Κύριε διευθυντά
Η πυρπόληση της Σμύρνης υπό των Τούρκων έγινε την Τετάρτη 31 Αυγούστου 1922. Πολλοί ξένοι και Ελληνες αυτόπτες μάρτυρες περιγράφουν με τα μελανότερα χρώματα τις φρικώδεις στιγμές των ημερών της πυρκαϊάς της Σμύρνης. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο εμπρησμός της ήταν προσχεδιασμένος, προμελετημένος και οργανωμένος, καθ’ όσον οι Τούρκοι στρατιώτες μετέφεραν δοχεία με βενζίνη και πετρέλαιο ή έρριπταν εμπρηστικές βόμβες.
Ο τότε Αμερικανός πρόξενος της Σμύρνης, Τζορτζ Χόρτον, γράφει σχετικώς: «Ο συστηματικός εμπρησμός της Σμύρνης έγινε από τους στρατιώτας του Μουσταφά Κεμάλ με τον σκοπόν να εξολοθρευθούν οι χριστιανοί της Μικράς Ασίας και να μην ξαναγυρίσουν ποτέ πια στην Πατρίδα τους. Βέβαιον είναι ακόμη ότι, εκτός από την φωτιά, είχαν προσχεδιασθεί οι σφαγές και οι λεηλασίες. Χιλιάδες υποφέρουν και αποθνήσκουν στην Σμύρνην. Eχοντας πίσω τους τα καιόμενα σπίτια τους οι άνθρωποι αυτοί μένουν επί ημέρες και ώρες εις την προκυμαίαν της Σμύρνης –γυναίκες, άνδρες και παιδιά– κραυγάζοντες και εκλιπαρούντες πλοία για να φύγουν…».
Εξ άλλου, όπως γράφει ο Χρ. Αγγελομάτης, «από της νυκτός της 31ης Αυγούστου, οι Τούρκοι μετά την καταστροφή της Αρμενικής Συνοικίας, εστράφησαν εξ ολοκλήρου προς τις Ελληνικές συνοικίες. Την νύκτα της 31ης Αυγούστου οι Τούρκοι εισέδυσαν εις τον Πανιώνιον, ελήστευαν και έσφαζαν και στη συνέχεια έσπευσαν να εισβάλουν και εις το Νεκροταφείον, όπου έμεναν χιλιάδες Ελλήνων επί ολόκληρα 24ωρα κάτω από τον εφιάλτη της σφαγής». Ο Κορδάτος αναφέρει ότι η κατάσταση ήταν «σωστή κόλαση. Aλλοι με βάρκες και άλλοι κολυμπώντας πήγαιναν στα πολεμικά πλοία της Γαλλίας, της Αγγλίας και της Ιταλίας, ζητώντας άσυλο, αλλά οι ναύτες αυτών τους πετούσαν στη θάλασσα όταν σκαρφάλωναν στα πλοία ή τους κλωτσούσαν». Ο εμπρησμός της Σμύρνης, εκτός από τις προκληθείσες μεγάλες καταστροφές (κατεστράφησαν άνω των 43.000 ελληνικών κτιρίων), διόγκωσε και το προσφυγικό κύμα, πέραν των σφαγών των Ελλήνων. Ο Τζορτζ Χόρτον υπελόγισε συνολικά σε ένα εκατομμύριο άτομα τους Eλληνας που έπεσαν θύματα των σφαγών καθ’ όλη τη διάρκεια των γεγονότων. Εν κατακλείδι, θα πρέπει να λεχθεί με την δέουσαν έμφασιν ότι ο προσχεδιασμένος εμπρησμός της ελληνικωτάτης Σμύρνης, ως και ο μαρτυρικός θάνατος του Μητροπολίτου αυτής Αγίου Χρυσοστόμου του από Δράμας, προεκάλεσαν την γενικήν συγκίνησιν άπαντος του Ελληνισμού. Προσέτι δε, η καταστροφή της Σμύρνης εσήμανε το τέλος της ελληνικής παρουσίας τριών χιλιετιών εις τη Μικράν Ασίαν. Ο ελληνικός πληθυσμός της Μικράς Ασίας, ο οποίος είχε παγκοσμίου σημασίας αποστολή επί 3.000 και πλέον ετών, προσφυγών στο ελληνικό κράτος, εγκατεστάθη σε πολλά διαμερίσματα αυτού, σε πολλούς δε οικισμούς εδόθησαν μικρασιατικά ονόματα, όπως Νέα Φιλαδέλφεια, Νέα Ιωνία, Νέα Σμύρνη κ.