Κύριε διευθυντά
Ο σεβαστός καθηγητής Θάνος Βερέμης («Καθημερινή» της Κυριακής 19 Φεβρουαρίου 2017), για να αναδείξει την αντίσταση του Ελευθερίου Βενιζέλου προς τον λαϊκισμό, επιλέγει μιαν πολύ αμφιλεγόμενη ιστορική στιγμή. Διότι, πρώτος ο Βενιζέλος γνώριζε καλύτερα από όλους τους πολιτικούς ηγέτες της Ελλάδος, και από τον βασιλέα, το επισφαλές της συμμετοχής της Ελλάδος στην εκστρατεία των Δαρδανελίων, τον Φεβρουάριο του 1915, ακριβώς 102 χρόνια πριν από σήμερα. Δέκα υπομνήματα είχε προετοιμάσει για το θέμα αυτό ο Ιωάννης Μεταξάς, το τελευταίο των οποίων συνόδευσε την παραίτησή του από τη θέση του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου. Στα υπομνήματα αυτά βρίσκουμε πολύ καθαρά, εύγλωττα και αμερόληπτα διατυπωμένες και τις θέσεις του Βενιζέλου. Μετά τον (στρατηγικώς ανόητο) βομβαρδισμό από τα πλοία των Αγγλογάλλων των εξωτερικών φρουρίων των Δαρδανελλίων, ολόκληρος ο ελληνικός λαός, μαζί κι ο βασιλιάς, πίστευε ότι είχε έλθει η ώρα να πάρουμε την Πόλη και την Αγία Σοφιά. Μόνος μέσα στα εκατομμύρια των ενθουσιασμένων, ο Μεταξάς δίσταζε. Ο δεύτερος που κλονίσθηκε ήταν ο Βενιζέλος ο ίδιος! Γι’ αυτό, αν και παντοδύναμος πρωθυπουργός, μετά την παραίτηση Μεταξά (που δεν ανακοινώθηκε στον λαό αμέσως) συνεκάλεσε το Συμβούλιο του Στέμματος και, έτσι, προσέδωσε αξία στα ρετάλια του παλαιοκομματικού πολιτικού συστήματος της εποχής του, στους ιδίους πολιτικούς που η παρουσία του είχε ολοκληρωτικά απαξιώσει. Αλλά, βεβαίως, ο Βενιζέλος ήταν σθεναρός αντίπαλος του λαϊκισμού. Και πολύ γενναιότερος από πολλούς σημερινούς υπερμάχους της μνήμης του. Ιδού τι είπε στη Βουλή στις 17 Δεκεμβρίου 1929: «…Εγώ υπήρξα ο κύριος αίτιος διότι εδιχάσθη ο ελληνικός λαός, κατά τον μέγαν πόλεμον… Εγώ, καλώς ή κακώς, είμαι εκείνος, ο οποίος επροκάλεσε τον διχασμόν αυτόν. Και πρέπει να γνωρίζετε ότι και τώρα που είμαι στην Ελλάδα, και όταν έλειπα μακράν αυτής, εκείνο το οποίον με απησχόλησε και με απασχολεί και αποτελεί τον διάπυρον πόθον μου και θα με κάμη ευτυχή είναι, πριν κλείσω τα μάτια μου, να ίδω ότι αυτό το χάσμα εγεφυρώθη και ότι η διαίρεσις την οποίαν η πολιτική μου επροκάλεσε διά μεγάλους λόγους, τους οποίους θα εκτιμήση η Ιστορία, εξηλείφθη».
Ακόμη καλύτερα δείχνει την προσέγγιση Βενιζέλου στην πολιτική το ακόλουθο απόσπασμα από το Ημερολόγιο του Ιωάννη Μεταξά, που περιγράφει ένα στιγμιότυπο από την επίσκεψη του Κάιζερ στην Κέρκυρα την άνοιξη του 1912:
«Κυριακή, 29 Απριλίου 1912
….Την προηγουμένην [18 Απριλίου 1912 με το Παλαιό Ημερολόγιο, 1 Μαΐου 1912 με το Νέο Ημερολόγιο] μετά το βασιλικόν γεύμα, ο Βενιζέλος δεν είχεν όρεξιν διά ύπνον –από την χαράν του διότι η πριγκήπισσα Σοφία του ωμίλησε διά μακρών;– και εκάμαμεν πεζή νυκτερινόν περίπατον από την Γαρίτσαν.
– Τώρα, όταν οι αντιπολιτευόμενοι μάθουν ότι η πριγκήπισσα μοι ωμίλησεν επί πολύ, δεν τους μένει παρά να αυτοκτονήσουν, έλεγε γελών. Εν τη σχετικώς αναπτυχθείση ομιλία, του είπα ότι δεν έχει αντιπολίτευσιν, διότι οι αντιπολιτευόμενοι δεν έχουν κύρος· ούτε τρόπον αντιπολιτεύσεως έχουν, διότι οι μεν Θεοτόκης και Ράλλης έχουν τριβή, οι δε λοιποί δεν αξίζουν τίποτε.
– Ο Γούναρης; με ηρώτησεν.
– Ο Γούναρης δεν έχει επιβολήν, του είπα – το πνεύμα του πλέει εις μεταφυσικά ύψη· ούτε θέλησιν έχει, ούτε επιμονήν, ούτε αξίαν πολιτικού ανδρός.
– Ο Ζαΐμης; μου λέγει.
– Και αυτός δεν έχει combativité [μαχητικότητα] – είναι έλλειψις μεγάλη διά πολιτικόν άνδρα.
– Και όμως, κύριε Μεταξά, πολύ θα επεθύμουν να είχα έναν ισχυρόν αντιπολιτευόμενον, ο οποίος να με έρριπτε μετά δυο χρόνια, διότι εις πολιτικός ανήρ τρίβεται μένων διαρκώς εις την εξουσίαν· δεν έχει καιρόν να εργασθή (ηννόει εργασίαν προς ανάπτυξιν του πνεύματός του)· πρέπει δι’ εν χρονικόν διάστημα να απαλλάσσεται του βάρους της εξουσίας και των ασχολιών αι οποίαι, εις εν κοινοβουλευτικόν πολίτευμα, κατασυντρίβουν έναν πολιτικόν άνδρα εν τη αρχή…».
Ας τα βλέπουν οι σημερινοί λαϊκιστές, εξουσιολάγνοι και καρεκλολάτρες.
Γεωργιος Ιακ. Γεωργανας