H κ. Μαρία Κοκκίνου είναι διευθύντρια Ανθρώπινου Δυναμικού, Rolls-Royce Plc.
H Rolls-Royce καινοτομεί στη δημιουργία νέων τεχνολογιών που παρέχουν καθαρές, ασφαλείς και ανταγωνιστικές λύσεις oι οποίες απαντούν στις τρέχουσες ενεργειακές μας ανάγκες. Η εταιρεία δραστηριοποιείται παγκοσμίως στον σχεδιασμό και στην παραγωγή κινητήρων αεροσκαφών, στις υπηρεσίες ενέργειας και σε αμυντικά συστήματα. Απασχολεί σήμερα περίπου 42.000 εργαζομένους σε διάφορες περιοχές του κόσμου, όπως στην Αγγλία, τη Γερμανία, τη Βόρεια και τη Νότια Αμερική, την Κίνα, την Ινδία, τη Σιγκαπούρη και τη Μέση Ανατολή. Πρόσφατα ανέπτυξε μια καινοτόμο τεχνολογία ηλεκτρικού κινητήρα αεροπλάνου, κατακτώντας το παγκόσμιο ρεκόρ του ταχύτερου τέτοιου κινητήρα (Accel, The Spirit of Innovation).
Η «Κ» είχε την ευκαιρία να συζητήσει με τη διευθύντρια Ανθρώπινου Δυναμικού της Rolls-Royce Plc, Μαρία Κοκκίνου, σχετικά με τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα θέματα του ανθρώπινου δυναμικού σήμερα, των επενδύσεων εταιρειών-κολοσσών όπως η Rolls-Royce, αλλά και της ανταγωνιστικότητας και της ελκυστικότητας της Ελλάδας.
– Μπορεί η Ελλάδα να προσελκύσει ξανά ταλέντα που έχουν αποχωρήσει από τη χώρα; Πώς θα μπορούσε αυτό να συμβεί, κατά τη γνώμη σας;
Πολλοί από εμάς, τους Έλληνες του εξωτερικού, αναζητήσαμε εργασία, ασφάλεια και ανταπόδοση σε μια περίοδο που αισθανθήκαμε ότι στην Ελλάδα είχε χαθεί η ελπίδα και η εμπιστοσύνη μας για το γεγονός ότι η προσπάθεια και η επιτυχία οδηγούν στην αναγνώριση. Η πρώτη φορά που εργάστηκα στο Λονδίνο ήταν η περίοδος της έντονης οικονομικής κρίσης 2007-2010 (credit crunch), αλλά ακόμα και τότε πίστευα ότι, αν έχανα τη δουλειά μου, θα μπορούσα να απασχοληθώ κάπου αλλού. Υπήρχε μια μεγάλη αγορά, με υψηλή ανταγωνιστικότητα και ανταμοιβή των προσπαθειών. Αντίθετα, τότε στην Ελλάδα υπήρχε μια έντονη εργασιακή ανασφάλεια και φόβος που οδηγούσε σε έναν συντηρητισμό που επηρέαζε την εξέλιξη και την αναζήτηση της καινοτομίας. Από το 2010 ως το 2013 εργάστηκα στην Ελλάδα, σε ελληνική πολυεθνική, αλλά γύρισα ξανά στο Λονδίνο την περίοδο που η Ελλάδα βρέθηκε σε μια βαθιά οικονομική κρίση. Η απόφασή μου αυτή ελήφθη κυρίως από την απουσία μιας μακροπρόθεσμης προοπτικής για την προσωπική μου εξέλιξη και συνδεόταν φυσικά και με το μέλλον της οικογένειάς μου.
