Κύριε διευθυντά
Το 1989 η Τουρκία υπέβαλε αίτηση για ένταξη στην ΕΟΚ. Σύμφωνα με τη συνθήκη της Ρώμης, η Κομισιόν όφειλε να διαμορφώσει τη «γνώμη» της σχετικά με τις επιπτώσεις της ένταξης στην τότε ΕΟΚ των «12». Ορισε λοιπόν μία επιτροπή για τη σύνταξη της «γνώμης» αυτής, μέλος της οποίας υπήρξε και ο γράφων με ευθύνη τη σύνταξη του κεφαλαίου «γεωργία». Η Ελλάδα τότε δεν είχε αρχίσει να εκφράζεται ενθουσιωδώς υπέρ της «ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας». Αντιθέτως, ο Θεόδωρος Πάγκαλος ως αρμόδιος υπουργός είχε, πολύ ορθώς, μπλοκάρει την τελωνειακή ένωση και το 4ο χρηματοδοτικό πρωτόκολλο το οποίο εδικαιούτο η Τουρκία ως συνδεδεμένη χώρα, ζητώντας ανταλλάγματα σχετικά με τις περιουσίες των Ελλήνων που είχαν αναγκασθεί να εγκαταλείψουν την Τουρκία.
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα είχαν εκφρασθεί φόβοι ότι ένας Ελληνας μπορεί να μην ήταν αμερόληπτος κατά τη σύνταξη ενός τόσο σοβαρού και κρίσιμου κεφαλαίου, όπως ήταν εκείνο της γεωργίας. Με σκοπό λοιπόν να αποφύγω μια τέτοια κριτική, η έκθεσή μου θεμελιώθηκε σχεδόν αποκλειστικά πάνω σε μελέτες και εκθέσεις Τούρκων καθηγητών και εμπειρογνωμόνων σε διεθνείς Οργανισμούς, που είχαν συνταχθεί σε ανύποπτο χρόνο. Τοιουτοτρόπως, είχε αποφευχθεί κάθε υποψία περί μεροληψίας. Για να συμπληρώσω τις γνώσεις μου πάνω στην τουρκική γεωργία και οικονομία, πραγματοποίησα πολυήμερη περιοδεία σε διάφορες περιοχές της χώρας, επικεφαλής ομάδας στελεχών της Κομισιόν, κυρίως γεωπόνων και οικονομολόγων. Από τις ανωτέρω μελέτες και από την επιτόπου έρευνα προέκυψαν ασφαλή συμπεράσματα ως προς τις ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις της τουρκικής ένταξης επί της ΕΟΚ των «12».
Ακολούθησε η αρνητική «γνώμη» της Κομισιόν και στη συνέχεια του Συμβουλίου Υπουργών. Περιττό να λεχθεί ότι τυχόν θετική αποδοχή της τουρκικής αίτησης θα απέκλειε διά παντός την ένταξη της Κύπρου. Τριάντα χρόνια μετά, η Τουρκία παλεύει να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Η έκβαση είναι μάλλον αβέβαιη.
Θεωρώ ενδιαφέρον να αναφέρω μίαν εμπειρία μου από την επίσκεψη στο γιγαντιαίο φράγμα Κεμάλ Ατατούρκ. Ζήτησα να μου δείξουν τους μηχανισμούς ρύθμισης της στάθμης και της παροχής στις διώρυγες μεταφοράς και διανομής του νερού. Με συνόδευαν δύο Τούρκοι μηχανικοί και ένας γεωπόνος. Κατά την επιστροφή και ενώ συζητούσαμε για το φράγμα και τις διώρυγες, το δε αυτοκίνητο έτρεχε με 60 χλμ., πήρε το μάτι μου δεξιά του δρόμου μία συστάδα δέντρων βερικοκιάς με εμφανή συμπτώματα χλώρωσης που, κατά κανόνα, οφείλεται σε τροφοπενία σιδήρου. Δεν έκανα σχόλια. Πιο κάτω όμως παρατήρησα δεύτερη και τρίτη συστάδα με τα ίδια συμπτώματα. Τότε είπα ξαφνικά ότι τα εδάφη της περιοχής πρέπει να είναι φτωχά σε σίδηρο. Ο Τούρκος γεωπόνος μου απάντησε έκπληκτος ότι, πράγματι, τα εδάφη εκείνα είναι φτωχά σε σίδηρο αλλά με ρώτησε πώς το γνωρίζω. Του εξήγησα πώς έκανα τη διάγνωση και η συζήτηση έκλεισε. Την επόμενη μέρα ο εν λόγω Τούρκος γεωπόνος, συζητώντας με έναν Βέλγο γεωπόνο που ήταν μαζί μου, του είπε ότι είχε εντυπωσιαστεί από τη διάγνωση και τον τρόπο που έγινε. Πρόσθεσε δε στον κατάπληκτο Βέλγο φίλο μου: «Να γιατί εμείς φοβόμαστε τους Ελληνες».