* Ο κ. Αλέξης Πατέλης είναι επικεφαλής στο οικονομικό γραφείο του Πρωθυπουργού.
Το 2021 είδαμε μια σημαντική μείωση της ανεργίας –τρεις μονάδες σε σχέση με τα επίπεδα προ πανδημίας– και το ΑΕΠ της χώρας να ανακάμπτει ταχύτατα. Τι θα φέρει το 2022 στην οικονομία;
Εάν δούμε τη μεγάλη εικόνα, είναι βαθιά μου πεποίθηση ότι η Ελλάδα έχει ήδη ξεφύγει από το σπιράλ της κρίσης της περασμένης δεκαετίας και ότι το 2022 θα είναι η χρονιά που θα το αισθανθεί αυτό και ο μέσος Έλληνας.
Να θυμηθούμε ότι η ελληνική κρίση, αν και ξεκίνησε ουσιαστικά το 2008, εντούτοις έγινε ευρέως αντιληπτή μόνο μερικά χρόνια αργότερα. Σήμερα ζούμε την αντίστροφη πορεία, με τη χώρα μας να έχει ήδη μπει σε έναν νέο ενάρετο κύκλο.
Ποια χαρακτηριστικά θα έχει αυτή η νέα πραγματικότητα;
Μεγάλη διαφορά βλέπουμε ήδη στην αγορά εργασίας. Από 28% ανεργία στο ζενίθ της κρίσης, σήμερα είμαστε ήδη στο 13%. Σε μερικούς τομείς υπάρχουν ήδη ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό.
Αυτό σημαίνει ότι αρκετοί εργαζόμενοι θα δουν σύντομα αυξήσεις στους μισθούς και επιστροφή σε μια κανονικότητα ετήσιων αυξήσεων. Εργοδότες που δεν κατανοούν ότι δεν είμαστε πια στην αγορά εργασίας της προηγούμενης δεκαετίας θα αντιμετωπίσουν προβλήματα στις επιχειρήσεις τους. Όσο πιο γρήγορα προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα, τόσο το καλύτερο.
Σε αυτό το πλαίσιο θα εξεταστεί και μια δεύτερη αύξηση στον κατώτατο μισθό, όπως ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός.
Θα πρέπει, όμως, να αποφύγουμε σπιράλ αυξήσεων μισθών-τιμών. Ωστόσο, επειδή είμαστε ακόμα στην αρχή αυτής της διαδικασίας –και φυσικά αυξάνεται η παραγωγικότητα από τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που συνεχίζει και εφαρμόζει η κυβέρνηση–, αυτό το ρίσκο είναι περιορισμένο.
Είναι βέβαια σημαντικό να διευρυνθεί παράλληλα και η αγορά εργασίας, με καλύτερη αντιστοίχιση ζήτησης και προσφοράς. Σε αυτό θα στοχεύει μεταξύ άλλων και η αναμόρφωση του πλαισίου κατάρτισης που θα δημοσιευθεί σύντομα. Τα Εθνικά Σχέδια Δράσης –όπως αυτό για την Ισότητα των δύο φύλων– βοηθούν επίσης και προς αυτή την κατεύθυνση. Το 2022 θα δούμε ακόμη ενίσχυση του brain gain, δηλαδή επιστροφή συμπολιτών μας που είχαν φύγει κατά τη διάρκεια της κρίσης!
Άλλη σημαντική αλλαγή θα είναι η επιστροφή σε έναν ήπιο πληθωρισμό. Η χώρα μας πέρασε έναν σημαντικό αποπληθωρισμό την περασμένη δεκαετία. Αν και αυτός βοήθησε στην ανάκτηση της εξωτερικής ανταγωνιστικότητας, εντούτοις επιδείνωσε και την πραγματική αξία του χρέους. Μια «κανονική» οικονομία χαρακτηρίζεται από χαμηλό αλλά σταθερό πληθωρισμό, που βοηθάει και στην προσαρμογή της πραγματικής οικονομίας. Οι μισθοί, φυσικά, αυξάνονται με υψηλότερο ρυθμό, και έτσι οι πραγματικές αποδοχές ανεβαίνουν.
Το 2022 θα είναι και μια χρονιά δημοσιονομικής προσαρμογής. Διάφορα προσωρινά κρατικά μέτρα στήριξης θα λήξουν και θα επιστρέψουμε σε διατηρήσιμη μεσοπρόθεσμη δημοσιονομική πολιτική.
Η συζήτηση που θα ανοίξει για την αναθεώρηση των δημοσιονομικών κανόνων στην Ευρώπη είναι μόνο μία πτυχή αυτής της μετάβασης. Στην πραγματικότητα η προσαρμογή θα πρέπει να γίνει ούτως ή άλλως, αν θέλουμε να διατηρήσουμε την αξιοπιστία μας με τις αγορές. Εξάλλου και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα προσαρμόσει και το επίπεδο της νομισματικής στήριξης.
