Κύριε διευθυντά
Με το ζήτημα της ονομασίας της ΠΓΔΜ ξανά στην επικαιρότητα, φουντώνουν εκ νέου και οι συζητήσεις για το πολιτικο-διπλωματικό θέμα που ταλανίζει τη χώρα μας από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Πρόσφατα, ήμουν αυτήκοος μάρτυρας σε μια αντίστοιχη συζήτηση την οποία θα σας μεταφέρω. Θαμώνες σε καφέ αντάλλασσαν απόψεις για το θέμα της ονομασίας της γειτονικής χώρας. Στην κουβέντα κυριαρχούσαν οι χαρακτηρισμοί και τα επίθετα. Εν συντομία, στην υπόθεση του ονόματος των Σκοπίων για όλα φταίνε οι Εβραίοι που ελέγχουν την Αμερική και οι Ευρωπαίοι που μας επιβουλεύονται και θέλουν το κακό μας.
Ορισμένοι θα αναρωτηθούν γιατί μεταφέρω μια συζήτηση που θα μπορούσε να είχε συμβεί σε μια οποιαδήποτε καφετέρια της επικράτειας. Η απάντηση είναι, ακριβώς γι’ αυτό. Μέσα σε λίγες φράσεις περιέχονται αρκετά από τα στερεότυπα και τους μύθους που συναντάει κανείς καθημερινά στην τηλεόραση, στο Διαδίκτυο και αλλού. Κόσμος με θολωμένη κρίση, βλέπει παντού φαντάσματα και σκιαμαχεί με ανύπαρκτους εχθρούς. Ατισημιτισμός, θυματοποίηση, περιχαράκωση, φανατισμός και δογματισμός, είναι όλα εδώ, τοποθετημένα στο μπλέντερ ενός εθνικού μύθου που υποδεικνύει συνεχώς εχθρούς και έτσι αντί να ψάχνει για λύσεις στα προβλήματα τα διαιωνίζει. Τι κι αν υπάρχει το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης ενός λαού. Ακόμα και αν δεκάδες χώρες έχουν αναγνωρίσει τα Σκόπια με το συνταγματικό τους όνομα και ενώ όσο ο χρόνος περνάει χωρίς να υπάρχει λύση η θέση της χώρας επιβαρύνεται. Επιπροσθέτως, κανείς δεν σκέφτεται ότι το προσωρινό όνομα που έχουν συμφωνήσει με τη γειτονική χώρα εμπεριέχει τη φράση «Δημοκρατία της Μακεδονίας» (με την προσθήκη του προσδιορισμού «πρώην Γιουγκοσλαβική»). Εμείς λέμε όχι στον διάλογο και τον συμβιβασμό, όχι σε ονομασία που θα περιέχει «τον όρο Μακεδονία ή τα παράγωγά του», εμμένοντας σε μια αντιπαραγωγική στάση υπερασπιζόμενοι τους συλλογικούς μας μύθους. Βέβαια αυτή τη φορά τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά. Αν και ο κίνδυνος να χαθεί μια ακόμα ευκαιρία επίλυσης του ονοματολογικού πάντοτε ελλοχεύει, μετά την κυβίστηση του υπουργού Αμυνας η ευκαιρία ενός έντιμου συμβιβασμού μοιάζει περισσότερο υπαρκτή από ποτέ.
Ωστόσο, το ζήτημα της μη ψύχραιμης αντιμετώπισης κρίσιμων θεμάτων από σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας μας θα παραμένει ανοιχτό ακόμα και έπειτα από μια πιθανή επίλυση του Σκοπιανού. Θα μένει ανοιχτό όσο συνεχίζουμε να βλέπουμε, εκτός των άλλων, την έννοια του συμβιβασμού ως προδοσία. Ομως, η εξωτερική πολιτική δεν είναι άσπρο μαύρο, ούτε παίγνιο μηδενικού αθροίσματος. Για να θυμηθούμε τον Ζ. Πινέιρο που είχε εμπλακεί ως ΥΠΕΞ της Πορτογαλίας στο ζήτημα, «καλός συμβιβασμός είναι εκείνος που δεν ικανοποιεί κανέναν, αλλά που όλοι μπορούν να αποδεχθούν». (Συνέντευξη στην «Καθημερινή» 23/12/2007.)
Δημητρης Τζινης, MSc Management, University of Glasgow