Κύριε διευθυντά
Με αφορμή το πρωτοσέλιδο της «Καθημερινής» της 1/7/2023 με τίτλο «∆ιπλή ονομασία για τα Στενά» και τα όσα αναπτύσσει γι’ αυτό ο έγκριτος δημοσιογράφος Βασίλης Νέδος σε εσωτερική σελίδα με τίτλο «Φόρμουλα από τις ΗΠΑ με “κενά”», συνέταξα για το υπόψη θέμα το ακόλουθο σχόλιο.
Η Σύμβαση του Μοντρέ, ή Σύμβαση για το καθεστώς των Στενών, είναι η σύμβαση η οποία αφορά το καθεστώς των Στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελλίων και υπογράφηκε την 20ή Ιουλίου 1936 στην ελβετική πόλη Μοντρέ, τέθηκε σε ισχύ στις 9 Νοεμβρίου 1936, καταχωρίστηκε στην Κοινωνία των Εθνών στις 11 Δεκεμβρίου 1936 και εξακολουθεί να ισχύει μέχρι σήμερα. Συμβαλλόμενα μέρη: Κράτη Μαύρης Θάλασσας: Βουλγαρία, Ρουμανία, Σοβιετική Ενωση, Τουρκία, και Αυστραλία, Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία, Αγγλία και Γιουγκοσλαβία. Η συμφωνία παραχωρεί τον έλεγχο των Στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελλίων στην Τουρκία και ρυθμίζει τη στρατιωτική δραστηριότητα στην περιοχή και εγγυάται την ελεύθερη ναυσιπλοΐα από τα μη στρατιωτικά πλοία σε καιρό ειρήνης.
Οταν τέθηκε σε ισχύ η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) τον Νοέμβριο του 1994, ζητήθηκε στο πλαίσιο της εφαρμογής της επαναδιατύπωση της Συνθήκης του Μοντρέ, ώστε να είναι συμβατή με το καθεστώς που διέπει τη ναυσιπλοΐα. Ωστόσο, η μακροχρόνιος άρνηση της Τουρκίας να υπογράψει την UNCLOS σημαίνει ότι η Συνθήκη του Μοντρέ παραμένει σε ισχύ χωρίς περαιτέρω τροποποιήσεις.
Η Σύμβαση του Μοντρέ είναι διεθνής συνθήκη και στις διεθνείς συνθήκες ισχύει η αρχή του pacta sunt servanda, δηλαδή τα συμφωνημένα είναι τηρητέα από τα συμβαλλόμενα μέρη στο διηνεκές και δεν αναθεωρούνται, ούτε αναιρούνται μονομερώς.
Η πρόταση από τις ΗΠΑ για διπλή ονομασία στα Στενά αποτελεί τροποποίηση της ως άνω συνθήκης και δημιουργεί, όπως παρατηρεί και ο κ. Βασίλης Νέδος, κίνδυνο για τα ελληνικά συμφέροντα, γιατί εξυπηρετεί τα τουρκικά, και αν την πρόταση αποδεχθεί και η Ελλάδα, το γεγονός αυτό θα το επικαλεστεί η Τουρκία σε βάρος της Ελλάδας, όπου και όταν την εξυπηρετεί.
Βασίλης Ν. Σαλακάς
Επίτιμος δικηγόρος στον Α.Π. και στο ΣτΕ, πρώην νομικός σύμβουλος και διευθυντής της Ν.Υ. ΔΕΗ
