Κύριε διευθυντά
Με αφορμή το τόσο επιτυχημένο, όπως πάντα, άρθρο του Τάκη Θεοδωρόπουλου προς παλιούς αριστερούς φίλους του (φ. 15-16.4), επιτρέψτε μου μια προσωπική ανάλυση, ως επίσης παλιός αριστερός και πιστός στην αρχαία ρήση «Χρόνος πανδαμάτωρ!». Εξηγούμαι:
Οπως όλοι οι νέοι, ειδικά στις μεταπολεμικές εποχές, εμφορούμενοι από ιδεολογικά ιδεώδη «ν’ αλλάξουμε τον παλιόκοσμο με ένα νέο, ιδανικό και δίκαιο!», έτσι και ο υπογράφων, φυσιολογικά, ασπάσθηκε τις αριστερές ιδέες… Οταν, νέος, ταξίδεψα στη Λιλ, βιομηχανική πόλη της βορείου Γαλλίας και φίλοι μού έδειξαν τα χαμόσπιτα που ζούσαν οι εργάτες των ορυχείων τον 19ο και αρχές του 20ού αιώνα (και που πέθαιναν στα 35 τους χρόνια) και τα παλάτια που ζούσαν τα αφεντικά τους, πείσθηκα ότι το να μην είσαι αριστερός εκείνη την περίοδο ήταν προσβολή σε βασικές ανθρώπινες αρχές, από αιώνες θεμελιωμένες. Επίσης, η φρίκη των ναζιστικών εγκλημάτων του πολέμου εδραίωσε την αριστερή μου φιλοσοφία.
Οι πρώτες αμφιβολίες μου ήρθαν στα τέλη της δεκαετίας του ’50, όταν διάβασα ένα επεισόδιο που διηγήθηκε ο Μπέρτολτ Μπρεχτ, κορυφαίος Γερμανός συγγραφέας που εκτιμούσα και πάντα θα εκτιμώ πολύ: όταν έφυγε από την τότε Αν. Γερμανία και βρέθηκε στη Ν. Υόρκη, συνάντησε έναν παλιόφιλό του στον δρόμο και αυτός του είπε, όπως συνηθίζεται: «Βρε Μπέρτολτ! Δεν άλλαξες καθόλου!».
Τότε, ο Μπρεχτ άρχισε να χτυπάει το κεφάλι του, φωνάζοντας «Οχι! Οχι! Αλλαξα! Αλλαξα!».
Συμπέρασμα προσωπικό:
Οπως διδάσκει η Ιστορία, ο κόσμος πέρασε διαδοχικά από Pax Κινεζική, Αιγυπτιακή, Ελληνική, Ρωμαϊκή, Γαλλογερμανική… (πλησιάσαμε Σοβιετική), για να φτάσουμε σε Αμερικανική… Η επόμενη; «Ο πανδαμάτωρ» θα δείξει…