Κύριε διευθυντά
Η τοποθέτηση, προσφάτως, του κ. Κυρ. Μητσοτάκη με αφορμή το πρόγραμμα Υγείας της αξιωματικής αντιπολίτευσης και τα καμώματα του κ. Παύλου Πολάκη έφεραν και πάλι στην επικαιρότητα το ζήτημα του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους. Για το συγκεκριμένο θέμα πήραν θέση και τα αρμόδια στελέχη της κυβέρνησης, στο πλαίσιο συζήτησης νομοσχεδίου του υπουργείου Υγείας στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής.
Ο υπουργός Υγείας μίλησε για ένα «περίπλοκο ζήτημα που δεν αντιμετωπίζεται ούτε με απλουστεύσεις ούτε με επιβολή», έκανε λόγο για δημαγωγία και μικροπολιτικές προσεγγίσεις και τόνισε ότι πρέπει «να υπάρξει ένα μεγάλο και ισχυρό και ενωτικό κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο, το οποίο θα απαιτήσει και θα διευκολύνει τη σταδιακή εφαρμογή του μέτρου».
Από την πλευρά του, ο αναπληρωτής υπουργός σημείωσε ότι «χρειάζεται τεράστια εκστρατεία με συνειδητή οργανωμένη και μακρόχρονη παρέμβαση στις μικρές ηλικίες».
Για την οικονομία της συζήτησης θα προσπεράσουμε την ειρωνεία του πράγματος, ότι δηλαδή ο κ. Πολάκης ξεκίνησε την αντικαπνιστική εκστρατεία του «για να αλλάξουν οι συνήθειες και οι συμπεριφορές» με έναν μάλλον ευφάνταστο τρόπο: καπνίζοντας εντός του υπουργείου του και σε νυχτερινό κέντρο όπου βρέθηκε.
Δεν μπορεί, ωστόσο, να μη σταθεί κανείς στα λεγόμενα του κ. Ανδρ. Ξανθού. Ο υπουργός Υγείας μιλάει για «μέτωπα», «περίπλοκα ζητήματα» και «σταδιακή εφαρμογή του νόμου», κάνει δηλαδή ό,τι θα έκανε ένας άνθρωπος που δεν επιδιώκει να λύσει ένα ζήτημα αλλά να το διαιωνίσει. Η αλήθεια είναι ότι το ζήτημα της απαγόρευσης του καπνίσματος –εν αντιθέσει με όσα υποστηρίζει το δίδυμο του υπουργείου– είναι καθαρά θέμα πολιτικής βούλησης και επιβολής. Επικουρικά σίγουρα μπορεί να βοηθήσει και η παιδεία, αλλά σε ένα δημόσιο χώρο δεν αποφεύγεις το κάπνισμα για να μην κάνεις κακό σε σένα, αλλά κυρίως επειδή σέβεσαι τον άλλον και τον αέρα που αναπνέει. Για τις περιπτώσεις που αυτό δεν συμβαίνει, είναι δουλειά του νομοθέτη να ορίσει τους κανόνες και υποχρέωση της εκάστοτε κυβέρνησης να εφαρμόσει τον νόμο.
Στα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας βρέθηκα για διάστημα ενός χρόνου στη Σκωτία. Στη χώρα ίσχυε από το 2006 η καθολική απαγόρευση του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους. Προφανώς κανείς δεν σκεφτόταν καν το ενδεχόμενο να ανάψει τσιγάρο σε κλειστό χώρο. Αν κάτι μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση, αυτό ήταν η απαγόρευση του καπνίσματος στα (ανοιχτά) γήπεδα ποδοσφαίρου. Την ίδια ώρα στην Ελλάδα καπνίζουμε σε κλειστά γήπεδα μπάσκετ, σε απόσταση μερικών μέτρων από τους αθλητές.
Είναι οι Σκωτσέζοι λιγότερο «ατίθασοι» από εμάς; Δεν θα το έλεγα, αν κρίνω από τους κώνους σήμανσης που κοσμούν όλα τα αγάλματα των μισητών Αγγλων πολιτικών και στρατηγών στην πόλη της Γλασκώβης.
Ως φορείς, όμως, της μακραίωνης βρετανικής παράδοσης, γνωρίζουν ότι «dura lex, sed lex», ο νόμος δηλαδή είναι νόμος, και ξέρουν ότι αν τον παραβούν θα κληθούν να επωμισθούν τις συνέπειες.
Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, μία από τις εικόνες που μου είχαν μείνει χαραγμένες στο μυαλό ήταν αυτή του μοναδικού κλειστού χώρου στη Σκωτία όπου επιτρεπόταν το κάπνισμα. Πρόκειται για ένα εστιατόριο, που οι κλειστές κουρτίνες το προστάτευαν από τον έξω κόσμο και που από κάποια ώρα και μετά οι πόρτες κλείδωναν από μέσα για τον φόβο των Ιουδαίων. Ναι, καλά το φανταστήκατε. Το εστιατόριο ήταν ελληνικών συμφερόντων.
Δημήτρης Τζινης, MSc Management, University of Glasgow