Κύριε διευθυντά
Ο Σταύρος Τσακυράκης δεν δίδαξε μόνο τη νομική επιστήμη, αλλά δίδαξε –και με τη διδασκαλία του και πρωτίστως με το παράδειγμά του– και ήθος. Αλλωστε στο πεδίο των ΑΕΙ –λόγω της φύσεώς τους ως θεσμών που συνδέονται αναποσπάστως και με το ήθος– είναι αυτονόητο ότι οι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, εκτός από την επιστήμη τους, (πρέπει να) διδάσκουν πρωτίστως και ήθος. Ο Σταύρος Τσακυράκης είναι χαρακτηριστική περίπτωση πανεπιστημιακού δασκάλου με σπάνιο ήθος, που δεν πρόδωσε ούτε τις ιδέες του ούτε την επιστήμη του, ενώ ταυτοχρόνως δεν εμπορεύθηκε ούτε θυσίασε τις ιδέες του και την επιστήμη του στον βωμό της εμπορευματοποιήσεως, στον βωμό των χρηματικών/οικονομικών ωφελειών πάσης φύσεως, στον βωμό των επικοινωνιακών μεθόδων οποιασδήποτε μιντιακής μορφής, ούτε τις αντάλλαξε είτε με υψηλά αμειβόμενες θέσεις/δραστηριότητες (μόνιμες ή ευκαιριακές, συμβουλευτικής/γνωμοδοτικής κ.ο.κ. μορφής) σε διάφορους οργανισμούς/θεσμούς/ιδρύματα (του Δημοσίου ή του ιδιωτικού φορέα) ή με πολιτικές –βραχυπρόθεσμης ή μακροπρόθεσμης «επενδυτικής», με την ευρύτερη του όρου έννοια, μορφής– σκοπιμότητες ούτε τις χρησιμοποίησε ως «επενδυτικό προϊόν» ή ως μέσο για να δημιουργεί την εντύπωση ενός πολιτικού παράγοντος –με την έννοια μιας «eminence grise» εν προκειμένω «progressive»– για να (εμφανίζεται ότι) ανακατεύει την «πολιτική τράπουλα» ή για να μετατραπεί σε τηλεοπτικό αστέρα. Ανεξάρτητα από το εάν κάποιος υιοθετεί ή υιοθετούσε όλες ή όχι τις κατά καιρούς απόψεις του Σ. Τσακυράκη σε ζητήματα άλλοτε με περιορισμένη χρονική εμβέλεια, σημασία και επικαιρότητα και άλλοτε με διαχρονική εμβέλεια, σημασία και επικαιρότητα, είναι δεδομένο ότι οι απόψεις αυτές δεν εκκινούσαν ποτέ από ευτελή ή ιδιοτελή (οικονομικά/πολιτικά/επικοινωνιακά/ωφελιμιστικά/ επαγγελματικά) κίνητρα ή αίτια ή από υστεροβουλία ή από κάποιο σύνδρομο ανωτερότητας ή κατωτερότητας ούτε απέβλεπαν σε ιδιοτελείς σκοπιμότητες ή στην προβολή του από τα ΜΜΕ. Ο Σ. Τσακυράκης έλεγε εκείνα που πίστευε και τα υποστήριζε με αγνό πάθος. Με τον Σ. Τσακυράκη –τον οποίο γνώρισα εκ του πλησίον σχετικώς αργά, δηλαδή όταν ήταν υποψήφιος για εκλογή σε θέση λέκτορα στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών– δεν ανήκαμε σε κάποιο κοινό (τυπικό ή άτυπο) κύκλο συζητήσεων ή σε κάποια ομάδα ομοϊδεατών –και οι οποιεσδήποτε κατά καιρούς μεταξύ μας συζητήσεις σε θέματα πανεπιστημιακά, νομικά, κοινωνικά ήταν κατά βάση «ευκαιριακές» λόγω κοινής υπηρεσίας στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στεγάσεως στην Ιπποκράτους – ούτε υιοθετούσα απαραιτήτως τις κατά καιρούς απόψεις του ή δηλώσεις του (είτε για γενικότερα θέματα είτε για πρόσωπα). Ολοι όμως όσοι συζητούσαν μαζί του, ανεξαρτήτως αν συμφωνούσαν με τις απόψεις του, εκτιμούσαν την παρρησία του, τη δεοντολογική του ευπρέπεια και αγωγή, την αφοσίωσή του στο πανεπιστήμιο και στην πανεπιστημιακή ιδέα, τη μη εμπορευματοποίηση της επιστήμης του, την ανιδιοτέλειά του, το άδολο, το αγαθό, την αγνότητα και την εντιμότητα του χαρακτήρος του, τη μετριοφροσύνη του και το ακαδημαϊκό ήθος του. Ο Σ. Τσακυράκης με το παράδειγμα που έδωσε ως πανεπιστημιακός δάσκαλος και ως πολίτης απέδειξε –χωρίς αυτοδιαφήμιση ή φιγούρα και χωρίς τη διαφήμιση των ΜΜΕ– ότι ήταν σε μια εποχή με πολλές επίπλαστες και ενίοτε με έντονο ναρκισσισμό φιγουράτες προσωπικότητες, δημιουργήματα της εικονικής πραγματικότητος, και μάλιστα σε μια συγκεκριμένη εποχή με γνωστά φαινόμενα (σε ορισμένους κύκλους) διαπλοκής, συναλλαγής και διαφθοράς, που αποτελούν από μια εποχή και μετά ένα μεγάλο πρόβλημα της πατρίδας μας, όπως καταδεικνύεται και με ομολογίες ή με καταδικαστικές αποφάσεις για –συγκεκριμένα επώνυμα (με την ευρεία του όρου έννοια)– τέτοια φαινόμενα, ιδίως της γνωστής χρονικής περιόδου του πρόσφατου παρελθόντος (αν και όχι μόνο), και σε μια εποχή θεοποιήσεως του χρήματος (και δη ανεξαρτήτως από την προέλευσή του, κατά το γνωστό παράδειγμα του Βεσπασιανού, μια πραγματική προσωπικότητα και δη μια αγνή ηθική προσωπικότητα (δηλαδή μια προσωπικότητα άφθαρτη που δεν είχε καμία σχέση με τους φορείς και τις πηγές της συναλλαγής, της διαπλοκής και της διαφθοράς). Αυτή την ηθική προσωπικότητα τίμησαν με την παρουσία τους πολλοί μαθητές –μερικοί από τους οποίους ήλθαν από το εξωτερικό– του Σ. Τσακυράκη στην εξόδιο ακολουθία στον Ιερό Ναό της Αγίας Κυριακής την Κυριακή 22 Ιουλίου 2018, για να πουν στον δάσκαλό τους το τελευταίο «αντίο» στο ταξίδι του στην αιωνιότητα.
Νικόλαος Κ. Κλαμαρης, Ομότιμος καθηγητής της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών