμαστε πάντα για τη γενναιοδωρία του, την ειλικρίνειά του και την ακούραστη αφοσίωσή του στο να διδάσκει, να εμπνέει και να καθοδηγεί στρατιές από φοιτητές και νέους ακαδημαϊκούς σε όλο τον κόσμο».
Οντας Ελληνας στην καταγωγή, ο Δημήτρης αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή Αθηνών το 1963, όπου και έγινε διδάκτωρ το 1971. Από τη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ πήρε το μεταπτυχιακό του το 1968 και για τις επόμενες δύο δεκαετίες διετέλεσε λέκτορας (1969-1970), visiting Professor (1981-1985) και adjunct Professor (1988-1989). Εκλέχθηκε τακτικός καθηγητής στο Τμήμα Επιδημιολογίας του Χάρβαρντ το 1989 και την ίδια χρονιά ανέλαβε πρόεδρος του Τμήματος έως το 1996. Υπό την ηγεσία του, το Τμήμα Επιδημιολογίας ανέπτυξε μια σειρά από συνεργασίες με ερευνητές από το Ινστιτούτο Καρολίνσκα στη Στοκχόλμη της Σουηδίας. Το 1993 εκλέχθηκε καθηγητής στην Εδρα «Vincent L. Gregory» του Χάρβαρντ με αντικείμενο την πρόληψη του καρκίνου και παρέμεινε ως διευθυντής του Κέντρου Πρόληψης Καρκίνου του Χάρβαρντ για μία τετραετία.
Ο Δημήτρης Τριχόπουλος ήταν επίσης μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και πρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Υγείας στην Ελλάδα. Διετέλεσε καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στο Ινστιτούτο Καρολίνσκα στη Σουηδία.
Τα βραβεία και οι διακρίσεις του είναι πολλά και περιλαμβάνουν τίτλους Επίτιμου Διδάκτορος, το Διεθνές Βραβείο Brinker για την έρευνα στον Καρκίνο του Μαστού, το βραβείο Julius Richmond (2004) και το Alumni Award of Merit (2009) της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ, καθώς και το Μετάλλιο Τιμής του Διεθνούς Οργανισμού Ερευνας για τον Καρκίνο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Ο Δημήτρης Τριχόπουλος άφησε πίσω του τη σύζυγό του Αντωνία και πολλούς συναδέλφους, μαθητές και φίλους, καθώς και τα παιδιά αυτών για τα οποία ο Δημήτρης είχε μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά του.
Οπως είπε ο David Hunter, πρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ, «ο Δημήτρης διατηρούσε ζωντανή και ακμαία τη δημιουργικότητά του και το εργασιακό του ήθος μέχρι το τέλος της ζωής του. Μόλις πριν από τρεις εβδομάδες ήταν εδώ στη Βοστώνη κάνοντας το έργο του και ακτινοβολώντας ενθουσιασμό όπως πάντα».
Η Lorelei Mucci, επίκουρη καθηγήτρια Επιδημιολογίας του Χάρβαρντ, είπε για τον μέντορα και συνεργάτη της για 19 ολόκληρα χρόνια: «Ο Δημήτρης ήταν ένας από τους πιο εντυπωσιακούς και χαρισματικούς ανθρώπους που έχω γνωρίσει ποτέ. Ηταν πρωτοπόρος και καινοτόμος στην έρευνα για τον καρκίνο, μια εξαιρετική διάνοια, ένας μεγαλόψυχος μέντορας, λαμπρός διδάσκαλος και γενναιόδωρος φίλος. Το να περνάς μια ώρα με τον Δημήτρη στην τάξη ή στο γραφείο του ήταν σαν το σύμπαν να ανοίγεται μπροστά σου με όλες του τις απίθανες δυνατότητες. Ηταν δάσκαλος και μέντορας για χιλιάδες, κυριολεκτικά, ερευνητές του καρκίνου σε όλο τον κόσμο, και η κληρονομιά που μας άφησε είναι να μεταφέρουμε στις επόμενες γενιές, ως τιμή στη μνήμη του, το πάθος του για την επιστημονική ανακάλυψη και τη γενναιοδωρία του πνεύματος».
