Κύριε διευθυντά
Με αφορμή την επέτειο 245 χρόνων από τη γέννηση του Ιωάννη Καποδίστρια (11/2/1776), πραγματοποιήθηκε προσφάτως τελετή κατάθεσης στεφάνων στην προτομή του στη Λωζάννη παρουσία των πρέσβεων Ελλάδος και Ρωσίας έως και εκπροσώπων της πόλεως της Λωζάννης. Ως γνωστόν, ο Καποδίστριας, διορίσθηκε το 1808, με απόφαση του τσάρου, στο υπουργείο Εξωτερικών της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Συνήθιζε τότε ο τσάρος να δέχεται στην υπηρεσία του ξένους αριστοκράτες και ευγενείς (ο Γάλλος αριστοκράτης Vignerot du Plessis, Duc de Richelieu υπηρέτησε κατά τους Ναπολεόντειους Πολέμους στον ρωσικό στρατό και αργότερα έγινε, δις, πρωθυπουργός της Γαλλίας). Το 1813 ο Καποδίστριας ορίζεται εκπρόσωπος της Ρωσίας στην Ελβετία. Υπήρξε ο εμπνευστής του διαχωρισμού της σε 19 αυτόνομα καντόνια και συνεισέφερε αποφασιστικά στη διαμόρφωση του ελβετικού συντάγματος, αλλά και στη μετέπειτα ουδέτερη στάση της χώρας.
Οταν ο τσάρος το 1815 του ανακοίνωσε τον διορισμό του ως υπουργού των Εξωτερικών, δύο φορές (όπως σημειώνει ο ίδιος ο Καποδίστριας στο υπόμνημα της παραίτησής του που υπέβαλε στον αυτοκράτορα το 1826) αρνήθηκε τον διορισμό του λέγοντας: «Θα παρέβαινον τα καθήκοντά μου προς την γενέτειρά μου, εάν, ίνα απαλλαγώ αυτών, εθεώρουν εμαυτόν ξένον προς την Ελλάδα». Τελικά αποδέχθηκε τον διορισμό του, αφού ο Αλέξανδρος Α΄ συμφώνησε με το αίτημα του Καποδίστρια, δηλαδή να μη λάβει τη ρωσική υπηκοότητα.
Εάν διαβάσει όμως κανείς τη γαλλική επιγραφή στην προτομή του Καποδίστρια στη Λωζάννη, αποκομίζει την εντύπωση ότι ο Καποδίστριας ήταν… Ρώσος!
Μεταφράζω: «Ιωάννης Καποδίστριας 1776-1831 Επιφανής Ρώσος διπλωμάτης και πολιτικός. Πρώτος επίτιμος πολίτης του καντονιού Vaud και πρώτος επίτιμος δημότης Λωζάννης. Πρώτος πρόεδρος της Ελλάδος». Στο Διαδίκτυο υπάρχει φωτογραφία των αποκαλυπτηρίων το 2009 από τον υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ και την υπουργό Εξωτερικών της Ελβετίας, με τη σημείωση ότι η ορειχάλκινη προτομή είναι έργο του Ρώσου γλύπτη Βλαντιμίρ Σουρόβτσεφ. Ελληνική κρατική παρουσία δεν αναφέρεται.
Ευτυχώς, τουλάχιστον, στο σπίτι που έμενε ο Καποδίστριας στη Λωζάννη, υπάρχει επιγραφή, εντοιχισμένη το 1976, όπου κάτω από το όνομά του σημειώνεται η ελληνική καταγωγή του («de Corfu»).
Ο Καποδίστριας (το συνθηματικό όνομα του οποίου μεταξύ των Φιλικών ήταν «ο ευεργετικός») δεν παρέσχε τις ευεργετικές υπηρεσίες του μόνο στην Ελβετία, στη Ρωσία, στην ηττημένη Γαλλία (που απέφυγε διαμελισμό και πτώχευση) και βεβαίως στην πατρίδα του, στην οποία αφιέρωσε τα πάντα. Ευεργέτησε όλη την ανθρωπότητα, λαμβάνοντας πρωτοβουλίες που δικαιώθηκαν πολλά χρόνια αργότερα. Μια τέτοια, λίγο γνωστή, είναι οι προτάσεις του, κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου της Βιέννης και σε μεταγενέστερο υπόμνημά του (1818), για την κατάργηση της δουλείας των μαύρων, που έμελλε να υιοθετηθούν… 67 χρόνια μετά στο Συνέδριο του Βερολίνου (1884-1885), ενώ στις ΗΠΑ η emancipation γίνεται το 1863!
Ως κράτος θα πρέπει να τιμήσουμε περισσότερο το έργο του. Ακόμη και ο τίτλος «Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο» από το 1911, δεν είναι αποτέλεσμα κρατικής αναγνώρισης, αλλά όρος της δωρεάς του ευεργέτη Ιωάννη Δόμπολη!
Πόσο διαφορετική θα ήταν η νεότερη ιστορία μας εάν δεν του έκοβαν τόσο πρόωρα το νήμα της ζωής του!