Κύριε διευθυντά
Τι θα λέγατε για ένα ρεσιτάλ καθαρεύουσας;
Γράφτηκε στην Αμφισσα την εμβληματική ημερομηνία 28 Οκτωβρίου 1840 και αφορά κάποιον αγωνιστή του ’21. Ιδού:
«(…) πιστοποιώ ο υποφαινόμενος ότι ο Νικόλαος Μακρής εκ Καστελλίου του Δήμου Δωριέων της Επαρχίας Παρνασσίδος, άμα η Σάλπιγξ του Αρεως ήχησε, προσκαλούσα έκαστον κατά των καταπιεζόντων τους Ελληνας Οθωμανών, εκ του ακρατήτου υπέρ Ελευθερίας ενθουσιασμού παροτρυνόμενος και μη φειδόμενος ούτε ζωής ούτε περιουσίας αλλ’ ασκαρδαμυκτί εις την απώθησιν του βαρυτάτου της τυραννίας ζυγού αποβλέπων, κατηνάλωσεν όλη την περιουσίαν του, κατατεχθείς υπό τας διαταγάς μου, και δείξας τρανότατα δείγματα ανδρείας, διατελών ως Μπουλουκτσής, φέρων ικανούς υπό τας οδηγίας του στρατιώτας.
»Εμέθεξε δε όλων των σημαντικωτέρων μαχών, των συγκροτηθεισών από του ’21 μέχρι τέλος της Ιεράς Εθνεγερσίας, εν συντόμω δε εις τας ακολούθου (αναφέρονται δώδεκα μάχες).
»Γνωρίζοντες δε οι τότε διέποντες τα πράγματα τας εκδουλεύσεις του, και θέλοντες να εξάψωσι νέον υπέρ της Ελευθερίας ενθουσιασμόν εις την ψυχήν του, τον ετίμησαν κατά το 1824 με τον βαθμόν του Εκατοντάρχου, ως τούτο δεικνύεται υπό των ανά χείρας αυτού Διπλωμάτων.
»Επί δε τη ελεύσει του αειμνήστου Ι. Καποδιστρίου, διοργανωθέντων των Στρατευμάτων, ο ρηθείς μη τιμηθείς με τον ανάλογον βαθμόν, βλέπων τους υποδεεστέρους του κατέχοντας ανωτέρους βαθμούς, απεχωρίσθη, και ως εκ τούτου ηδικήθη υπό των κατά καιρούς διαφόρων Επιτροπών. Πεποιθότες λοιπόν εις τους δικαίους χαρακτήρας της νεωστί(;) συσταθείσης Σεβαστής Επιτροπής, ως συνισταμένης από μέλη ειδήμονα των τοσούτων εκδουλεύσεων και βλέποντες τον νυν υπ’ αυτού κατεχόμενον βαθμόν του Ανθυπολοχαγού, μη όντα ανάλογον των εκδουλεύσεών του, επειδή επί της Επαναστάσεως ήτο Λοχαγός, τω επαφίεται το παρόν, ίνα χρησιμεύση δεόντως και απολαύση τους καρπούς των πόνων του ανθ’ ων ουδέν έλαβε πώποτε. Νάκος Πανουργιάς, Υποστράτηγος».
Ο εν λόγω αγωνιστής, Νικόλαος Μακρής, ήταν ανηψιός επ’ αδελφή του γερο-Πανουργιά και παππούς του παππού μου. Πέθανε στα μπουντρούμια των Σαλώνων σαν τον χειρότερο κακούργο, σε ελεύθερη πατρίδα.
Αφορμή ο γιος του, ο αρχιληστής Πανουργιάς, αλλά οι αιτίες ήταν βαθύτερες, αυτές που οδήγησαν τον κοσμάκη από την τουρκοκρατία στη ληστοκρατία. Η ομορφιά και η λεβεντιά του λήσταρχου (εραστής της Μαρίας Πενταγιώτισσας – ταιριαστό ζευγάρι) έγιναν τραγούδι: «Του Πανουργιά». Δολοφονήθηκε άνανδρα στον ύπνο του από πληρωμένο σύντροφο στην ακμή της αντρικής του ρώμης. Αν ζούσε μια γενιά νωρίτερα…
Ιωαννης Αθ. Μακρης, Καστέλλια Παρνασσίδος