Κύριε διευθυντά
Με αφορμή την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα επιστολή για το «Κρυφό Σχολειό» –που τόσο βαθιά πολιτικοποιήθηκε– των συναδέλφων Θεόδωρου Κατσουλάκου και Γεώργιου Καλκάνη (φ. Σαββάτου 23/3/’24) –συνόψιση ομιλίας τους στο ∆ιεθνές Συνέδριο Πελοποννησιακών Σπουδών (2022)– θα ήθελα να συνεπικουρήσω με την άποψη του Φάνη Κακριδή: ότι άνετα μπορεί να χαρακτηρισθεί ως θρύλος με ιστορικό πυρήνα και έτσι θα ήταν σωστό να τον διδάξει ο σημερινός δάσκαλος στους μαθητές του.
Ο αείμνηστος Φάνης Κακριδής (1933-2019), επιφανής πανεπιστημιακός καθηγητής, γόνος της μεγάλης φιλολογικής οικογένειας, σε ομιλία του στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (17/3/2011), με θέμα «Ασκηση απο-απομυθοποίησης: Το Κρυφό Σχολειό», παίρνοντας ως παράδειγμα τη Μονή Φιλανθρωπηνών στο νησάκι της λίμνης των Ιωαννίνων αποφαίνεται ότι θα ήταν λάθος να διαγράψουμε, μια για πάντα, το Κρυφό Σχολειό από την εθνική μας μνήμη. Μια παράδοση που απαθανατίσθηκε με τον περίφημο πίνακα του Τήνιου Νικόλαου Γύζη (1842-1901) και το ομώνυμο ποίημα του Ιωάννη Πολέμη (συλλογή Αλάβαστρα), που γαλούχησε γενιές ολόκληρες μαθητών από το 1913 ώς το 1975. Φωτογραφία του πίνακα και ποίημα δημοσιεύθηκαν στην ίδια σελίδα στο περιοδικό του Γεωργίου ∆ροσίνη Εθνική Αγωγή (1899).
Ακρως ενδιαφέρουσα η πρόταση του καθηγητή «Θεωρώντας το Κρυφό Σχολειό σχολείο σαν όλα τα άλλα, οι ιστορικοί μας φυσικό ήταν να υποστηρίξουν ότι δεν υπήρξε, καθώς τίποτε δεν το υποχρέωνε να κρυφτεί. Ομως, από τη στιγμή που διαπιστώσουμε ότι ένα μεγάλο μέρος της γνώσης και της κατήχησης που θεμελίωσαν την εθνογένεση και προετοίμασαν την Επανάσταση ήταν αδύνατο να διδαχθεί φανερά, καθώς οι Τούρκοι δε θ’ ανέχονταν φιλελεύθερη λαλιά, το Κρυφό Σχολειό ξανακερδίζει την υπόστασή του, δικαιώνει το όνομα και παίρνει πάλι τη θέση του στον ιστορικό χώρο και χρόνο». (Δωδώνη, Φιλολογία «In memoriam Εμμανουήλ Παπαθωμόπουλου», τόμοι 38-39, Ιωάννινα 2012).
*Δ.φ. Αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Φιλολόγων και του Συλλόγου «Οι Φίλοι του Μουσείου Γ. Δροσίνη»