Κύριε διευθυντά
Ορμώμενος από τη ρήση «φιλοκαλούμεν τε γαρ μετ’ ευτελείας και φιλοσοφούμεν άνευ μαλακίας» (Θουκυδίδης, 2.40.1), στην οποία αναφέρθηκε ο εκλεκτός ενδοκρινολόγος Μενέλαος Μπατρίνος («Καθημερινή» 20/4/2021), επιτρέψτε μου να προσθέσω τα ακόλουθα:
Είναι φανερό ότι στην ως άνω ρήση η λέξη «ευτέλεια» έχει τη σημασία της «καλής οικονομικής διαχείρισης», της «ελάττωσης των εξόδων». Σε άλλο σημείο των «Ιστοριών» του (8.86), ο Θουκυδίδης γράφει: «Ει δε ες ευτέλειάν τι ξυντέτμηται ώστε τους στρατευομένους μάλλον έχειν τροφήν…» (και αν έχει γίνει κάποια ελάττωση των εξόδων, ώστε ο μισθός των στρατιωτών να αυξηθεί…).
Σύμφωνα, λοιπόν, με τον «περικλεή» Περικλή, η φιλοκαλία των Αθηναίων συμπολιτών του συνοδευόταν από την αρετή της «ευτελείας». Το ότι η «ευτέλεια» συγκαταλεγόταν στις αρετές, καταφαίνεται σε φράσεις του Πλουτάρχου, όπως λ.χ. «και δόξα θαυμαστή κατείχε της τε σωφροσύνης αυτού (του Αγησιλάου) και ευτελείας και μετριότητος» («Αγησίλαος», 14.1.4). Δηλαδή, οι αρετές για τις οποίες οι Ελληνες της Ασίας θαύμαζαν και δόξαζαν τον Αγησίλαο ήταν η σωφροσύνη, η ευτέλεια (λιτότητα) και το μέτρο.
Ομως σήμερα οι περισσότεροι Ελλαδίτες, «Ελληνώνυμοι» (για να θυμηθούμε τον καθηγητή Γιανναρά), ενδιαφέρονται κυρίως για την «ατέλεια» (την εξαίρεση από δημόσια τέλη/φόρους), ενώ αρετή θεωρούν τον αδικαιολόγητο – παράνομο ταχυπλουτισμό!