Κύριε διευθυντά
Η αγαπημένη στήλη «Γράμματα Αναγνωστών» της 25/6/2021 μου έδωσε ξανά την ευκαιρία να επικοινωνήσω μαζί σας και με τους φίλους συν-αναγνώστες. Αφορμή η επιστολή του κ. Θάνου Λιολιάκη εναντίον του κ. Χρήστου Γιανναρά. Δεν έχω σκοπό να υπερασπισθώ τον κ. Γιανναρά, άλλωστε δεν το έχει ανάγκη διότι κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ούτε το εύρος ούτε το βάθος των σκέψεών του, ακόμη κι αν διαφωνεί μαζί του. Αλλά υπάρχει μια απαίτηση οι μύδροι εναντίον των απόψεων του διακεκριμένου διανοητή να μην εδράζονται σε επιχειρήματα λογικώς αδύναμα.
Τι επιχείρημα είναι αυτό ότι βάσει του προσδοκίμου ζωής και του ποσοστού εγγραμμάτων μεταξύ Βυζαντινής και Οθωμανικής Ελλάδος και της συγχρόνου είναι αντίστοιχα 30 προς 80 και 1% προς 100%; Παρ’ όλον ότι θεωρώ τα ποσοστά ανακριβή τα αποδέχομαι, διότι θέλω να πιστεύω ότι τα αντλεί από σοβαρές πηγές. Αλλά να τον αντιμάχεται διότι, κατά τον κ. Λιολιάκη, στα κείμενά του ο καθηγητής πανεπιστημίου (ας αρκεσθούμε σε αυτό) κ. Γιανναράς «δεν εμφανίζεται ως φίλος ούτε της επιστήμης ούτε της τεχνολογίας», μάλλον αδικεί τον επιστολογράφο. Ελεος πια. Στρέφεται ο κ. Γιανναράς κατά της επιστήμης; Πώς δεν το έχουμε πάρει είδηση; Κατά της τεχνολογίας; Από πού το κατάλαβε; Μήπως όμως, μεταξύ πολλών και ο κ. Γιανναράς αμφισβητεί την έμφρονα και ηθική χρήση και της επιστήμης και της τεχνολογίας; Τεράστια η διαφορά και αδικία εις βάρος του κ. Γιανναρά, κυρίως όμως διαστροφή των απόψεών του.
Θα μου επιτρέψει όμως ο κ. Λιολιάκης να εντοπίσω τα αίτια της κριτικής του στο γεγονός ότι ο κ. Γιανναράς «συγκινείται διαβάζοντας εκκλησιαστικά κείμενα – τη μυθολογία των αρχαίων Εβραίων δηλαδή». Θα επιστήσω την προσοχή του κ. Λιολιάκη ότι αναφέρεται σε ιερά κείμενα τόσο των Εβραίων όσο και των Χριστιανών (Παλαιά Διαθήκη προφανώς). Ας σεβασθεί την πίστη εκατομμυρίων ανθρώπων αυτής της Γης. Δεύτερο σοβαρό ατόπημα: «Οι Βυζαντινοί … ως γνήσιοι ιδεολογικοί πρόγονοι των Ταλιμπάν και του ISIS κατέστρεψαν το σύνολο σχεδόν των γραπτών μνημείων της αρχαίας Ελλάδας», γράφει ο κ. Λιολιάκης. Υβρις. Αλλ’ ω της αμαθείας!, του διαφεύγει ότι οι Μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας ήσαν γνήσια πνευματικά τέκνα των Φιλοσοφικών Σχολών των Αθηνών και ο Μέγας Βασίλειος συνέγραψε το περίφημο «Προς τους νέους, όπως αν εξ ελληνικών ωφελοίντο λόγων», με το οποίο προτρέπει στην ανάγνωση των αρχαιοελληνικών κειμένων. Αλλά και ο Παρθενώνας δεν καταστράφηκε εξ όσων γνωρίζω από τους Βυζαντινούς, ενώ οι καλόγεροι αντέγραφαν και σχολίαζαν τους αρχαίους συγγραφείς. Ας αναζητήσει ιστορικά κείμενα για το Βυζάντιο για να μην εκτίθεται. Για τις «αυτοδιαχειριζόμενες κοινότητες» καλύτερα να μην το συζητήσουμε, γιατί και οι πολιτείες των ΗΠΑ και τα ελβετικά καντόνια μάλλον ομόσπονδα κράτη είναι παρά «κοινότητες», όπως και για την έννοια της Δημοκρατίας.
Με την επιστολή μου αυτή, επαναλαμβάνω, δεν αποπειρώμαι να υπερασπίσω το έργο του κ. Γιανναρά, αλλά επιθυμώ να επιστήσω την προσοχή του επιστολογράφου ότι η στήλη αυτή διαβάζεται από πολύ κόσμο και γράφεται από εκλεκτούς επιστολογράφους, είναι κρίμα λοιπόν μια άποψη, σεβαστή πάντοτε, να μην υποστηρίζεται από λογικά και σοβαρά επιχειρήματα και το κυριότερο να προϊδεάζει ότι κρίνονται απόψεις, τις οποίες ο κρίνων αγνοεί.