Κύριε διευθυντά
Οπως είναι γνωστό, η ∆ημοκρατία κυριαρχεί στις σκέψεις μας, ιδιαιτέρως σε κάθε προεκλογική περίοδο. ∆υστυχώς, φαίνεται ότι ζει περισσότερο στις λέξεις, παρά στις πράξεις μας και την εφαρμογή της.
Ούτως ή άλλως κυριαρχεί σε κάθε forum που σέβεται τον εαυτό του, όπου κάθε φορά επαναλαμβάνουμε ότι «η Δημοκρατία γεννήθηκε στην Αθήνα».
Ομολογώ ότι πριν από χρόνια είχα ακούσει έναν συνάδελφο αρχαιολόγο να μιλάει για βάσιμες «υποψίες» ότι αυτή γεννήθηκε σε άλλη σπουδαία πόλη της αρχαιότητας, αλλά δεν έχω στοιχεία ούτε και εξουσιοδότηση να μιλήσω σχετικά. Στην Ελλάδα πάντως γεννήθηκε. Μιλάμε πάντα για τους ιστορικούς χρόνους, ενώ δεν είναι ευρύτερα γνωστό ότι η Δημοκρατία απασχόλησε σοβαρά, όχι μόνο την Ιστορία, αλλά και την Προϊστορία και συγκεκριμένα την προϊστορική Λήμνο. Σε μια πρώιμη μορφή της, εννοείται.
Η πληροφορία είναι γνωστή στους αρχαιολόγους. Επανέρχεται τώρα, ανάμεσα στις «γιορτές της Δημοκρατίας», όπως χαρακτηρίζονται συχνά οι εκλογές, αλλά κυρίως με την ευκαιρία της έκδοσης του βιβλίου «Πολιόχνη. Το χάραμα της δημοκρατικής ζωής στο προϊστορικό Αιγαίο», του αρχαιολόγου και πρώην γεν. γραμματέα της Ιταλικής Αρχαιολογικής Σχολής, Alberto G. Benvenuti.
Ιδιαιτέρως εύστοχα, ο τέως πρόεδρος της Ελληνικής Βουλής, Κωνσταντίνος Αν. Τασούλας, μιλώντας στον πρόλογο για τη «γένεση της διαβούλευσης στον Αιγαιακό Πολιτισμό», παρατηρεί: «Η σύλληψη, κατασκευή και λειτουργία ενός “Βουλευτηρίου” στην Πολιόχνη δεν είναι τυχαία. […] Εάν όντως το λεγόμενο “Βουλευτήριο” της Πολιόχνης φιλοξενούσε τους εκπροσώπους της κοινότητας προκειμένου να συναποφασίσουν τους κανόνες της, σε ένα πλαίσιο κοινής θρησκευτικής πεποίθησης και πολιτισμικής αντίληψης, τότε έχουμε να κάνουμε με μία πρώιμη εκδοχή των βουλευτηρίων της αρχαίας κλασικής εποχής και με μία προδρομική εκδοχή των κοινοβουλίων της νεωτερικής εποχής, από τον Διαφωτισμό κι έπειτα, μέχρι ουσιαστικά τη σύγχρονή μας εποχή».
Προσωπικά, με ιδιαίτερη χαρά και προσοχή διάβασα το βιβλίο του Alberto Benvenuti, με το εξώφυλλο να υπογραμμίζει τη σπουδαιότητα του ευρήματος και να εστιάζει στο πιο εμβληματικό σημείο της προϊστορικής πόλης: το Βουλευτήριο. Αλλά δεν πρόκειται μόνον γι’ αυτό. Στη συνέχεια, ο ίδιος, με συστηματικό και μεθοδικό τρόπο, εκθέτει το ιστορικό της ανασκαφής, με φόρο τιμής στους ανασκαφείς και τους διευθυντές που προηγήθηκαν.
Μας ξεναγεί από καρδιάς και εμπειρίας, ύστερα από μακρόχρονη ενδελεχή έρευνα και μελέτη. Είναι ο πιο δημοκρατικός τρόπος ξενάγησης, ένα βιβλίο, ιδιαίτερα όταν γίνεται από έναν γνώστη της ανασκαφής, ικανό να μετατρέψει τις προϊστορικές πέτρες σε «φθεγγόμενους λίθους» και ομιλούντα μέλη, από έναν ανασκαφέα με την αφή του χρόνου στα χέρια και την αίσθηση της ευθύνης του εγχειρήματος. Μαζί του διατρέχουμε όλες τις φάσεις της Πολιόχνης, από τη Μελανή ώς τη Φαιά, διαβαίνοντας δρόμους, πλατείες και γειτονιές, αναγνωρίζοντας σπίτια και εργαστήρια, στον ήχο των μεταλλουργών, στον απόηχο του Ηφαίστου και της Ελληνικής Μυθολογίας. Με την πολυτέλεια των χρυσών κοσμημάτων και την αιχμή των όπλων, με το εφήμερο του πηλού των αγγείων και την αιωνιότητα της τέχνης.
Είναι προφανές ότι ο Benvenuti, πριν αποφασίσει να γράψει, είχε «διαβάσει» σε βάθος την ανασκαφή. Βήμα βήμα. Και τη «διαβάζει» ακόμη, σιωπηλά ή δυνατά, έτοιμος να επανέλθει σε συζήτηση, εάν υπάρχει άλλη πρόταση ή διαφορετική ανάγνωση. Γι’ αυτό και δημοσιοποιεί τις μελέτες του και κοινοποιεί τα συμπεράσματά του και μάλιστα σε γλώσσα ελληνική. Διαβουλεύεται μαζί μας.
Σημείωση: Η μακέτα του προϊστορικού οικισμού της Πολιόχνης στο ισόγειο του Μεγάρου της Βουλής των Ελλήνων είναι δωρεά, το 2005, του υπουργείου Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής.