Με χαρά ωστόσο παρακολουθώ ότι σταδιακά έχουν αρχίσει και βελτιώνονται οι συνθήκες. Πιστεύω ότι η Ελλάδα μπορεί να προσελκύσει ξανά ταλέντα, εφαρμόζοντας μερικές θεσμικές και μακροπρόθεσμες στρατηγικές. Μερικές από αυτές είναι:
Η προσέλκυση επενδύσεων και η ανάπτυξη της οικονομίας. Η είσοδος ξένων κεφαλαίων και η οργάνωση της χώρας ώστε να γίνει επενδυτικός στόχος. Ο τουρισμός μας αποδεικνύει ότι πολύς κόσμος θέλει να έρθει στη χώρα, δεν υπάρχει κανένας λόγος αυτό να μην αξιοποιηθεί και στην εργασία. Με την προσέλκυση ανθρώπινου δυναμικού από το εξωτερικό, όχι μόνο δεν χάνεται το ταλέντο και το ανθρώπινο δυναμικό της χώρας, αλλά θα αποκτήσουμε και μια ευρύτερη προοπτική.
Η επένδυση στην ανάπτυξη των εργαζομένων. Διαπιστώνω ότι πολλές εταιρείες –και αυτό ισχύει ακόμα και για μεγάλες πολυεθνικές– έχουν χαμηλό per capita learning budget. Το αποτέλεσμα είναι ότι ο νέος εργαζόμενος δεν αναπτύσσεται τόσο γρήγορα όσο στο εξωτερικό και χάνει την ανταγωνιστικότητά του.
Σεβασμός στον εργαζόμενο και μεγαλύτερη κατανόηση των τρόπων με τους οποίους μπορεί να αυξηθεί η παραγωγικότητα. Δίνοντας έμφαση στα θέματα εργασιακής ευελιξίας, με φροντίδα για τη συνολική ικανοποίηση του εργαζομένου και με αποδοχή της διαφορετικότητας. Προσωπικά, το μεγαλύτερο όφελος που εισπράττω μέσα από μια διεθνή καριέρα είναι ότι οι εταιρείες στις οποίες έχω εργαστεί με έχουν αποδεχθεί όπως είμαι (αρκετά διαφορετική από πολλά στελέχη που προέρχονται από την τοπική αγορά!), με έχουν εμπιστευτεί και μου προσφέρουν την ευκαιρία να συνδυάσω την οικογένεια, τα προσωπικά μου ενδιαφέροντα και τα στοιχεία που απαιτούνται για να επιτύχω εργασιακά.
Επενδύσεις σε υποδομές τηλεπικοινωνιών με την εξέταση επιδότησης σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Οι υποδομές είναι αναγκαίες ώστε εργαζόμενοι όλων των εταιρειών, και όχι μόνο των μεγάλων, να μπορούν να εργαστούν με ένα υβριδικό μοντέλο εργασίας (είτε αποκλειστικά από απόσταση ή με επιλογές τους για την παρουσία στο γραφείο). Ως γυναίκα εργαζόμενη και μητέρα δύο παιδιών, ένας βασικός λόγος που επέλεξα να εργαστώ στην Αγγλία ήταν το περιβάλλον υποστήριξης των νέων γονέων, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας εργασίας δύο ημέρες την εβδομάδα από το σπίτι.
Συνολική ποιότητα ζωής που παρέχεται από τη βελτίωση των υποδομών και τη μείωση της γραφειοκρατίας. Με ιδιαίτερη χαρά βλέπω σημαντικά βήματα που γίνονται στην Ελλάδα στον τομέα της ψηφιοποίησης των υπηρεσιών του Δημοσίου προς τους πολίτες. Είναι σημαντική η γρήγορη εξυπηρέτηση στις δημόσιες υπηρεσίες. Ο στόχος πιστεύω ότι θα πρέπει να είναι να επιτρέψουμε στον εργαζόμενο να μπορεί να πραγματοποιεί οτιδήποτε paperless.
Επένδυση στην εκπαίδευση και την ευνομία. Η βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος είναι ζήτημα πρωταρχικής σημασίας για την προσέλκυση των ταλέντων. Επιπλέον, όλοι θέλουμε να ξέρουμε ότι τα παιδιά μας μπορούν να έχουν καλύτερη εκπαίδευση που θα τα προετοιμάσει για τις προκλήσεις του μέλλοντος.
Μείωση της γραφειοκρατίας για τη σύσταση νέων εταιρειών και της φορολογίας.
