Κύριε διευθυντά
Σε μια νεανική επιστολή προς μια φίλη του ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ μεταξύ των άλλων, έγραφε: «Τι άλλο είναι η ισότητα από την άρνηση κάθε ελευθερίας κάθε ανώτερου ιδανικού, ακόμα και αυτής της ίδιας της φύσης; Η ισότητα είναι δουλεία»! Ηχεί κάπως περίεργα και προκαλεί βαθιές σκέψεις η άποψη αυτή, ιδιαίτερα όταν προέρχεται από τον μεγάλο αυτό φιλόσοφο και πρόδρομο της Γαλλικής Επανάστασης. Ωστόσο η Γαλλική Επανάσταση, που ξέσπασε το 1789, διακήρυξε τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα συνέπτυξε στο τρίπτυχο: «Ελευθερία – Ισότητα – Αδελφοσύνη». Αλλά και η αρχαία αθηναϊκή και φιλελεύθερη δημοκρατία επάνω σε ένα αντίστοιχο τρίπολο στηριζόταν: «Ισονομία – Ισηγορία – Ισοπολιτεία».
Τέλος, στην Αγία Γραφή μαθαίνουμε, εξ απαλών ονύχων, ότι μπροστά στον Θεό και στις εντολές του όλοι είμαστε ίσοι. Θα πρέπει δηλαδή κατ’ αρχήν να παραδεχθούμε ότι κανείς δεν πρέπει να είναι ή να έχει κάτι παραπάνω ή παρακάτω από τον άλλο και από τον καθέναν πρέπει να πάρουμε αυτό που έχει παραπάνω και να το δώσουμε σε αυτόν που το έχει παρακάτω. Τι θα ήταν, λοιπόν, σημαντικότερο για έναν άνθρωπο από το να προσπαθεί διαρκώς να φτάσει σε αυτή την ισότητα και να την πραγματώσει;
Τι θα πει όμως πράγματι ισότητα; Τι θα πει, δηλαδή, ότι όλοι οι άνθρωποι είναι –ή πρέπει να είναι– ίσοι μεταξύ τους; Αυτό δεν έρχεται σε άμεση σύγκρουση με την αυταπόδεικτη αρχή ότι κανένας άνθρωπος εκ φύσεως δεν είναι ίδιος –και κατά συνέπειαν ίσος– με έναν άλλον, γιατί οι δυνατότητες και οι ικανότητές του, ακόμη και τα κύτταρά του είναι διαφορετικά; Οπως ακριβώς και τα φύλλα του ίδιου του δένδρου, ακόμα και του ίδιου του κλώνου, δεν είναι μεταξύ τους ούτε ίσα ούτε ίδια.
Μήπως ο άνθρωπος, το μέχρι τώρα τελειότερο –λένε– ον της φύσης, για να φτάσει στην πολυπόθητη ισότητα έχει καθήκον και πολλές φορές ηθική υποχρέωση να βρει τρόπους να παραμερίσει τις φυσικές αυτές διαφορές; Κάτι που δεν έκανε ούτε ο ίδιος ο Θεός, με τον άνθρωπο κατ’ εικόνα και ομοίωσή Του; Ωστόσο, ο Αριστοτέλης γράφει κάπου στα «Πολιτικά» του, ότι αυτοί που θέλουν ισότητα και δικαιοσύνη είναι πάντα οι πιο αδύνατοι, ενώ οι ισχυροί δεν ενδιαφέρονται γι’ αυτά. Με άλλα λόγια: Είμαι φτωχός; Ετσι πρέπει να γίνουν και οι άλλοι. Είμαι πλούσιος; Δεν είναι απαραίτητο να είναι και οι άλλοι!
Διά μέσου των αιώνων μεγάλοι φιλόσοφοι, κοινωνιολόγοι, μάγοι, γιατροί και άλλοι πολλοί προσπάθησαν, και με τις ευλογίες της Εκκλησίας και της Πολιτείας, να φέρουν στον κόσμο την πολυπόθητη αυτή ισότητα και δεν το πέτυχαν. Ούτε ο Θεός δεν τα κατάφερε ακόμη. Να δούμε, τελικά, ποιος θα τα καταφέρει πρώτος…
Αμπελοφιλοσοφίες θερινής ραστώνης, θα μου πείτε και ίσως έχετε δίκιο…