Είμαι αισιόδοξος ότι όχι μόνο δεν θα χρειαστούν μέτρα δημοσιονομικού περιορισμού, αλλά θα υπάρξει και άλλος δημοσιονομικός χώρος για περαιτέρω μειώσεις φόρων, καθώς η οικονομία μας έχει μπει σε έναν ενάρετο κύκλο. Ωστόσο η διατήρηση του ενάρετου αυτού κύκλου απαιτεί μεσοπρόθεσμη δημοσιονομική πειθαρχία, ανεξάρτητα από τους ευρωπαϊκούς κανόνες.
Το τεράστιο ενδιαφέρον –και ο φόβος– που υπάρχει από τα μέσα ενημέρωσης σε σχέση με την αναθεώρηση των δημοσιονομικών κανόνων είναι, κατά την άποψή μου, και αυτό κατάλοιπο της δεκαετίας της κρίσης. Είμαστε μια χώρα με αξιοπιστία, που τακτοποιεί τα του οίκου της και συμμετέχει εποικοδομητικά σε συζητήσεις.
Ενάρετος κύκλος σημαίνει και ενάρετος κύκλος παραγωγικότητας. Πάνω από 250 νόμοι έχουν ψηφιστεί στη Βουλή από την παρούσα κυβέρνηση, με σημαντικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στη φορολογία, στις αδειοδοτήσεις, στην αγορά εργασίας, στις τράπεζες, στην κοινωνική δικαιοσύνη, στην ψηφιοποίηση κ.ο.κ. Η ευημερία μακροπρόθεσμα προέρχεται μόνο από την αύξηση της παραγωγικότητας και το 2022 θα είναι μια καλή χρονιά γι’ αυτό. Θα συνεχίσουμε με αμείωτο ρυθμό τις μεταρρυθμίσεις.
Αλλά και ο τραπεζικός τομέας αφήνει πίσω τα βαρίδια της κρίσης με μονοψήφιο αριθμό κόκκινων δανείων το 2022. Μαζί με τη χρηματοδότηση του Ελλάδα 2.0, αυτό σημαίνει αύξηση της πιστωτικής επέκτασης της οικονομίας και χρηματοδότηση επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Μια ολόκληρη γενιά Ελλήνων δεν κατάφερε να λάβει χρηματοδότηση για τη στέγασή της, και αυτό σταδιακά θα αλλάξει. Υγιείς επιχειρήσεις θα βρίσκουν τους πόρους που χρειάζονται.
Τα ρίσκα του 2022 είναι προφανή και προέρχονται κυρίως από τη συνεχιζόμενη προσαρμογή της παγκόσμιας οικονομίας στον κορωνοϊό και στα προβλήματα που αυτός έχει δημιουργήσει στις εφοδιαστικές αλυσίδες, στις αγορές αγαθών και ενέργειας, αλλά και τη σταδιακή μείωση της νομισματικής υποστήριξης από τις κεντρικές τράπεζες. Εσωτερικά, είναι σημαντικό να μην επαναπαυθούμε και να προχωράμε συνεχώς μπροστά με σύνεση, εργατικότητα και ταπεινότητα.
Όπως έχουμε πει αρκετές φορές στο παρελθόν, η πανδημία άνοιξε και πολλές επενδυτικές ευκαιρίες για τη χώρα μας, κυρίως λόγω της ψηφιοποίησης και της επέκτασης της τηλεργασίας. Το 2022 θα δούμε όλο και περισσότερες πολυεθνικές να παρέχουν μεγαλύτερη ευελιξία στους εργαζομένους τους, ακόμα και μετά το τέλος της πανδημίας. Η χώρα μας γίνεται πόλος έλξης όχι μόνο των λεγόμενων ψηφιακών νομάδων, αλλά και μεγάλων εταιρειών.
Τέτοιες ευκαιρίες ανοίγονται και στην εποχή μετά το Brexit. Ήδη τράπεζες του Σίτι έχουν είτε σχέδια να ανοίξουν γραφεία στην Ελλάδα είτε να επεκτείνουν τα υφιστάμενα εντός του 2022.
Φυσικά, οι πιο σημαντικές ευκαιρίες του 2022 είναι αποτέλεσμα της νέας εικόνας της χώρας, μιας χώρας που έχει αφήσει πίσω της την κρίση και κοιτάει μπροστά με αισιοδοξία. Επενδυτικά σχέδια που έχουν ήδη ανακοινωθεί θα μπουν σε πορεία υλοποίησης, αλλά και νέες επενδύσεις θα ανακοινωθούν.
Η Ελλάδα του 2022 είναι μια Ελλάδα με αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία! Καλή χρονιά σε όλες και όλους.