Καλύτερες προοπτικές για την ανάπτυξη δεξιοτήτων και την εκπαίδευση των εργαζομένων. Οι νέοι εργαζόμενοι εκτιμάται ότι θα εργάζονται έως περίπου τα 70 χρόνια. Η δυνατότητα της εκπαίδευσης, της μετεκπαίδευσης αλλά και της αλλαγής του τρόπου που αξιοποιούνται οι δεξιότητες (learn, relearn, unlearn), οδηγώντας ακόμα και σε ένα εντελώς νέο σύνολο δεξιοτήτων, είναι εξαιρετικά σημαντικά χαρακτηριστικά. Σε αγορές εκτός Ελλάδας, όπως για παράδειγμα στην Αγγλία, είναι απολύτως φυσιολογικό κάποιος εργαζόμενος να αλλάξει τουλάχιστον δύο-τρεις εργασιακές κατευθύνσεις στην καριέρα του. Η επιτυχία αυτών των μεταβάσεων βασίζεται στις δεξιότητες που αποκτώνται σε κάθε αλλαγή σε βαθμό μεγαλύτερο από τη συνολική προϋπηρεσία στο ίδιο εργασιακό αντικείμενο.
Δεν πιστεύω ότι οι οικονομικές απολαβές αποτελούν το κυριότερο κίνητρο επιστροφής, ωστόσο οι φοροαπαλλαγές που πρόσφατα ψηφίστηκαν βοηθούν.
Οι μακροπρόθεσμες προοπτικές της χώρας είναι ο κυριότερος παράγοντας στην απόφαση επιστροφής. Η αίσθηση πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας, η πίστη στην αξιοκρατία και η πληθώρα επενδύσεων και επιλογών εξέλιξης αποτελούν εξαιρετικά σημαντικά στοιχεία. Η συνολική ποιότητα ζωής και οι διευκολύνσεις που αφορούν την καθημερινότητα του εργαζομένου αποτελούν, για μένα, το πιο ισχυρό κίνητρο.
– Τι θα μπορούσε να κάνει η χώρα για να προσελκύσει επενδύσεις εταιρειών engineering κορυφαίου επιπέδου, όπως η Rolls-Royce;
Ο βασικότερος παράγοντας είναι η διαθεσιμότητα ανθρώπινου δυναμικού υψηλού επιπέδου, τόσο σε νέα όσο και σε μεσαία/ανώτερη στελέχη με έμφαση στις νέες τεχνολογίες. Το επίπεδο εκπαίδευσης είναι πρωταρχικής σημασίας. Η διαφάνεια και αντικειμενική αξιολόγηση του εκπαιδευτικού συστήματος –συμπεριλαμβανομένων των διδασκόντων– είναι εξαιρετικά σημαντική.
Η σταθερότητα του πολιτικού και ρυθμιστικού περιβάλλοντος, κάτι που εκτιμώ ότι έχει ήδη επιτευχθεί σε σημαντικό βαθμό.
Μείωση της γραφειοκρατίας στη σύσταση εταιρειών. Απαιτείται απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης, ελκυστική φορολογική πολιτική και μείωση των εργοδοτικών εισφορών για εταιρείες τεχνολογίας, καθώς και ένα συμπαγές πλαίσιο προστασίας των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.
Η πρόοδος στον τομέα του ψηφιακού μετασχηματισμού.
Επιπλέον, για εταιρείες όπως η Rolls-Royce, είναι σημαντικό να υπάρχουν κίνητρα ανάπτυξης της πράσινης οικονομίας, καθώς η εταιρεία δραστηριοποιείται στην ανάπτυξη βιώσιμων μορφών ενέργειας, στις οποίες περιλαμβάνονται και μια νέα γενιά μικρών πυρηνικών αντιδραστήρων, Small Modular Reactors. Βασικός μας στόχος είναι η μετατόπιση από την οικονομία του άνθρακα, η απανθρακοποίηση (decarbonization) και η επίτευξη ουδέτερου αποτυπώματος (net zero).