ά. Το Εθνος μας εδέχθη τους διωγμένους αδελφούς μας Μικρασιάτας και οργάνωσε την μεταφορά, την περίθαλψη και την αποκατάστασή τους. Τέλος, όπως γράφει ο Ακαδημαϊκός Διονύσιος Ζακυνθινός, «η Μικρασιατική καταστροφή υπήρξεν η τελευταία φάσις του υπερποντίου Ελληνισμού. Υπό τα ερείπιά της ετάφησαν αι Ιωνικαί και Ποντιακαί Αποικίαι, αι κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου, το μέγα εκπολιτιστικόν έργον του Βυζαντίου, η θαυμασία αντίστασις και το αφανές κατόρθωμα των Ελλήνων της Τουρκοκρατίας. Τα κύματα του Αιγαίου έριξαν επί των ακτών και των νήσων της Ελλάδος τα λείψανα του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας. Και αντήχησαν οι αιγιαλοί και τα βουνά από τον γόον των σπαρασσομένων ανθρώπων. Ποίος Κάλαμος θα περιγράψη την άφατον τραγωδίαν;»
Κωνσταντινος B. Xιωλος – Διδάκτωρ Νομικής, επίτιμος δικηγόρος
«Παίζουν εν ου παικτοίς»
Κύριε διευθυντά
Η επιστροφή στις σχολικές αίθουσες έφερε την εκπαιδευτική κοινότητα προ μιας πρωτοφανούς και ρηξικελεύθου απόφασης ειλημμένης εκ του υπουργού Παιδείας. Η εν λόγω απόφαση προβλέπει την απαλλαγή των μαθητών από τις εξετάσεις Ιουνίου σε πλήθος μαθημάτων, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται και τα Αρχαία Ελληνικά. Η απόφαση αυτή είχε τρόπον τινά προαναγγελθεί όταν ο αρμόδιος υπουργός είχε χαρακτηρίσει ως «παρά φύσιν» τη διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών από πρωτότυπο στο γυμνάσιο. Η κατάργηση της εξέτασης των Αρχαίων, άρα και η μη εκμάθηση αυτών, καθώς –ως γνωστόν– ισχύει ότι «επανάληψις, μήτηρ πάσης μαθήσεως», συνιστά θέμα έως και εθνικής υπόστασης. Η θρησκεία, η Ιστορία και η γλώσσα συνιστούν τους ακρογωνιαίους λίθους του ελληνισμού και τους συνεκτικούς δεσμούς της ελληνικής κοινωνίας. Η εκρίζωση έστω και ενός (πόσω μάλλον όταν πρόκειται περί περισσοτέρων) εξ αυτών συνιστά αποδυνάμωση της υπόστασης του ελληνισμού.
Ο «αποκλεισμός» αυτός των Αρχαίων Ελληνικών καθίσταται ακόμα πιο παράλογος όταν σε πολλές ευρωπαϊκές –και όχι μόνον– χώρες τα Αρχαία Ελληνικά διδάσκονται –άρα και εξετάζονται– από το πρωτότυπο και μάλιστα κατόπιν επιλογής των ίδιων των μαθητών. Ειρήσθω εν παρόδω, κάθε Ευρωπαίος, για να διεκδικήσει τον τίτλο του λογίου, επαίρεται για τη γνώση της εν λόγω «νεκρής γλώσσας», την οποία και προβάλλει προκειμένου να ενταχθεί στη χορεία των διανοουμένων. Η υποβάθμιση του εν λόγω μαθήματος και ο εξοβελισμός του από τη διαδικασία των τελικών εξετάσεων μοιάζουν να ακυρώνουν τις πανανθρώπινες αξίες που γέννησε η αρχαία ελληνική διανόηση και που στάθηκαν οδοδείκτες στην πορεία όχι μόνο του ελληνικού αλλά και του παγκόσμιου πολιτισμού, με επιστέγασμα αυτή της δημοκρατίας, γεγονός που σίγουρα δε συνάδει με την αληθινή αριστερή κουλτούρα, η οποία ανέδειξε σημαντικούς νεοέλληνες διανοούμενους. Εν κατακλείδι, υπενθυμίζουμε ότι και κατά το παρελθόν είχαν καταργηθεί οι προαγωγικές εξετάσεις, απόφαση που απεδείχθη αναποτελεσματική και, ως εκ τούτου, ανεκλήθη. Aραγε οι κυβερνώντες δεν γνωρίζουν ότι «το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού»;
Κωστας Ανδρακακος – Φυσικός, διευθυντής Γυμνασίου «Πρότυπο Εκπαιδευτήριο Αθηνών»
Ελινα Τσουμπρη – Φιλόλογος, υποδιευθύντρια Γυμνασίου «Πρότυπο Εκπαιδευτήριο Αθηνών»