Julio Frenk , ΜD, M.P.H. , Ph.D. – Κοσμήτορας της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ
Αμφίπολη
Kύριε διευθυντά
Τα ευρήματα που έφερε στο φως η σκαπάνη των Ελλήνων αρχαιολόγων στον χώρο της Μακεδονίας ειλικρινά ανόρθωσαν το πεσμένο ηθικό των απανταχού Ελλήνων, που αναμένουν με αγωνία να δουν την ολοκλήρωση της ανασκαφής. Οι αρχαιολόγοι με τις πρώτες ενδείξεις θερωρούν ότι πρέπει να κατασκευάστηκε μεταξύ 325 – 320 π.Χ. και αφορά ένα ή περισσότερα υψηλά πρόσωπα της εποχής εκείνης. Το έργο φαίνεται να χρηματοδοτήθηκε από χρήματα που έστειλε ο Μέγας Αλέξανδρος και στην κατασκευή του πρέπει να εργάστηκαν και Αθηναίοι τεχνίτες που ως γνωστόν είχαν μετοικήσει νωρίτερα κατά χιλιάδες σε Θράκη και Μακεδονία. Χωρίς να είμαστε ειδικοί, πιστεύουμε ότι το αρχαίο εύρημα ίσως είναι μνημείο αφιερωμένο σε πεσόντες συντρόφους του Μ. Αλεξάνδρου στην εκστρατεία, επωνύμους και μη. Στο εσωτερικό του οικοδομήματος ίσως να υπήρξε και μαλαματένια λάρνακα με αντιπροσωπευτικά οστά και κάποτε να έγινε και σύλιση. Οι Ρωμαίοι που ήρθαν εκατόν πενήντα χρόνια αργότερα δεν είχαν ανάγκη σύλισης, ό,τι ήθελαν το έπαιρναν φανερά. Με τα χρόνια, κάποιοι σεισμοί μπορεί να αφαίρεσαν κομμάτια από τον Λέοντα και τις Καρυάτιδες και ο αέρας και οι πλημμύρες να ολοκλήρωσαν την επιχωμάτωσή του. Στην εποχή του Μ. Αλεξάνδρου αλλά και νωρίτερα είχαν ξεφύγει της νεοτροπίας των Μυκηναίων και των Μινωιτών, που ως γνωστόν έθαβαν τους επισήμους προσθέτοντας πολύτιμους θησαυρούς. Τα οστά για τους Eλληνες θεωρούνταν ιερά και για τους πεσόντες ήρωες έστηναν βωμούς και μνημεία. Και οι Μακεδόνες ήταν Eλληνες, όπως οι Θεσσαλοί, οι Κρήτες, οι Πελοποννήσιοι κ.ά. Αυτό το υποστήριξε ο Αλέξανδρος ο Α΄ και ως ισότιμος Eλληνας συμμετείχε στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Νικώντας τους Πέρσες ο Μ. Αλέξανδρος έστειλε τριακόσιες ασπίδες στον ναό της Παλλάδας Αθηνάς στην Αθήνα με την ακόλουθη επιγραφή: «Ο Αλέξανδρος υιός του Φιλίππου και όλοι οι Eλληνες πλην Λακεδαιμονίων». Πουθενά δεν αναφέρει Μακεδόνες και Eλληνες. Ο δε ιστορικός Πολύβιος γράφει: «Οι Eλληνες της Μακεδονίας υπήρξαν προπύργιο για τους Eλληνες του Νότου». Και συμπληρώνει ο Στράβων: «Εστί μεν Ελλάς και η Μακεδονία». Αυτά για τους πλαστογράφους.
Παν. Αρκαδιος – Αθήνα