– Ποιες είναι οι σημαντικότερες προκλήσεις στην αεροναυπηγική βιομηχανία σχετικά με τους κλιματικούς στόχους;
Η Rolls-Royce έχει δεσμευτεί ως προς τον στόχο ουδέτερου αποτυπώματος (net zero) και θα διαδραματίσει κομβικό ρόλο στην επίτευξη των κλιματικών στόχων όπως αυτοί ανακοινώθηκαν στην πρόσφατη διάσκεψη COP 26 στη Γλασκώβη. Οι προκλήσεις στον τομέα της ανάπτυξης κινητήρων αεροσκαφών είναι κυρίως τεχνολογικές – αφορούν ζητήματα όπως το βάρος της μπαταρίας, η απόσταση που θα διανύσει το αεροπλάνο και η αεροδυναμική του σχεδίαση. Φυσικά εδώ υπάρχουν σημαντικές τεχνικές λεπτομέρειες. Η αεροπορική βιομηχανία χαρακτηρίζεται από σημαντική πολυπλοκότητα και η υλοποίηση των κλιματικών στόχων θα εξαρτηθεί από τον συντονισμό όλης της εφοδιαστικής αλυσίδας, που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και τους κατασκευαστές αεροσκαφών αλλά και τους καταναλωτές. Μια άλλη βασική πρόκληση είναι η προσφορά και διάθεση των καυσίμων Sustainable Aviation Fuels (SAFs). H Rolls-Royce έχει πραγματοποιήσει στον τομέα αυτόν μια στρατηγική συνεργασία με τη Shell, η οποία θα συμβάλει στην απανθρακοποίηση της αεροπορίας.
– Σε τι βαθμό το R&D της Rolls Royce περιλαμβάνει την ανάπτυξη κινητήρων για καθαρότερο περιβάλλον;
Όπως αναφέραμε ήδη, η Rolls-Royce καινοτομεί στον χώρο των ηλεκτρικών αεροσκαφών και έχει δεσμευτεί για την ανάπτυξη κινητήρων συμβατών με τη νέα γενιά καυσίμων Sustainable Aviation Fuels. Ταυτόχρονα, δημιουργεί τεχνολογίες παραγωγής ενέργειας με στόχο την απανθρακοποίηση, όπως τη νέα γενιά αντιδραστήρων Small Modular Reactors. Επομένως, δεν επικεντρώνεται μόνο στον χώρο των κινητήρων αεροσκαφών, αλλά παράγει καινοτομία και στον χώρο της παραγωγής ενέργειας γενικότερα.
– Ως Ελληνίδα, τι θα μπορούσε να σας κάνει να επιστρέψετε στη χώρα;
Νομίζω ότι το σημείωσα ήδη αυτό. Θα υπογράμμιζα τη βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος –για μένα, τα πάντα ξεκινούν από την εκπαίδευση–, την προσέλκυση νέων επενδύσεων, την ψηφιακή λειτουργία του κράτους με στόχο την καλύτερη ποιότητα ζωής και τη νομοθετημένη υποχρεωτική παροχή ενός υβριδικού εργασιακού μοντέλου.
– Πώς βλέπετε το μέλλον της αεροναυπηγικής βιομηχανίας;
Οι άνθρωποι έχουμε μια βαθιά επιθυμία επαφής με άλλους ανθρώπους, με άλλους λαούς. Η ανάγκη για ταξίδια, για γνωριμία με νέα μέρη και ανταλλαγή ιδεών είναι αδιαμφισβήτητη. Το μέλλον της αεροναυτικής βιομηχανίας είναι φωτεινό, γιατί απαντά σε αυτή την ανάγκη και αγάπη του ανθρώπου για εξερεύνηση. Ιδιαίτερα σήμερα, έχουμε επιπλέον μια πρόκληση, που αποτελεί και εξαιρετική ευκαιρία, για να αναζητήσουμε νέους, πιο βιώσιμους τρόπους δημιουργώντας πιο αποδοτικούς κινητήρες, νέους κινητήρες και νέα καύσιμα, ώστε να φέρνουμε τους ανθρώπους πιο κοντά. Η πρόκληση αυτή δίνει ακόμα μεγαλύτερο νόημα στον κλάδο της αεροναυπηγικής.